Genç yaş kalp krizleri neden meydana geliyor

DAMAR sertliği (Ateroskleroz) damar yaşlanmasının doğal bir sonucu olsa da, bazen beklenenden daha hızlı ve ağır seyredebiliyor. Hızlanmış aterosklerozun sık görüldüğü durumların başında da şeker hastalığı, kan yağlarının dengesizliği, hipertansiyon ve kilonun birlikte olduğu haller geliyor.

Damarların sertleşip daralması, ateroskleroz plakları ve plaklardan kopan parçacıklarla tamamen tıkanmasının önemli sonuçları var. “Damar sertliği” adı verilen bu süreç özellikle kalp ve beyinde yaşamı tehdit edici sonuçlara yol açabiliyor.  

En riskli organlar 

Damar sertliğinin en tehlikeli sonuçları kalbin koroner damarları etkilendiğinde ortaya çıkıyor. Koroner arterlerin sertleşip daralması ve/veya tümüyle tıkanması kalbe ihtiyacı olan oksijen ve besinleri sağlayamadığı için önce “eforla gelen, dinlenmekle geçen göğüs ağrıları” başlıyor. Bu durum tıpta “angina pektoris” olarak adlandırılıyor. Bu durum zamanında fark edilip tedavi edilmezse kalp krizlerinden kalp ritim bozukluklarına, kalp yetmezliklerinden ani ölümlere kadar değişebilen sorunlara yol açıyor.

Benzer şekilde beyin damarlarının da daralıp tıkanması ya da emboliler nedeniyle birdenbire devre dışı kalması, inme-felç, bunama ve benzeri birçok probleme sebep oluyor.

Damar yapısının bozulması yalnız kalbi ve beyni etkileyen bir problem değil. Böbrek damarların aterosklerozu böbrek fonksiyonlarının bozulmasına, kulak damarlarının hasarı duyma bozukluklarına, göz damarlarının sorunları görme problemlerine, kasık damarlarının kireçlenip daralması ise cinsel organda sertleşme bozukluklarına sebep olabiliyor. Listeyi daha da uzatmak mümkün. 

Ne zaman tehlikeli 

Yazıya girerken hatırlattığımız gibi damar sertliği bir yönüyle yaşlanmanın doğal sonuçlarından biri. Ne var ki, bazı durumlarda beklenenden çok daha erken yaşlarda ortaya çıkabiliyor. Çok ama çok hızlı bir seyir gösterebiliyor. Bu gibi durumlarda çoğu zaman arkada kan yağları, kan şekeri ve diğer metabolik faktörlerde değişimlere yol açan genetik bir eğilim saptanıyor. Bu kişiler daha 50’li yaşlara varmadan stend ya da by-pass uygulamasına maruz kalıyorlar. Ayrıca geçici ya da kalıcı felç gibi sorunlarla karşılaşabiliyorlar. Tekrarlayan kalp krizleri, hızlı ilerleyen kalp yetmezlikleri, ağır ve tehlikeli ritim bozuklukları da sık görülen sorunlar. İşte bu nedenle “hızlanmış ateroskleroz” riskiniz varsa bunu erken yaşlarda saptamakta yarar var. 

Göbek büyütenler dikkatli olmalı 

ÖZELLİKLE aile-nizde 50 yaş öncesinde kalp krizi geçirenler, 60 yaş öncesinde felç-inmeyle karşılaşanlar, göbekten kilo alanlar, şeker hastaları ve benzeri sağlık sorunları (hipertansiyon, gut) sık görülüyorsa “damar sertliği riski”nizi araştırmanızda fayda var. Hele bir de “sigara içen” ve/veya “göbek büyüten” biriyseniz daha da dikkatli olmalısınız.

Yıllık sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin. Bu tetkiklerden sonra kan şekeri, iyi ve kötü kolesterol seviyeleri, trigliserid düzeyinizi mutlaka öğrenin. İmkânınız varsa LDL-3 (yoğun ve küçük LDL) ve Hs-CRP ölçümlerinizi yaptırın. Kan basıncınızı, kilonuzu, bel çevrenizi dikkatle izleyin. Aktif ve hareketli bir hayat sürün. İnançlı, güçlü, keyifli biri olmaya ve öyle kalmaya gayret edin. Ateroskleroz ve onun yol açtığı sağlık sorunları yaşlanmanın kalitesini bozan en önemli faktörlerdir. 

Küçük ve yoğun LDL neden daha tehlikeli

KÖTÜ kolesterol LDL parçacıklarının büyüklük ve yoğunluk bakımından küçük ve büyük olmak üzere iki ayrı tipi var. Küçük-yoğun LDL parçalarının yüksek oluğu durumlarda ayrı bir genetik örgütlenme olduğu söz konusu. Bu durumlarda çoğu zaman trigliserid fazlalığı ve iyi kolesterol HDL azlığı da söz konusu oluyor. Bu durumun artmış koroner arter hastalığı riski ile birlikte olduğu belirtiliyor. Neden olarak da yoğun ve küçük LDL kolesterol parçacıklarının damarın iç yüzeyini döşeyen koruyucu tabakanın altına girme ihtimalinin yüksek olması, daha fazla okside olma eğilimi göstermesi ve yangısal süreçleri hızlandırması gibi değişik nedenler ileri sürülüyor. Bu tür kolesterol parçacıklarına açlık insülin düzeyi yüksek, göbek karın bölgesinden kilo alma eğilimi fazla ve yetişkin tipi diyabet yönünden riskli olan kişilerde daha fazla rastlanıyor. Özetle eğer ailenizde koroner kalp hastalığı riski yüksekse, trigliserid seviyesi fazla ve göbekli biriyseniz LDL-3 seviyenizi de öğrenmenizde fayda olabilir.

KESİP SAKLAYIN

GİZLİ veya açık şeker hastalığı olan, açlık insülin değeri yüksek bulunan veya insülin direnci oluşanlarda aşağıdaki risk faktörlerinin varlığı durumunda hızlanmış bir aterosklerozun ortaya çıkması olasılığı artıyor. Bu durumlarda koroner kalp hastalığı riski de yükseliyor.

* Düşük HDL kolesterol miktarı (yüzde 35 mg ve altı)

* Hipertrigliserdemi (yüzde 250 mg ve üstü)

* Yüksek LDL kolesterol değeri (yüzde 130 mg ve üstü)

* Küçük-yoğun LDL partiküllerinin fazlalığı (yüzde 6 mg ve üstü)

* Hipertansiyon                 (135/85 mmHg ve üstü)

* Kilo fazlalığı (Bel çevresi > Erkek: 102 cm, Kadın: 88 cm)

* Tokluk şekeri                 (140-160 mg’dan yüksek)