Genç kız ve kadınları bekleyen tehlike: Demir eksikliği

Demir eksikliğinin yol açacağı sağlık sorunlarını iyi anlayabilmek için demirin bedende ne gibi görevler üstlendiğini iyi bilmek gerekiyor.

DEMİR NE İŞE YARIYOR

Demirin birçok biyolojik görevi var ama en önemlisi kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısına girerek solunumla alınan oksijeni dokulara taşımaktır. Yiyeceklerle aldığınız kalorilerden enerji üretebilmeniz için oksijen şarttır. Hücresel sistemleriniz yeteri kadar oksijen bulamazlarsa enerji üretemezler. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin, oksijeni akciğerden alır, hücrelerinize taşır. Ayrıca aynı hücreler enerji dönüşümü sonucu üretilen karbondioksitin hücrelerden akciğerlere taşınması görevini de üstlenir. Oksijeni taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerinin yaşam süreleri ortalama 120 gündür.

Bu sürenin sonunda hücreler parçalanır, ölür. Parçalanan hücrelerden arta kalan demirin önemli bir bölümü yeniden kullanır. Bu sistemin aksamadan işlemesi bizi ciddi bir demir eksikliği ile karşılaşmaktan koruyan bir güvencedir. Ne var ki vücudunuz kaybettiği hücreler ile birlikte sürekli olarak demiri de kaybetmektedir. Bu durumun biraz daha fazlasını genç kız ve kadınlar yaşar. Ergenlik çağıyla birlikte her ay belirli dönemlerde kan kaybetmeye başlayan genç kız ve kadınlar besinlerle yeteri kadar demir alamadıkları ya da bu dönemlerde fazla miktarda kan kaybettiklerinde demir eksikliğine yakalanırlar.

KANSIZLIK KANSER İŞARETİ DE OLABİLİR

Demir eksikliğinin daha pek çok nedeni vardır. Besinlerle yeteri kadar demir alamayanlarda uzun bir süre sonra şu veya bu nedenle demir eksikliği ortaya çıkar. Sık doğum yapan ve her hamilelik süresinde bedenindeki demiri bebeğiyle paylaşan annelerin de demir eksikliğine yakalanma olasılıkları fazladır. Tekrarlayan basur kanamalarının, ülser kanamalarının ya da sık kanayan bağırsak damar yumaklarının ve damar çatlamalarının da demir eksikliğine yol açabileceği biliniyor. Daha da önemlisi demir eksikliğinin yavaş ilerleyen kanamaları mide veya bağırsak kanserinin ilk ve tek işareti olabiliyor. Ama bizim konumuz daha çok genç kız ve kadınlarda ortaya çıkan demir eksikliği problemidir.

BELİRTİLERİ NELER

Yeteri kadar demir tüketmez veya kanamalarla demir kaybederek demir eksikliği problemine yakalanırsanız, vücudunuz enerji üretiminde sorunlar yaşar. Bu durumun ilk belirtisi yorgunluktur. Enerji üretiminde oluşan bu problem bir süre sonra dikkat kaybı, unutkanlık, uyku hali, halsizlik gibi sorulara yol açar.

Zamanla demirin üstlendiği diğer süreçler de bozulur, tırnak çukurlaşmaları, kırılmaları, çatlamaları, saç dökülmeleri ve cilt sorunları başlar. Birkaç adımda nefes nefese kalıp tıkanmalar, bir iki merdiven basamağı çıkınca başlayıveren çarpıntılar da önemli işaretlerdir. Sorun daha da ilerlerse dilde kızarma ve yanma hatta yutma sorunları bile başlar.

Genç kız ve kadınların erkeklere oranla her ay düzenli olarak demir kaybetmelerine yol açan kan kayıpları sebebi ile demir eksikliğine karşı daha çok uyanık olmaları ve beslenme planlarını yaparken demirden zengin besinlere öncelik vermeleri gerekiyor. Demir eksikliğine bağlı kansızlık ile ilgili kuşkusu olan genç kız ve kadınların geç kalmadan bir "kan sayımı" yaptırmalarında fayda var.

Çocuklarda depresyon olur mu

Uzmanlar, depresyonun sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebileceğini belirtiyor. Çocuk depresyonunun tedavisinde mutlaka bu konuda uzmanlaşmış bir psikiyatrisin görev alması gerektiği belirtiliyor. Yetişkin depresyonu tedavisinde kullanılan ilaçlar ve psiko- terapi gibi yöntemlerin hangisinin veya nasıl bir kombinasyonda kullanılacağına sadece deneyimli uzmanlar karar verebiliyor. "Çocuklarda depresyon olmaz" diye düşünmeyin. Eğer böyle bir kuşkuya kapılırsanız bir psikiyatri uzmanından yardım isteyin.

Dr. Evren ALTINEL

Glukozamin selülite karşı etkili mi

Glukozamin son yılların doğal desteğidir. Bu madde genellikle deniz ürünlerinden (özellikle kabuklu deniz hayvanlarından) elde edilir. Hasar görmüş eklem kıkırdağını tamir eden süreçleri ve ara madde glikoz-amino-glikanların (GAG) üretimini çoğaltmaktadır. Yaşlanmaya bağlı eklem kıkırdağı harabiyetini önleme, azaltma ya da yavaşlatmada oldukça etkili bir doğal madde olduğundan kuşku duyulmayan bu ürün, yaşlılığa bağlı romatizmal eklem hastalığı çekenlerin çok tercih ettikleri bir ürün haline gelmiştir.

Bazı araştırmacılar ağız yoluyla kullanılan glukozaminin, ciltte de GAG’ların üretimini artırdığını iddia ediyor. GAG üretimi arttıkça cildin destek dokusu güçleniyor, nemlenme kabiliyeti artıyor. Ciltte bulunan GAG’ların en ünlüsü Hyalüronik asit’tir. Hyalüronik asit kendi hacminin 1000 katı kadar su tutabiliyor ve bu nedenle bilinen en güçlü nemlendiricilerden biridir. Son yıllarda ağız yoluyla kullanılması tavsiye edilen selülit azaltıcı doğal ürünler arasına glukozaminin de girmesi sürpriz değildir. Biz bu maddenin cilt yaşlandırmasını geciktirmek için önümüzdeki dönemde daha sık kullanılacağını düşünüyoruz.

Hangi yiyeceklerde demir fazla

Demirden zengin olduğu bilinen besinlerin başında kırmızı et geliyor. Yağsız kırmızı etten başka, siyah-derisiz tavuk eti de demir ihtiva ediyor. Zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıllarda, soya fasulyesinden yapılmış yiyeceklerde, ıspanakta, kuru fasulyede, siyah erikte, diğer tahıl ve bakliyat grubu yiyeceklerde, koyu yeşil sebzelerde, yulaf ezmesi ve kepekli makarnada da yeteri kadar demir mevcut. Eğer bu sorunu yaşamak istemiyorsanız tüm tahıllar, kuru baklagiller ve ıspanak gibi besinlerden ve kırmızı etten daha fazla yararlanın.

Demirden zengin besinleri, yeşilbiber, portakal suyu, çilek, greyfurt, kavun gibi C vitaminden zengin besinlerle beraber yiyin. Bitkisel ve hayvansal kaynaklı demirden zengin besinlerin birlikte yenmesi vücudun demirden yararlanmasını kolaylaştırıyor. Ve önemli bir hatırlatma: Doktorunuz önermedikçe demir hapları veya demir eklenmiş vitamin tabletlerini kullanmayın.

Yanlış makyaj malzemesi cilde zarar veriyor

Cilde zarar veren dış etkenler arasına kötü, kalitesiz cilt ürünlerini ve yanlış seçilmiş makyaj malzemelerini de koymak gerekiyor. Kalitesiz ürünler cildin doğal bariyerini bozuyor. Ciltte kendini yenileme süreçlerini engelliyor. Cildi kurutabiliyor. Ciddi bir tahrişe neden olabiliyor. Cilt ürünlerini seçerken dikkatli davranmakta, kaliteli ürünler kullanmakta fayda var. Kaliteli ürünün, pahalı bir ürün anlamına gelmediğini de belirtelim.

Dr. Ece HATTAT

Karpuzda neler var neler

Karpuz düşük kalori değeri zengin antioksidan içeriği nedeniyle sağlıklı bir yaz meyvesidir. Karpuzda bulunan Likopen çok etkili bir antioksidandır. Birçok kansere karşı koruyucu olduğu gibi (meme kanseri, prostat kanseri, kalın bağırsak kanseri ilk sırada gelmektedir) kalp damar hastalıklarını önlemede de yararlı olabileceği bilinmektedir. Karpuzda yüksek miktarda bulunan potasyum ve su, yaz sıcağında terleme ile kaybedilen su ve elektrolitleri de yeniden kazandırır. İçeriğinde bol miktarda posanın bulunması bağırsak faaliyetlerine destek olur. Karpuzun küçük bir kusuru vardır o da kan şekerinde oluşturduğu ani dalgalanmalardır. Eğer fazla miktarda tüketilirse kan şekeri ve kilo kontrolünü güçleştirebilir.

Diyetisyen

Tuğçe ALTAN BAHÇE

DİYET GÜNLÜĞÜ

Sorularınız için: Tel: (0212) 236 73 00

Diyet yaparken kimi zaman asitli bir şeyler içmek istiyorum. Maden suyu veya soda olur mu? Meyveli olanlar içilebilir mi? Kalorisi var mıdır?

Kendi içeceğinizi kendiniz yapın

Sıcakların artması ile birlikte sıvı tüketimimizdeki artış ve içecekleri çeşitlendirme ihtiyacı çok doğaldır. Ancak bu dönemde yapılacak yanlış seçimler (kafeinli, asitli içecekler, hazır meyve suları gibi) diyet esnasında yolunda gitmeyen durumlara neden olabilirler. Örneğin kafeinli asitli içecekleri bol bol tüketmek kafein alımındaki artışa bağlı olarak vücuttan sıvı kaybına neden olacaktır. Bunun yanı sıra yüzde 100 doğal meyve sularını meyve porsiyonlarınızda bir azaltma yapmadan tükettiğinizde bu durum kalori alımınızı gizliden gizliye artıracaktır. Maden suyunun meyveli olanları tercih edilebilir ancak tatlandırıcı alımınızı artırmak yerine işte size evde de yapabileceğiniz aromalı maden suyu:

Limon,yeşil çay, fesleğenli su

2 adet limon otunu dörde bölün. 1-2 dal yeşil çay, 1-2 dilim limon ve 4 adet fesleğen ile cam sürahiye koyun. Üzerine 1 litre maden suyu ilave edin. 30 dakikadan az olmayacak kadar buzdolabında bekletin

niluferinceis@yasasinhayat.org

20 yaşındayım. Boyum 1,63, kilom 60. Kilomdan memnun değilim. Öğlen ve akşam yağı azaltılmış mısır gevreği yiyorum. Kahvaltımı süper yaparım. Hergün spor yaparak 20-25 günde 4 kg verdim. Acaba bu şekilde devam etsem sağlığım açısından doğru olur mu?

Tehlikeli diyet

Boyunuzla kilonuz arasında bir hesap yapıldığında yani beden kitle indeksinizi hesapladığımda 22.5 çıktığını görüyorum. Yaşınıza göre 19-25 arasında olması gereken bu değer sağlıklı diyebileceğimiz aralıkta. Vücut şekliniz nedeniyle biraz daha kilo vermek istiyor olabilirsiniz. Spor yapıyor olmanız çok güzel ama beslenme programınızın çok da sağlıklı olduğunu söyleyemem. Hergün kahvaltınızı düzenli yapmanız da çok güzel bir alışkanlık. Ancak öğle ve akşam yemeklerinde tek besine dayalı beslenme, bir zayıflama yöntemi değildir. Bu tarz dengesiz beslenme sağlık problemlerine yol açabilir. Bilinçli, yeterli ve dengeli beslenerek bu sorunu çözün.