Diyabet önlenebilir mi?

Önce “insülin direnci” ile başlayıp zamanla “latent diyabet” (yemeklerden sonra tokluk kan şekerinin aşırı yükselmesi) ile seyreden şeker ayarı bozukluğu olanlarda “metformin” içeren ilaçlardan da faydalanmak mümkün. Bu kişilerde insülin direnci nedeniyle pankreas daha fazla insülin üretmek zorunda kalıyor. Aşırı üretim zamanla pankreası bitkin düşürüyor. Pankreas insülin salgılama kapasitesini kaybediyor ve bir süre sonra “tip2 diyabet hastalığı” ortaya çıkıyor. İşte bu kişilerde aktiviteyi artırma ve kilo verme yanında insülin direncini azaltmak amacıyla “metformin” içeren ilaçlardan da yararlanmak faydalı olabiliyor.
Kliniğimizde izlediğimiz yüzlerce hastada aynı yöntemle, yani “üçlü plan” ile (fazla kiloları vermek, aktiviteyi artırmak ve metformin kullanmak) diyabetin önlenebileceğini, en azından geciktirilebileceğini gördük.
Metformin içeren ilaçları sadece doktorların reçete edebileceğini, bu ilaçları doktor kontrolü olmadan kullanmanın zararlı olabileceğini unutmayın.

İNSÜLİNİN FAZLASI NEDEN KİLO YAPIYOR?

Kanda insülin fazlalığının yağ depolanmasını artırdığı, ayrıca yağ dokusundan yağların çözülmesini de engellediği için kilo problemine yol açtığı biliniyor. İnsülin fazlalığı ile ilgili kilo sorununun temel özelliği “insülin direncinin gelişmesi, hipoglisemi ataklarının sık görülmesi, probleme çoğu zaman iyi kolesterol HDL’nin azalıp trigliseridi yükselmesi, ürik asidin artması, karaciğerin yağlanması, tokluk şekerinin artması” gibi işaretlerin de eşlik etmesidir.
İnsülin fazlalığının belirtilerine gelince: Eğer kilo sorununuz var ve aynı zamanda “halsizlik, bitkinlik, yorgunluk, özellikle sabah yorgunluğu, yemeklerden 1-2 saat sonra ortaya çıkan halsizlik, uyku eğilimi, terleme nöbetleri, sık acıkma, şekerli, unlu gıdaları yemeye eğilim, uyuklamalar, bir konuya odaklanmada zorlanma, sabırsızlık ve öfke belirtileri, gece yeme eğilimleri, uyku bozuklukları” gibi sorunlarınız da varsa insülin yüksekliğinden kuşkulanmalısınız.
Aç karna alınan kan örneklerinde insülin düzeyinin 10 üniteden, tok karna alınan kan örneğinde insülin düzeyinin 40 üniteden yüksek olması insülin fazlalığına işaret edebilir.
Küçük bir hatırlatmayı yeniden yapmakta fayda var: Eğer haplar-tabletler, diyet ve aktivite önlemleriyle kan şekeri ayarlanamayan bir diyabetli olduğunuz için doktorunuz insülin kullanmanıza karar verdiyse lütfen “kilo alacağım” endişesiyle insülin dozajlarınızı değiştirmeyin, insülin kullanımından vazgeçmeyin. Burada söz konusu edilen pankreasta üretilen insülinin fazlalaşmasıdır.

Menopoz döneminde hormon desteği kullanmak faydalı mı?

Menopoz sorunlarını, özellikle ateş basması, terleme, uykusuzluk, vajinal kuruluk gibi bazı problemleri azaltmak, kemik erimesini ve cilt yaşlanmasını yavaşlatmak amacıyla hormon desteği kullanmak konusundaki tartışmalar sürüyor.
Meme kanseri riskini artırdığının, kalp damar hastalıklarına yakalanma, belleği destekleme gibi alanlarda beklenen faydayı da sağlamadığının anlaşılması nedeniyle “hormon destek tedavisi” hızla terk ediliyor.
Bu konuda karar verirken hastaların da, doktorların da dikkatle düşünmelerinde fayda var. Benim son iki yılda yayınlanan araştırma sonuçlarına da bakarak edindiğim kanaat şu: Menopoz döneminde çok önemli bir gerekçe olmadığı sürece hormon desteklerinden uzak durmakta fayda var!

Egzersizden sonra kan şekeri neden yükselir?

Diyabet tanısıyla izlediğim kişilerden sıkça duyduğum bir sorudur bu. Kan şekeri değerlerini belirli saatlerde ölçme alışkanlığı olanlar, bu değişimi hemen fark ederek önlem almak isterler.
Fiziksel aktivite, bedenimiz için bir stres kaynağıdır. Karaciğer kontrolünde glikojen depolarından yeniden glukoz yapımını tetikleyen adrenalin, kortizol ve büyüme hormonu gibi maddeler egzersizden sonra 1-2 saat boyunca kan şekerinin yükselmesine neden olabilir.
İnsülin eksikliğinde (Diabetes Mellitus Tip I), fiziksel aktivite sırasında çizgili kas hücreleri daha az glukoz kullandığından kan şekeri aşırı yükselebilir. Kan şekeri yüksek ve idrarında keton olanların egzersiz yapmaları tabloyu daha da ağırlaştırabileceğinden doğru değildir.
Eğer spordan sonra kan şekeriniz yüksek çıkarsa, bol su tüketip tekrar ölçüm yapın. Unutmamanız gereken şey, hemen spordan sonra kan şekeriniz egzersizin yol açtığı stres yüzünden yüksek çıksa (hiperglisemi) bile bir süre sonra mutlaka bir düşüş (hipoglisemi) olacağıdır.
Bu geçici hiperglisemiye rağmen özellikle akşam yapacağınız fiziksel aktiviteden sonra oluşabilecek hipoglisemilere karşı önlem almayı unutmayın. Dr. Evren ALTINEL