Alzheimer’ın sonu geldi mi

Biliyorsunuz ilk iyi haber geçtiğimiz günlerde “yeni Alzheimer ilaçları”ndan geldi. İlaç üreticileri bize yeni ürettikleri 2 molekülün (LECANEMAB ve DONANEMAB) Alzheimer tedavisi ile önemli avantajlar sağlayabileceğini müjdeledi. Hatta bu ilaçlardan biri (LECANEMAB) gerekli yasal izinleri de aldı. Şimdi de çok daha iyi bir haberle karşı karşıyayız: Bilim insanları birkaç gün önce demans hastalarına kesin teşhis konulmadan 15 yıl önce bile o kişilerde demans riskini tahmin edebilecek yeni bir kan testine doğru önemli adımlar attıklarını açıkladılar. Detaylara gelince...

İYİ HABER BU 4 PROTEİNE DİKKAT!

Araştırmacılar Nature Aging dergisinde yayımladıkları makalede Alzheimer hastalığı veya vasküler demans gelişen kişilerde “Gfap, Nefl, Gdf15 ve Ltbp2” adlı 4 ayrı proteinin alışılmadık seviyelerde yüksek olduğunu belirlediler. Ulaşılan sonuçlara bakılırsa demans sürecinde beyinde oluşan inflamasyon/iltihaplanma, astrosit adı verilen hücrelerin Alzheimer için bilinen bir “biyobelirteç” kabul edilen Gfap’ın aşırı üretimini tetikleyebiliyor. “Yüksek Gfap’lı kişilerde” ise demans gelişme olasılığının “düşük Gfap’lı kişilere” oranla 2 kat daha fazla olduğu anlaşılıyor. Araştırmanın detaylarına girip kafanızı daha fazla karıştırmak istemiyorum. Şimdilik önümüze konan ilk bilgiler şunlar: Eğer bu kan testiyle umulan sonuçlara ulaşılabilirse -ki öyle anlaşılıyor- bunama sorununun erken teşhisi için yeni bir teste sahip olacağız. Ve bu yeni test sayesinde 15 yıl sonra başlayabilecek bir bunama problemini bile bugünden yüzde 90 doğruluk payıyla tahmin edilebileceğiz. Kısacası görünen o ki Alzheimer’ın teşhisinde de tedavisinde de muazzam adımlar atılıyor.

HATIRLATMA ALZHEIMER’IN 10 ÖNEMLİ İŞARETİ

İsterseniz gelin şimdi de bu köşede daha önce de yayımladığım “ALZHEIMER’IN 10 ÖNEMLİ İŞARETİ” yazısını yeniden bir hatırlayıp bilgilerimizi yeniden tazeleyelim. Hazırsanız buyurun...

İLK 5

İŞARET 1 BELLEK KAYBINIZIN TİPİNİ İYİ İZLEYİN

Bellekteki bozulmanın en erken işareti son zamanlarda öğrenilen “yeni bilgilerin unutulması”dır.

Randevuların, isimlerin ya da telefon numaralarının zaman zaman unutulması bir ölçüye kadar normaldir. Alzheimer hastaları ise böyle şeyleri daha sık unuturlar ve daha sonra da hatırlamazlar.

İŞARET 2 GÜNLÜK İŞLERİNİZİ YAPARKEN ZORLANIYOR MUSUNUZ?

Alzheimer hastalığı ile ilişkili bellek kaybı yaşayanlar, normal şartlarda gün içinde nasıl yapılacağını düşünmeden yaptığımız olağan şeyleri -sıradan günlük aktiviteleri- yapmada bile zorluk çekerler.

Alzheimer hastası basit bir yemeğin nasıl hazırlanacağını bilemez, zamanla ev işlerini yapamaz hale gelir.

İŞARET 3 KONUŞMANIZDA GÜÇLÜKLER OLUŞUYOR MU? 

Bazen herkes doğru sözcüğü bulmakta zorlanabilir. Alzheimer hastası ise en basit sözcükleri bile unutabilir veya o sözcüklerin yerine çok anlamsız olanlarını yerleştirebilir.

Konuşmasını yersiz ve anlamsız zamanda değiştirebilir ya da anlaşılması çok güç şeyler söyleyip yazabilir. Örneğin; diş fırçası için “ağzım için kullandığım şey” yakıştırmasını yapabilir.

İŞARET 4 ZAMAN VE YER KAVRAMININ KARIŞTIRILMASI ÖNEMLİ BİR BELİRTİDİR

Bazen “o gün haftanın hangi günü” olduğunu veya “şimdi nereye gideceğinizi” unutmanız normaldir. Ancak Alzheimer hastaları kendi yaşadıkları sokağı, nerede olduklarını ve oraya nasıl geldiklerini de unutabilirler, evlerine nasıl döneceklerini hatırlamazlar.

İŞARET 5 YARGILAMA KARAR VERME YETENEĞİNİZDE DEĞİŞİM OLDU MU?

Hiç kimse her zaman mükemmel karar verici veya yargılayıcı değildir. Alzheimer hastalarında kararlar ve yargılar dramatik bir hale gelebilir. Hastalar ılık bir günde birkaç tane hırka ya da kazağı giyebilirler.

Çok soğuk bir havada sadece tek bir tişörtle sokağa çıkabilirler.

Para harcarken doğru kararlar veremezler.

Marketlere, evlerine gelen tamircilere veya ürünlere gereğinden fazla veya az para verebilirler.

İKİNCİ 5

İŞARET 1 DÜŞÜNME SİSTEMİNİZDE SORUNLAR VAR MI?

İşler çok yoğun olduğunda notlarınızı hatırlamak ve dengelemek sizin için de oldukça zorlaşabilir. Ancak Alzheimer hastaları bu notların neler olduğunu değil, ne işe yaradıklarını da unutabilirler.

İŞARET 2 EŞYALARIN YERLERİNİ ŞAŞIRMA SIK GÖRÜLEN BİR İŞARET

Anahtar ya da cüzdanımızı hepimiz zaman zaman yanlış yerlere koyup unutabiliriz. Ancak Alzheimer hastaları eşyalarını oldukça farklı ve anlamsız yerlere koyabilirler: Buzdolabına ütüyü, şekerliğin içine kol saatini koyup unutabilirler.

İŞARET 3 RUH HALİ VE DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİNE DİKKAT!

İnsanlar zaman zaman üzgün ya da mutsuz olabilirler. Ancak bir Alzheimer hastası, hiçbir neden yokken aniden ruh dalgalanmaları gösterebilir.

Sakinken birden sinirlenip sonra da gözyaşları dökebilirler.

İŞARET 4 KİŞİLİK DEĞİŞİKLİKLERİ BAŞLADI MI?

İnsanların yaşla birlikte bazı kişilik değişimleri yaşamaları normaldir. Ancak bir Alzheimer hastasının kişiliği çok hızlı ve çok fazla değişebilir. Oldukça karmaşık, şüpheci, korkak ya da aile üyelerinin yardımına muhtaç olabilirler.

İŞARET 5 GİRİŞİMCİLİK YETENEĞİNİZ AZALDI MI?

Ev işlerinden, iş aktivitelerinden ya da sosyal zorunluluklardan bazen kaçmak doğaldır. Ancak Alzheimer hastası çok pasif hale gelip, saatlerce televizyon karşısında oturabilir, normalden fazla uyuyabilir ya da günlük aktiviteleri yapmak istemeyebilir.