Alzheimer kendini belli eder

Sağlıklı, huzurlu, keyifli ve verimli bir ömür herkesin arzusu.

İyi yaşlanmaksa bilgi ve özveri gerektiren bir süreç. Bunun farkına varanlardan biri de 70’li yaşlara hazırlanan Ertuğrul Özkök.

Yaşı ilerleyen her insan gibi o da “süreci nasıl daha iyi yönetirim?” sorusuna yanıt arıyor. Bu nedenle de Davos’ta ekonomik toplantılara katılmak yerine, tercihini uzun yaşam ve sorunları ile ilgili bir toplantıdan yana kullanıyor. Bence doğru da yapıyor. Nedenine gelince…

Araya beklenmedik bazı olaylar, aksilik veya şanssızlıklar girmediği takdirde ömrümüz uzuyor, daha da uzayacak. Bu kesin! Dahası uzama süreci müthiş bir ivme de kazandı. Geçen her on yılda ömrümüze ortalama iki yeni yıl ekleniyor.

MAYO CLINIK ARAŞTIRMIŞ

Bunun mühim anlamı şu: Ömrümüzün uzayan bölümü çocukluk ya da gençlik/orta yaş dönemleri değil, yaşlılık süreci. Bu da yaşlılık sorunları ile daha sık ve çok karşılaşacağımız anlamına geliyor. Bu kısa özet bile bizi yaşlanmayla ilişkili hastalıklar konusunda daha çok bilgilenmeye zorluyor.

Yaşlanma sürecinde özellikle yetmişli, seksenli yıllar ve sonrasında en çok korkulan hastalıkların en başında ise Alzheimer hastalığı geliyor.

Sizden gelen soruların yoğunluğunu dikkate alarak Mayo Clinik’in hazırladığı bir kitaptan özetlediğim önemli bazı bilgileri sizinle paylaşmak istedim. Buyurun…

VARAN 1: ERKEN EVRE İŞARETLERİ

- Aynı soruları tekrar tekrar sorma.

- Yakın zamanda olan şeyleri hatırlayamama.

- Bir işe konsantre olamama,

- Çevreye karşı daha az ilgi duyma.

- Bulunduğu zaman ve yer konusunda farkındalığın bozulması,

- Bildiği yollarda bile kaybolma,

- Konuşma sırasında kaldığı yeri veya konuyu unutma ve/veya doğru kelimeleri bulamama.

- Eşyaları uygun olmayan yerlere koyma (cüzdanın buzdolabına konması gibi).

- Belli bir neden olmaksızın ani duygu durum ve davranış değişiklikleri yaşama.

VARAN 2: ORTA EVRE İŞARETLERİ

- İlaçlarını almayı unutma,

- Yazma ve okuma dâhil iletişim yetilerinin kaybı,

- Ütü, fırın gibi riskli bazı ev aletlerini kapatmayı unutma,

- Saldırganlık, öfke patlamaları veya içe kapanma gibi farklı beklenmedik davranışlar gösterme,

- Özellikle geceleri ortaya çıkan ve giderek yoğunlaşan huzursuzluk ve sıkıntı hissi,

- Çok uzun süre uyuma veya hiç denecek kadar az uyuma,

- Kuruntu ve halüsinasyonlar.

VARAN 3: İLERİ DÖNEM BELİRTİLERİ

- Belleğİn ileri derecede azalması veya tamamen kaybı,

- Konuşma ve söyleneni anlamada güçlük,

- Duyguların ifadesinde azalma veya tam kayıp,

- İnsanları, hatta aynaya baktığında kendini bile tanımada güçlük,

- Tuvalet, banyo, giyinme, yeme içme dâhil tüm kişisel bakım faaliyetlerinde yardıma ihtiyaç duyma,

- İdrar ve büyük abdesti sık sık altına kaçırma,

- Çiğneme ve yutma güçlüğü,

- Giderek artan güçsüzlük hali.

KAYNAK: Mayo Clinic/Alzheimer Hastalığı/Güneş Kitapevi/İstanbul’dan özetlenmiştir.

İYİ HAYAT NOTLARI (2)

Önce bir düzeltme yapalım: Birkaç hafta önce hazırladığım “iyi hayat notları”nın kaynağı bir Hint tantrası değilmiş! O notların Amerikalı yazar H. Jackson Brown’ın “Hayata Dair Küçük El Kitabı” isimli eserinden alındığını, dikkatli bir okurun uyarısıyla öğrendim. Uyarısı için o okuruma teşekkür ediyorum.

Bugün de aşağıda o kitaptan alınmış yeni bazı notları sizinle paylaşacağım. Beğeniyle okuyacağınızı ve uygulamaya geçeceğinizi umarım...

 İLK 10: KENDİ ODUNUNU KENDİN KIR!

Tuzu ve kırmızı eti azalt. (Şekeri, yağı ve unu da ilave ediniz)

Yatak alırken ucuzuna kaçma.

İlk dört kata kadar asansörü değil, merdiveni kullan.

 Her sabah otuz dakika erken kalk. Böylelikle yılın sonunda uyanık geçirdiğin zamana yedi buçuk gün eklemiş olursun.

 Kendi odununu kendin kır.

 Her yemekten sonra şükret.

 Doktorun muayeneyi kısa kesmesine izin verme.

 Uyumadan önce neşeli ve ilham verici bir şeyler oku.

 Her gün en az yarım saat sıkı bir yürüyüş yap.

 Bol bol gül.

İKİNCİ 10: İLTİFAT ET!

Sana uzatılmış bir eli daima kabul et ve o eli sıkıca kavra, sıkıca tokalaş.

Konuştuğun ve elini sıktığın insanların gözlerinin içine bak.

Daha sık “teşekkür” etmeyi ve daha çok “lütfen” demeyi etmeyi unutma.

Her gün en az üç kişiye iltifat et.

Herkese, özellikle de yaşlı ve çocuklara karşı nazik ve sabırlı ol.

Öfkene gem vur, asla küfretme.

Hatalarını kabul et.

İnsanların adlarını hatırla ve önce sen merhaba de.

Herkes övülmeyi sever, insanları övmek için her fırsatı değerlendir.

 Yapman gereken her şeyi neşe içinde yap.

ÜÇÜNCÜ 10: MÜKEMMELİ ARA!

Güne sevdiğin müzikle başla.

Kusursuzu değil, mükemmeli ara.

Seni eleştirenlere cevap vermekle vakit geçirme.

Eski hatalarına hayıflanarak zaman kaybetme, onlardan ders al yeter.

İyi bir arkadaş grubun olsun. Yeni arkadaşlar edin ama eski arkadaşlarını da unutma. Fırsat buldukça da eski dostluklarını tazele.

Dedikodu yapma, dırdır etme.

Unutma ki “sen gelirken onlar gidiyordu!”, alçak gönüllü ve sade ol.

Kin gütme, affetmeyi bil.

Şu iki cümleyi daha sık kullan: Yardıma ihtiyacım var/Özür dilerim!

 Paylaş.