Kitap okumak ne ceza ne ödüldür

Çocuklara okuma ödevi verilmesi doğru mu?

Klinik psikolog ve oyun terapisti Börte Özdemir: Çocukların başarılı olmaları için bilgiyi tekrar etmeleri, düzenli bir çalışma sistemi oturtmaları önemlidir. Ödevler de bu sistemi destekler. Ancak kitap okumak, yazı yazmak gibi çocuğun tüm hayatına yayılması beklenen hobiler bir zorunluluk olmadan, çocukların kendi motivasyonlarıyla ateşlenmesi gereken davranışlardır. Eğer kitap okumak sadece ödevle bağdaştırılırsa keyif vermemeye başlar.

Uzman psikolog Ayben Ertem: Ödev ‘öcü’ gibi görülse de çocukların öğrenmelerini pekiştirir, bu nedenle de faydalıdır. Burada önemli olan çocuğa ödevin anlamının açıklanması ve onu bıkkınlık düzeyine getirmemesidir. Zorla “Her gün üç saat okuyacaksın” demek hem gerçekçi değildir hem de çocuğu kitaptan soğutur. Ama günlük bir programı olursa okumak ödev gibi gelmez. Hatta ebeveyni de çocuğa katılabilir. Kitap hakkında sohbet etmek, zorunluluğu ortadan kaldırır, keyif vermeye başlar.

YAPTIRIM, MERAKI KISITLAR

Kitap okumamanın cezası olur mu?

Börte Özdemir: Kitap okumanın çocuklar açısından bir görev ya da sorumluluk olması çocuğun bu davranışı sadece belirli koşullar altında gerçekleştirmesine sebep olur. Ceza sistemleri çocuklara bu koşulların ne olacağı hakkında bilgi verir, davranışın kendi gelişimlerine olan katkısı hakkında herhangi bir şey öğretmez. Kitap okumak kişiyi düşünmeye, sevdiği ve sevmediği alanları belirlemeye, hayal kurmaya, okudukları hakkındaki hislerini anlamaya, yani iç dünyasıyla temasa yönlendirir. Dışarıdan gelen bir yaptırım okuma davranışı sırasındaki bu merakı ve öğrenmeyi kısıtlayacaktır.

Ayben Ertem: “Eğer oyun oynamak istiyorsan önce kitabını oku!” gibi cümleler de kurmamak gerekiyor. Bunlar çocuğu okumaktan soğutur, tüm hayatı boyunca okumak karşısına bir barikat olarak çıkar.

Peki kitap okuması için bir ödül verilebilir mi?

Ayben Ertem: Kitap ceza olarak sunulamayacağı gibi ödül olarak da sunulamaz. “Kitabını okursan sana dondurma alacağım” demek doğru değildir mesela. Çünkü o zaman çocuk “Demek dondurma yiyebilmek için kitap okumam gerekiyor, buna katlanabilirim” diyebilir. Bu geçici bir motivasyon olur. Kitap okumak için içsel motivasyon gerekir.

Dijital kitaplarla ilgili görüşünüz nedir?

Börte Özdemir: E-kitap uygulamaları sayesinde pek çok kitaba erişim de kolaylaştı. Özellikle teknolojiyi seven çocukların okuma alışkanlığına olumlu bir katkısı olabilir. Buradaki en önemli nokta; bu teknolojinin nerede, nasıl ve hangi amaçla kullanıldığını çocukla konuşmaktır.

EBEVEYNLERE ÖNERİLER

Ayben Ertem

- Hatalı ya da yavaş okuduğunda eleştirmeyin.

- Büyük hedefleri parçalara bölmeyi öğretin. Tatilde üç kitap bitirmek ona fazla gelebilir. “Gel bakalım, günde kaç sayfa okuyabilirsin, beraber bakalım. Daha küçük hedefler koyalım, ne dersin” gibi planlama yapmasına yardım edin.

- Başarısını övün. Ancak bunu yaparken fiziksel ya da kişilik özelliklerine değil, davranışlarına ya da duygularına odaklanın. “Bugün programına uyduğun için seninle gurur duyuyorum” gibi... 

- Ebeveynlerin kuracağı ‘Epey zamanın var, istediğin kadar oku, yaz, çalış. Yardıma ihtiyacın olduğunda ben buradayım’ gibi ifadeler çocuğu rahatlatır.

Börte Özdemir

- Çocuğunuzun kitap okumaya dair ilgisini sorun, onu tanıyın.

- Okuma alışkanlığını sadece kitap olarak sınırlandırmadan, çocuğun ilgisi yönünde dergi, çizgi dizi, haber olarak genişletin.

- Siz de kitap okuyun, ona örnek olun.

- Kitaplar hakkında sohbet edin, birlikte kitap alışverişi yapın, kitabı keyifli bir ritüele dönüştürün.

HAFTANIN KİTABI

‘Karanlıktan Korkan Mum’ çekmecede unutulan bir mumun yakılmasıyla değişen hayatını anlatıyor. Çocukların çok seveceği sıcacık bir hikâye.

Yayınevi: Günışığı Kitaplığı
Yazar: Selen Aydın-Huban Korman
Tür: Hikâye
Yaş: 5+
Sayfa: 44
Fiyatı: 28 lira