‘Hayır’ demeden önce bir düşünün

Çocukların isteklerine sürekli ‘hayır’ demek nelere sebep olur?

Ayben Ertem (Uzman psikolojik danışman): ‘Hayır’ söylemi, çocukları engellemek anlamına geliyor. Örneğin, bir şeyi merak etti ve incelemeye çalışıyor ama siz ona ‘hayır’ dediniz. Bu yolla çocuğa “Bırak, merak etme, öğrenme, araştırma, deneme bile!” demiş oluyorsunuz. Çocuk soru soramaz ve öğrenemez hale geliyor.

Feriha Dildar (Çocuk psikoloğu): Anne-babalar bir yandan “Çocuğum hiç üzülüp kırılmasın, her istediği olsun” derken öte yandan da “Sınırlarını bilsin, şımarmasın” istiyor. Bu sebeple de en çok ‘hayır’ sözcüğü kullanılıyor. Oysa ‘disiplin’ kelimesi sertlik değil, kararlılık ve süreklilik anlamına gelir. Üstelik ‘hayır’ sözcüğü her zaman etkili olmayabilir. Bunun nedenlerinden biri, çocuğun kabul görmeyen bir davranışının altında yatan sebebin görmezden gelinmesi. Anne-baba, bunu anlamaya yönelmelidir.

* Peki, olumlu cümle kurduğumuzda etkisi nasıl olur?

Ayben Ertem: Nörobilim, beynin negatif cümleleri pozitif cümlelere nazaran daha fazla hatırladığını söyler. Nörobilim bize aynı zamanda olumsuz söylemlerle stres arasında bir ilişki olduğunu da gösteriyor. ‘Hayır’ kelimesini duyduğumuzda stresle ilişkili hormonlar ve kimyasallar salınıyor. Health Psychology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, ebeveynlerin sert söylemleriyle çocukların vücutlarında enflamasyon yaşamaları arasında anlamlı derecede bağlantı bulundu. Bu, çocuğunuza hep iltifat edin, kural koymayın, sınırlarınız olmasın demek değil.  ‘Hayır’ dilini değiştirmek ebeveyn için de destekleyici, pozitif, barışçıl bir ortam yaratmak demektir.

* Anne-babalara, sağlıklı iletişim için neler önerirsiniz?

Ayben Ertem: “Olumsuz bir cümleyi nasıl olumlu bir cümleye dönüştürebilirim” diye düşünmek gerek. Bu da pratikle olur. Örneğin, “Hayır, koşmak yok” yerine “Yürüyerek gidelim”, “Hayır, sakın dokunma!” yerine “O bir oyuncak değil, kırılabilir. Gel bırakalım, belki burada oynayabileceğin bir şey buluruz” gibi. Görüleceği üzere sadece cümleler değişti, anlam aynı kaldı. Üstelik etkisini daha da arttırmış oldu.

Feriha Dildar: Çocukların davranış ve istekleri yaş ve mizaçlarına göre desteklendiğinde oluşan krizleri çözebilmek ve disiplini sağlamak daha mümkündür. Örneğin, çocuk kendisinin istediği oyuncakla oynadığı için kardeşine vuruyorsa “Evet, kardeşine kızdın, biliyorum ama ellerini kullanıp vurmak yerine kelimeleri kullanıp onunla konuşmaya ne dersin” şeklinde alternatif sunulabilir. Sokakta ayakkabısını çıkarmak isteyen bir çocuğa “Çıkarırsan daha rahat edeceğini düşünüyorsun ama onlar bizim dışarıda yürüyebilmemiz için yardımcı oluyor” denebilir. Sık ‘hayır’ demek sizin yeteri kadar duyulmanızı da engeller.

HAFTANIN KİTABI

DOĞA DUYARLILIĞI HAKKINDA

‘Ay Işığını Arayan Denizkaplumbağaları Çıtırcık ile Pıtırcık’ doğa duyarlılığı konusunda harika bir kitap.

Yayınevi: YKY
Yazan: Müge Mengü Hale
Resimleyen: Meryem Tanrıkulu
Tür: Öykü Yaş: 7+ Sayfa: 53 Fiyatı: 14 lira

FOTOĞRAFINI ÇEK, GÖNDER

Ailenizin minik üyesinin fotoğrafını çekin, #HürriyetÇocuklaHayat etiketiyle Instagram’da paylaşın, bu sayfada yayımlayalım.

Ceyhun ve Veysel Balkaya’nın oğlu Ali Yaman.