Çocuğunuza 'Senin için saçımı süpürge ettim' demeyin
Ebeveynlerin çocuklarla iletişim kurarken yaptıkları hataların başında, onları kendi çocuklukları ile kıyaslamak geliyor. Anne babanın çocuğa sık sık kendi fedakârlıklarını hatırlatması, ona nasihat vermesi ve onu eleştirmesi çocuğa birçok açıdan zarar veriyor. Sebeplerini Çocuk Gelişimi Uzmanı Doç. Dr. Arzu Yükselen ile konuştuk.
Çocuklarla konuşurken neden sürekli şart koşuyoruz?
Çocukla iletişim kurarken birçok hata yapıyoruz. Çocukların üzerine ağır yükler yüklüyoruz. Sözgelimi, çocuğun bir davranışı hoşumuza gitmediğinde “Senin için saçımı süpürge ettim” veya “Senin için nelere katlandım” gibi sözler söylüyoruz. Anne veya baba, sıkıştığında, çocuğa kızdığında, ona karşı ne kadar fedakâr olduğunu böyle ifade ediyor. Oysaki bu tür cümleler çok suçlayıcı ve yanlış. Sağlıklı anne baba ve çocuk ilişkisi kayıtsız şartsız, koşulsuz sevgiye dayanmalıdır.
Peki, bu tür yaklaşımlar neye sebep olur?
Çocukların büyüme ve gelişmesinde anne babaların emeği göz ardı edilemez. Ancak çocukların dünyaya gelme nedenlerinin anne babalarının tercihi olduğu da unutulmamalı. Dolayısıyla çocuklarının bakımı ve büyütülmesi anne babaların sorumluluğudur, anne baba olmanın getirdiği bir gerekliliktir. Bu aşamada ancak bir yetişkinin desteği ve ilgisiyle büyüyebilecek olan çocuğun bu ilgi ve şefkati görmemesi onun gelişiminde önemli sorunlara yol açabilir.
Çocuk kendini nasıl hisseder?
“Seni ben büyüttüm, ne zorluklar çektim” şeklinde suçlayıcı eleştirilere maruz kalan çocuk anne babası tarafından istenmediğini, bulunduğu evde fazlalık olduğunu en önemlisi de sevilmediğini düşünebilir. Anne babası tarafından sevilmediğini düşünen bir çocuk kendisini önemsiz, değersiz görür ve başkalarının da kendisini değersiz gördüğünü düşünmekten kendini alamaz. Bu çocukların diğer çocuklarla veya yetişkinlerle güven sevgi ve saygıya dayalı iletişim kurmaları güçtür, çünkü bu çocukların ayrıca benlik saygıları ve özgüvenleri de zarar görmüştür.
Ne yapmalı?
Çocuklarına karşı olumlu, güvenli, tutarlı ve demokratik tutum benimseyen anne babaların en temel özelliği çocuklarına onların kendilerini güvende hissetmelerini sağlayacak sınırlar koymalarıdır. Sanılanın aksine evde ailenin tüm bireyleri tarafından uyulan bu kurallar veya sınırlar çocukların neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenmelerinde büyük önem taşır. Çocuklar yaparak, yaşayarak öğrenirler ve en etkili yöntemlerden biri de anne babalarının onlar için doğru rol model olmalarıdır. Bu bağlamda anne babaların kendi davranışlarını gözden geçirmeleri gerekmektedir. Kendi sorumluluklarını gerektiği şekilde yerine getiren anne babaların çocukları da doğru davranışları edinebilecek dolayısıyla ailede herkesin mutlu olduğu sağlıklı ve keyifli bir iletişim ortamı oluşturulabilecektir. Onlara “Senin için saçımı süpürge ettim” demek yerine, “Seninle birlikte ailemiz güzelleşti, varlığın için mutluyuz. Zaman zaman sorunlar yaşıyor olabiliriz, ama seninle birlikte daha güçlüyüz” gibi yapıcı konuşmalar daha etkili olacaktır.
