Beğeninin de eleştirinin de aşırısı zararlı

Çocuklara ‘aşırı beğeni’ veya ‘aşırı eleştiri’yle yaklaşma konusunda neler söylersiniz?

Prof. Dr. Eyüp Sabri Ercan (Çocuk ve ergen psikiyatrı): Çocuğumuzu bir şeyleri başarması için ne kadar destekler, başardığında abartılı olmayan olumlu geri bildirimler verir, mantıklı ve uygulanabilir hedefler koyarsak çocuklarımızın mutluluğuna o kadar katkı sağlamış oluruz. İşte o zaman kendinden emin, varlığından memnun, özgüveni yüksek çocuklar yetiştirebiliriz. 

Serap Duygulu (Psikolog): Çocuklar ebeveynlerinin rehberliğine ihtiyaç duyar, ancak bunu yaparken zaman zaman sınırlara ihtiyaç vardır. Çocukların her istediğini elde ettiği, sürekli ve abartılı beğeni ve takdir gördüğü aile tutumlarında, çocuklar açısından ciddi bir belirsizlik ortaya çıkıyor. Her çocuk kendi yapabildiklerinin ve yapamadıklarının az çok farkındadır. Ancak ne yaparsa yapsın ailesinden aşırı beğeni aldığında bir süre sonra gerçek olanla yapay olan duyguyu karıştırabiliyor. Bir de aşırı eleştiren anne-babalar var. Bu durumda da çocuk ne yaparsa yapsın beğenilmez ve hep eleştirilecek bir yön bulunur. 

En sık yapılan hatalar neler?

Prof. Dr. Eyüp Sabri Ercan: Örneğin, çok basit bir şeyi başardığında “Sen aslansın, kaplansın” gibi abartılı, boş övgüler işe yaramadığı gibi çocuğumuzun bizi ciddiye almasını da zorlaştırır. Olumsuz bir davranışında çocuğumuza kızıp bağırmak en büyük anne-baba yanlışlarındandır. Daha da kötüsü, tüm bunlardan kısa bir süre sonra hiçbir şey olmamış gibi davranmak, çok sık görülen tutarsız tutumlardandır ve çocuğumuzun da tutarsız bir kişi olmasına yol açabilir. Yine sık karşılaşılan bir örnek, iyi bir şey yaptığında “Benim kızım çok akıllıdır” deyip onu göklere çıkarmak, inadı tutup ağladığında “Gene kör inadı tuttu, beş dakika bir huzur vermedi” deyip azarlamaktır. Çocuğa tutarsız ve dengesiz mesajlar verip sonra da “Dersleri çok iyi, herkes çok güzel çocuksun diyor ama bir türlü özgüveni olamadı” diyerek şaşıran anne-babalar var. En kötü yanı, bunu yaptığımızın çoğunlukla farkında bile değiliz.

Serap Duygulu: “Gene yanlış yapmışsın, kaç kere anlattım ama anlamamışsın, bir türlü öğrenemedin, zaten yapamazsın” gibi çocuğun ne kadar yetersiz olduğunu vurgulayan alt mesajlarla çocuk sürekli eleştirilir. Bu durumda çocuk ne yaparsa yapsın ailesi tarafından onay almayacağını bildiği için ya tamamen içe kapanır ve bir şeyler yapmak için denemeyi bile düşünmez ya da olumsuz da olsa ilgi ilgidir düşüncesiyle saldırgan ve öfkeli davranışlar benimser.

Bunların sonuçları neler olabilir?

Serap Duygulu: Sürekli beğeni alan, her yaptığı onaylanan bir çocuk, aynı onayı ve beğeniyi dış dünyadan da bekliyor ve ne yazık ki dışarıdaki hayat evde çocuklara sunulduğu kadar konforlu değil. Sürekli başkalarından onay bekleyen ve yaptıklarının beğenilmesini talep eden bir çocuk umduğu gibi bir hayatla karşılaşmadığında daha çabuk kırılacak, mutsuz olacak ve başarısız olduğunu düşünecek. 

Anne-babalara önerileriniz neler?

Prof. Dr. Eyüp Sabri Ercan: Anahtar kelime, gerçekçi ve yapıcı geri bildirimlerde bulunmak.

Serap Duygulu: Yapmamız gereken çok küçük yaşlardan itibaren sınırlar çizerek, koşulsuz sevgi ve kabul göstererek, emek harcandığında o çabayı takdir ederek hareket etmek.

HAFTANIN KİTABI

Yayınevi: Ketebe Yayınları
Yazar: Chiara Piroddi
Çeviri: Murat Murat
Tür: Bilim
Yaş: 7+
Sayfa: 72
Fiyatı: 44 lira

#EVDEKAL ETKİNLİKLERİ

ZAMAN MAKİNESİ

Zamanda yolculuk ve icatlarla ilgili olan oyun, telefonu icat eden Alexander Graham Bell’in laboratuvarında geçiyor. Oyunun biletleri biletix.com’dan alındıktan sonra seyretix.com’dan izlenebilir.

Etkinlik tarihi: Yarın
Saati: 15.00
Yaş: 5+
Bilet fiyatı: 34 lira