Nurten'in konukları

Nurten ERK

Çelet: Deri sektörü için Rusya tarihi bir hataydı

Türk deri sektörünün önde gelen firmalarından Desa Deri Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Melih Çelet, ‘‘Rusya, bütün dericileri cezbetti. Deri sektörü tek pazar kumarı oynadı, tarihi yanlış yaptı’’ dedi. Harrods'a 150'nci yıl özel koleksiyonu hazırlayan Desa, Marks&Spencer mağazalarına da koleksiyon üretiyor.

MELİH ÇELET

Desa Deri Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Melih Çelet, 1950 Gaziantep doğumlu. Ankara Koleji ve Eczacılık Fakültesi mezunu. 1972 yılında iki kardeşiyle birlikte deri mamülleri imalatı ve ihracatı yapmak üzere Desa'yı kurdu. 1988-1994 yılları arasında GSD Dış Ticaret Yönetim Kurulu üyeliği yapan Çelet aynı zamanda, TÜSİAD, TABA üyesi.

Yaklaşık 26 yıldır deri sektöründe faaliyet gösteren Desa Deri, bugün dünya devleri için üretim yapıyor. 17 yıldır Samsonite için çanta ve bavul, 2.5 yıldır Marks&Spencer mağazaları için deri koleksiyon üreten Desa, İngiliz Harrods mağazalarının 150'inci yılına özel bir deri koleksiyon hazırlıyor. Desa Deri Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Melih Çelet, ‘‘Harrods bugüne kadar bu koleksiyonu dört ayrı İtalyan fabrikasına ayrı ayrı yaptırıyormuş. Artık bir tek Desa'ya kanalize oldu’’ diyor. Melih Çelet, deri sektöründeki firmaların yüzde 90'ının zor günler geçirdiğini hatırlatıyor ve ekliyor: ‘‘Rusya pazarı bütün dericileri cezbetti. Deri sektörü tek pazar kumarı oynadı, tarihi bir yanlış yaptı.’’

Melih Çelet ile Desa'nın geleceğe dönük projelerinden, deri sektörünün sorunlarına uzanan bir sohbet yaptık. Desa'yı nasıl kurdunuz?

- 1970'lerde Şile bezi ürünleri, turistlere dönük bilmece yüzükleri hediyelik eşya olarak ihrac etmeye başladık. İstanbul Ticaret Odası'ndan mal talep eden firmalara yazarak bu işe başladık. ABD'li bir firma deri çanta talebinde bulunuyordu. O günlerin verdiği cesaretle firmaya yazdık. Mektubu yolladıktan 25 gün sonra ABD'li firmanın yetkilisi elinde numunelerle İstanbul'a geldi. Amerikalı'dan modelleri aldık. Beyazıt'ta bir çanta atölyesi bulduk, numuneleri bir günde yaptırdık. Bize fiyat sordu. Beyazıt'taki çantacının verdiği maliyetin üzerine yüzde 100 katladık. Amerikalı gülmekten koltuktan düştü. Çünkü söylediğimiz fiyat ABD'deki satış fiyatının bile üzerindeymiş. Zaten bizim amatör olduğumuzu da anladı. Bizi eğitti. Üçüncü ayın sonunda bize kendi fabrikamızı kurmamızı önerdi.

Fabrikayı hangi sermaye ile kurdunuz?

- Desa'yı 1972'de üç kardeş 50 bin lira sermaye ile kurmuştuk. O sermaye ile de gittik 37 bin liralık Şile bezi bluz satın aldık. Yanlış model seçmişiz, bluzlar 1.5 yıl satılmadı. Nakit sıkıntımız vardı. Amerikalı firma fabrika kurmamızı önerdiğinde biz de sermayemizin olmadığını söyledik. Sonra elden düşme bir dikiş makinası bulduk 4 bin dolara. Amerikalı bu parayı bize bir yıl faizsiz vermeyi önerdi. Bir bankaya gittik ve aracılık yapmasını istedik. Banka, adamın bize faizsiz vereceği para için yüzde 26 faiz istedi. Amerikalı beni bankadan çıkardı ve kapıda 4 bin doları garanti istemeden verdi. Biz de bir yıl sonra parasını ödedik.

Avrupa pazarına ne zaman girdiniz?

- 75'ten sonra Türkiye piyasasında yeniliklerimiz yavaş yavaş tuttu ve ve marka oluşmaya başladı. 77'den sonra Amerika piyasası yavaşlayınca Avrupa'ya açıldık. Amerika için ürettiğimiz modellerin Avrupa'yla çelitiğini gördük. Avrupa için yeni modeller üretmeye başladık. Desa'yı 80 yılına kadar ihracat ağırlıklı götürdük. 80'den sonra çok iyi bir sıçrama yaptık, dünya çapında markamızı ve ismimizi duyurduk.

İhracatta bugün geldiğiniz nokta?

-Biz her zaman için ihracat ağırlıklı çalıştık. İhracat terbiyemizi bozmadık. İç piyasada kapımızda kuyruk oluştuğunda bile, üçte biri fiyatına Fransa'ya söz verdiğimiz malı gönderdik. Kalite ve know-how eksikliğimizden dolayı ilk günlerde fiyatlarımız daha ucuzdu. Zamanla üretimizi daha değerli satabilir konuma geldik. Bugün Türkiye'de imalatçı olarak bizler ancak İtalya'daki birçok meşhur üretici gruplarıyla karşılaştırılıyoruz. Bugün Marks & Spencer, Samsonite gibi dünya devlerine üretim yapıyoruz.

Deri sektöründe zor günler yaşanırken siz büyümeyi nasıl başardınız?

- Bugün deri sektöründe firmaların yüzde 90'ı zor günler geçiriyor. Deride tek pazar anlayışı, riski ve kumarı oynandı. Rusya son derece iyi bir pazardı, bütün üreticileri cezbetti. Bütün yumurtaları aynı sepete koyarak, tek pazara yönelerek bana göre tarihi bir yanlış yaptık. Öyle firmalar biliyorum ki batı pazarındaki paylarını arkada gözleri kalmadan Rus pazarı için bıraktılar ve bugün sıkıntıdalar. Desa'da ise Rus pazarının payı yüzde 3-4'ü geçmedi, buna izin vermedik.

Üretiminizin ne kadarı ihracata yönelik?

- Bu yıl ihracatın payı yüzde 45, iç piyasanın yüzde 55. 99'da ise iç piyasa düşecek, ihracat yüzde 55 olacak. Biz 98 krizinde çok büyüdük. 96'da 2.2 trilyon olan ciromuz bu yıl 7 trilyon liraya fırladı. 15 ülkeye ihracat yapıyoruz. 99'da 17 milyon dolara ihracata ulaşırız sanıyorum.

Türkiye genelinde yeni mağazalar açacak mısınız?

- Kendimize ait 14 mağazamız, 160 satış noktamız var. Yurt içinde en az 45 Desa mağazasına ulaşmamız gerekiyor. Bursa, Ankara, memleketim Gaziantep başta olmak üzere birçok şehirde daha Desa mağazası açmak istiyoruz.

Desa, Harrods'a deri koleksiyon hazırlıyor

Marks & Spencer'le ne kadar zamandır çalışıyorsunuz?

- Son 2.5 yıldır Marks & Spencer'ın deri ve deri konfeksiyon konusunda dünyadaki tek üreticisiyiz. Marks & Spencer deri konfeksiyon ürünlerinin tamamını bizden alıyor. Biz artık bu talebi karşılayamaz dersek, o zaman başka bir üreticiye başvuruyor. Marks&Spencer'a bu yılki ihracatımız 6 milyon dolar. 99 için yüzde 50 artış öngörüldü. 680 Marks&Spencer mağazasının 50'siyle çalışıyoruz. Gidebileceğimiz çok uzun bir yol var.

Başka hangi firmalarla işbirliği içindesiniz?

- 17 yıldır Samsonite'ın tek distribütörü ve lisanslı üreticiyiz. Ayakkabıda da ünlü gruplarla çalışıyoruz. Almanya'da 450 mağazada Desa markasıyla ürünlerimiz satılıyor. Desa olarak Harrods için 8 ayrı deri koleksiyon hazırlıyoruz. İngiltere'de Muhammed El Fayed'in sahibi olduğu Harrods, 1999'da 150'inci yılını kutlayacak. Harrods bugüne kadar bu koleksiyonu dört ayrı İtalyan fabrikasına ayrı ayrı yaptırıyormuş. 99'da bütün Harrods vitrinlerinde Desa'da üretilen ürünler sergilenecek.

Üretiminizin ne kadarı dünya markaları için?

- 1989-94 arasında yüzde 70 Desa, yüzde 30 dünya markaları için üretim yapacağız dedik. 93'ten sonra yüzde 70 dünya markalarına üretim yaptık, yüzde 30 Desa markasıyla ürettik. Hiçbir zaman Desa'dan vazgeçmedik.