Siber zorbalığa 10 önlem

Siber zorbalık’ ve ‘akran zorbalığı’ son yıllarda okullarda ciddi sorun yaşatıyor. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmelerin olumsuz yansıması olarak çocuk ve ergenlerin birbirlerine zorba davranışlar sergilediği yeni platformlar oluşmaya başladı. Öğrencilerde de ‘zorba’lıkta artış oldu. Bu kapsamda öğrenci, öğretmen ve ailelere yönelik farkındalık çalışmalarının ve müdahale programlarının geliştirilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü bir dizi önlem ve proje geliştirdi. Aile, öğretmen ve öğrencilere yönelik hazırlanan ve zorbalığı azaltmak, farkındalık yaratmak amacıyla alınan 10 önlem şöyle:

-PSİKOLOJİK DANIŞMA: Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda çocuk ve gençleri çeşitli risklerden korumak, iletişim becerilerini geliştirmek, duyguları tanıyarak sağlıklı yollarla ifade etmelerini sağlamak amacıyla gelişimsel önleyici ve iyileştirici rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütülüyor. Okulöncesinden itibaren tüm kademelerde sınıf rehberliği ve psikolojik danışma programları yer alacak.

-PSİKOEĞİTİM PROGRAMI: UNICEF işbirliğiyle geçen yıl tamamlanan “Zorlayıcı Yaşam Olaylarında Psikoeğitim Projesi” kapsamında psikolojik sağlamlık, okul temelli psikolojik ilkyardım, salgın hastalık, deprem, sel, yangın, çığ, göç, intihar ve kayıp-yas gibi zorlayıcı yaşam olayları ile akran zorbalığı ve siber zorbalık konularında da psikoeğitim programları hazırlandı.

-FARKINDALIK KAZANDIRMA: Akran zorbalığına karşı okulöncesi, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde yer alan tüm öğrencilere yönelik 4 ayrı farkındalık programı oluşturuldu. Bu konuda rehber öğretmen/psikolojik danışmanlara yönelik kuramsal bilgilerin yer aldığı kitapçık ve rehber öğretmen ile psikolojik danışmanların okullarda tüm öğretmenlere ve velilere uygulayabileceği her kademeye yönelik içerikler hazırlandı. Uygulanan farkındalık programları sonrasında akran zorbalığına uğrayan veya buna maruz kalan öğrencilerin baş etme becerilerini geliştirmeye yönelik ayrı ayrı ve her kademeye özgü 8 adet psikoeğitim programı geliştirildi. Programların dışında öğretmen ve velilere yönelik afiş, bülten ve broşürler de bulunuyor.

-AİLELERE BİLGİLENDİRME: Hazırlanan sunum ve broşürlerde velilerin zorbalık türlerini ve zorbalığın sonuçlarını fark etmeleri ve bilgilendirilmeleri hedefleniyor. Ayrıca zorbalığa maruz kalan veya zorbalık uygulayan çocuğa ailenin yaklaşımı konusunda da bilgiler yer alıyor.

-ÖĞRETMENLERE UYARI: Özellikle okullarda bu konuda bilinçlenmeleri için öğretmenlerin akran zorbalığıyla mücadelede öğrencilerin farkındalıklarını artırmaları, öğrencilerin bu tip davranışlarına onay vermemeyerek harekete geçmeleri için yol haritası belirlendi. 

-ANAOKULUNDAN İTİBAREN: Okulöncesi ve ilkokul öğrencilerinde akran zorbalığı konusunda farkındalık oluşturmak ve bununla baş etmelerini sağlamak için 8 hikâye kitabı hazırlandı.

-TEKNOLOJİNİN OLUMSUZLUKLARI: Siber zorbalık farkındalık programıyla öğrencilerin teknolojinin olumlu ve olumsuz özelliklerini ayırt etmeleri ve siber zorbalık kavramını tanımaları hedefleniyor. Bunun için öğrencilere siber zorbalık davranışları hakkında bilgi verilecek. Böylece öğrencilerin siber zorbalığın duygu, düşünce, akademik başarı, arkadaşlık ve aile ilişkileri üzerindeki etkilerini öğrenmesi ve buna uygun davranışlar geliştirmesi sağlanacak. Psikoeğitim programlarıyla öğrencilerin çevrim içi ortamda herhangi birine zarar vermemeleri, mağdur olmamaları ve yaşananların farkında olmaları amaçlanıyor.

-SİBER ZORBALIKLA BAŞ ETME: Programda öğrencilerin gelişim özelliklerine göre ”siber zorbalık olaylarını tanıma”, “siber zorbalık olayları”, “siber zorbalık araçları ve uygulamaları”, “siber zorbalığın etkileri”, “siber zorbalıkla baş etme stratejileri”, “siber zorbalık örnek olay analizi”, “siber zorbalığa karşı durma” gibi konularda eğitim verilecek.

ÇOCUĞUM ZORBALIK MAĞDURU MU

Veli ve öğretmen sunumları ve broşürlerinde “siber zorbalığa maruz kalmanın bariz bir belirtisinin olmadığı, ancak çocuğun davranışlarında şüphelenilen bir durum oluştuğunda sakin ve destekleyici konuşmalar yapılması ve rehber öğretmen/psikolojik danışmandan yardım almaları” özellikle vurgulanıyor. Bu dökümanlarda, “çocuğun siber zorbalığa maruz kalması durumunda gelen mesaj ve görüntülerin kayıt edilmesi ve saklanması, zorbalığın ilgili yerlere bildirilmesi, misilleme yapılmaması ve cevap verilmemesi, çocukla sağlıklı bir iletişim kurularak neler olup bittiği hakkında konuşulması, nasıl hissettiğinin anlamaya çalışılması” gibi çocuğun yaşadığı sürece ilişkin öneriler yer alıyor.

ZORBALIK YAPAN SİZİN ÇOCUĞUNUZSA

Ayrıca siber zorbalık yapan çocuk olduğunda da buna son vermesinin istenmesi, aşırı tepki verilmemesi, çocuğun olumsuz davranışın sorumluluğunu alması, bu noktada yanında olunduğunun hissettirilmesi, eğitim, iletişim ve ilgiyle çocuğa yardımcı olunması gibi bazı adımlar bulunuyor.

HİKÂYE KİTAPLI EĞİTİM

-Milli Eğitim Bakanlığı ilkokul öğrencilerinin siber zorbalığa karşı bilinçlerini artırmak amacıyla “İkizlerin Hikâyesi” ve “Kahramanın Maceraları” isimli hikâye kitapları hazırladı. Proje kapsamında yapılan broşür, afiş ve eğitim materyalleri okullara gönderilirken akran zorbalığı ve siber zorbalığa yönelik hazırlanan psikoeğitim programlarına yönelik 273 rehber öğretmen/psikolojik danışmana eğitim verildi. Bütün bu çalışmalarla 16 milyona yakın öğrenci ve veliye akran zorbalığı ve siber zorbalık konusunda farkındalık kazandırmak hedefleniyor.