Üç konuttan biri depreme karşı sigortalı

2012’nin ağustos ayında ise elektrik ve su aboneliklerine sigorta şartı getirilmesi ile birlikte bugün 17 milyon konuttan 5.8 milyonu zorunlu deprem sigortası yaptırdı. Böylece Türkiye’deki konutların yüzde 34.40’ı depreme karşı sigortalandı.

BÜYÜK can ve mal kayıplarına neden olan, 130 binin üzerinde binanın yıkıldığı, 380 bine yakın da konut ve işyerinin hasar gördüğü, ekonomiye ise maliyeti 18 milyar doları bulan Marmara Depremi’nin üzerinden 13 yıl geçti. 17 Ağustos 1999’daki o büyük deprem; bize, Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğunu çok acı hatırlattı. Marmara Depremi, önemli bir konuyu daha hatırlattı; depreme hatta depremlere hazır olmamız gerektiğini.
Aradan geçen 13 yılda da depremlerin neden olacağı can ve mal kayıplarının önüne geçmek, oluşacak hasarı azaltmak için özellikle kamu tarafından birçok çalışma başlatıldı; çoğu da başarılı oldu.
Bu kapsamda ilk olarak zorunlu deprem sigortası hayata geçirildi. Marmara Depremi’nin hemen ardından; depremlerin yarattığı kaybın sigorta sistemi aracılığı ile azaltılması amacıyla Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) kuruldu ve 2000 yılında da konutlar için zorunlu deprem sigortası uygulamasına geçildi. Bir taraftan 1999’da deprem gerçeği ile yeni tanışıyor olmamız, diğer taraftan deprem sigortasına aşina olmamamız nedeniyle; başlarda zorunlu deprem sigortası pek anlaşılmasa da aradan geçen zaman içinde uygulamada ciddi yol katedildi.

EN ÇOK KONUT YALOVA’DA SİGORTALI

Bugün ise Türkiye’deki sigortalanabilir 17 milyona yakın konuttan, 5.8 milyonu zorunlu deprem sigortası yaptırdı. Bir başka anlatımla, toplam konutların yüzde 34,40’ı depreme karşı sigortalandı. Tabi bu, Türkiye geneli… Kimi iller var ki, sigortalılık açısından bu oranın kat ve kat üzerinde. Örneğin, Yalova… Toplam 76 bin konutun, 42 bine yakını deprem sigortası yaptırdı ve Yalova’da sigortalılık oranı yüzde 55’e ulaştı. İstanbul’da toplam 3,5 milyon konuttan 1,6 milyonu depreme karşı sigortalandı ve İstanbul’da sigortalılık oranı yüzde 45’e çıktı. Aynı şekilde, Eskişehir ve Ankara da depreme karşı sigorta konusunda hassas iller arasında. Ankara’da 1,4 milyon konuttan 629 bini, Eskişehir’de ise 216,7 bin konuttan 97 bine yakını sigorta kapsamına alındı. Ankara’daki konutların yüzde 43’ü, Eskişehir’de ise konutların yüzde 45’e yakını depreme karşı sigortalandı.
Bunlar, sigortaya karşı duyarlı ve bilinçli iller. Bir de sigortalanma oranı düşük iller var… Örneğin, Şırnak’ta konutların sadece yüzde 8’i depreme karşı sigortalı… Aynı şekilde Siirt, Muş, Hakkari illerinde sigortalanma oranları yüzde 10’lar seviyesinde. Bu da gösteriyor ki, özellikle Doğu ve Güneydoğu illeri -ki, depremlerin sıklıkla yaşandığı iller arasında geliyor- depreme karşı sigortalanma konusunda yetersizler.
Daha da ilginci… 2011’de Van’da meydana gelen iki büyük depremde 73 bine yakın bina yıkılmasına rağmen; bugün Van’da konutların depreme karşı sigortalılık oranı, sadece yüzde 20… Yani, Van’daki 81 bin konuttan sadece 16 bini sigorta yaptırmış.

ALİ BABACAN: SİGORTALILIK ARTACAK

Evet, Marmara Depremi’nin üzerinden 13 yıl geçti ve bu süre içinde Türkiye’deki konutların yüzde 34,40’ı depreme karşı sigortalandı. Kimilerine, bu oran, yetersiz gelebilir. Doğrudur… Ancak, toplumda sigorta bilincinin yaygın olmadığı düşünüldüğünde… İki büyük yıkıcı depremde konutların büyük bir çoğunluğunun ağır hasar gördüğü Van’da bile sigortalılık oranının halen yüzde 20’lerde olduğu hesaba katıldığında… Zorunlu deprem sigortasında gelinen nokta hiç de küçümsenemez.
Ama asıl, deprem sigortası için bir anlamda milat olan ve itici güç yaratan, 18 Ağustos 2012’de yürürlüğe giren Afet Sigortaları Kanunu oldu. Buna göre, geçen yılın Ağustos ayına kadar sadece tapu işlemlerinde aranan zorunlu deprem sigortası; bu tarihten itibaren artık, yeni su ve elektrik aboneliklerinde de zorunlu olarak istenmeye başlandı. Daha açık bir anlatımla… 18 Ağustos 2013’ten itibaren hem mevcut konutlarda abone değişikliği olması durumunda, hem de yeni konutlarda elektrik ve su abonelikleri için; konutun, zorunlu deprem sigortasının yapılmış olması gerekiyor. Afet Sigortaları Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ve elektrik, su aboneliklerinde deprem sigortasının istenmesi sigortalılık oranına da ciddi katkıda bulundu ve bugün, her 3 konuttan biri sigortalı hale geldi.
Uygulamanın 6. ayında Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, yaptığı bir açıklamada, “Depreme karşı güvence alan 5 milyonun üzerinde konut bulunuyor. Bu sayının yaklaşık 1 milyonu son 6 ay içinde sisteme kazandırıldı. İnanıyorum ki, 18 Ağustos 2012’de yürürlüğe giren Afet Sigortaları Kanunu ile birlikte getirilen yeni uygulamalar sayesinde, sigortalılık oranı ülke genelinde artmaya devam edecek ve böylece tüm ev sahiplerine uygun koşullarda sigorta güvencesi sağlanacak” diyerek, yeni uygulamanın deprem sigortasındaki artışa yaptığı katkıya dikkat çekti.

ELEKTRİK, SU ABONELERİ NE YAPACAK?

Peki, zorunlu deprem sigortasında gelinen nokta yeterli mi? Elbette, değil. Deprem kuşağında olan… İrili, ufaklı depremlerle sürekli sarsılan… Belli dönemlerde de ciddi can ve mal kayıplarına neden olan büyük depremlerin yaşandığı bir ülke için; konutların yüzde 34’ünün sigortalanmış olması yeterli değil… Hele ki, son dönemlerde, deprem uzmanlarının olası büyük İstanbul depremi için üst üstü senaryolar ürettiği bir ülke için, hiç değil.
Bu oranın çok daha yukarılara çıkması gerekiyor. Bunun için de hem kamuya hem de konut sahiplerine görev düşüyor. Kamuya görev düşüyor… Deprem sonrası oluşacak hasarın sigorta sistemi ile giderilmesi için bilinç oluşturması ve deprem sigortasını anlatması gerekiyor.
Konut sahiplerine görev düşüyor… Deprem sigortasının bazı işlemler
için zorunluluk değil, aslında ihtiyaç olduğu konusunda bilinçlenmeleri gerekiyor. Bunun için de öncelikle, 18 Ağustos 2012’de başlayan ve bir yılını dolduran uygulama çerçevesinde… Elektrik ve su abonelikleri için zorunlu deprem sigortası yaptıranların; poliçelerinin süresi bittiğinde ‘zorunluluktan kurtulduk’ gözüyle bakmamaları ve sigortalarını yenilemeleri gerekiyor… Gerekiyor ki, olası bir depremde en azından giden malın yerine yenisini koyabilsinler.

Ev sahipleri biten poliçelerini yenilemeli

DOĞAL Afet Sigortaları Kurumu (DASK) Yönetim Kurulu Başkanı Selamet Yazıcı, Afet Sigortaları Kanunu’nun, zorunlu deprem sigortasının yaygınlaşmasında dönüm noktası olduğunu belirterek, önceki 5 yılda ortalama yüzde 8 olan yıllık artış oranında büyük bir sıçrama yaşandığını; bir yıllık sürede yüzde 48 artış sağlanarak, sigortalı konut sayısının 5,8 milyona yükseldiğini söyledi. Yazıcı, 2017 yılına kadar 10 milyon poliçe hedefine ulaşmak istediklerini ifade ederek, şu açıklamaları yaptı: “Sigorta yıllık olarak yapıldığından ve süresi sonunda yenilenmesi gerektiğinden, şu andaki en önemli gündem maddemiz, bu poliçelerin devamlılığını sağlamak. Bunun süresi dolan poliçelerin sahiplerini arıyor ve yenileme yapmalarını hatırlatıyoruz. Konut sahiplerinin ve sigortayı yapan acentelerin de poliçeleri zamanında yenileme konusunda aynı duyarlılığı göstermelerini bekliyoruz. Bu yılın sonunda 6 milyonu geçip 2017 yılına kadar 10 milyon sigortalı konut sayısına ulaşmayı hedefliyoruz. Bunu yaparken aynı zamanda bölgeler arasındaki sigortalılık farklarını da azaltmayı amaçlıyoruz. Zira Marmara bölgesinde sigortalılık oranı yüzde 43 iken Güneydoğu Anadolu bölgesinde yüzde 23’e kadar düşüyor. Mevcut hali ile 10 milyon konut hedefimiz oldukça ulaşılabilir görünüyor. Elbette nihai hedefimiz, kapsam dahilindeki tüm konutları zorunlu deprem sigortasıyla güvence altına alabilmek. Bunun için de kontrol uygulamalarının daha da etkinleştirilmesi, tanıtım faaliyetlerinin artırılması ve sigorta sunumunun kolaylaştırılması konusunda çeşitli çalışmalar yapıyoruz.”

TEMİNATSIZ KALMAYIN

Selamet Yazıcı, Türkiye, topraklarının yüzde 96’sının değişen derecelerde deprem riski altında bulunduğunu hatırlatarak, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu nedenle, deprem sigortasının zorunlu olmasını anlayışla karşılamak gerekir. Tapu ve konut kredisi işlemlerinin yanı sıra su ve elektrik abonelik işlemlerinde de sigorta aranmaya başlandı. Bu tarz kontrol noktaları sigorta kültürü görece zayıf olduğundan gerekli. Ancak deprem sigortası bir mal sigortası olduğundan zorunluluğu polisiye tedbirlerle uygulamanın da mümkün olmadığını düşünüyorum. Aslında en büyük yaptırım, hasar yapıcı bir deprem durumunda teminatsız kalmak ve hasarı kendi cebinden ödemektir. Yaptığımız çalışmalarda topluma bu bilinci vermeye çalışıyoruz. Bu bakımdan yıllık yenilemeler ve poliçelerde sürekliliğin sağlanması çok önemli.”

10 SORUDA ZORUNLU DEPREM SİGORTASI

Hangi binalar sigorta kapsamına giriyor?

· Tapuya kayıtlı, özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş, belediye sınırları içinde yeralan tüm konutlar sigorta yaptırabilir. Tapuda ticarethane olarak geçen işyerleri ve sanayi tesisleri sigortayı yaptıramıyor. Tapuda mesken olarak geçse de binalardaki dükkan, büro gibi işyerleri zorunlu deprem sigortasını yaptırabilir.

Ne kadar prim ödeyeceğim, alacağım teminat ne olacak?

· Primler ve teminatlar konutun yapısına, bulunduğu deprem bölgesine göre değişiyor. Yıllık prim tutarı ortalama 110 TL’ye geliyor. Birinci derece deprem risk bölgesindeki 100 metrekare betonarme bir konutun yıllık prim tutarı 164 TL’ye kadar çıkıyor. Aynı metrekare konut için alınacak teminat ise 70 bin lira. Konut başına alınacak en yüksek teminat tutarı 150 bin TL.

Arsa bedeli de sigortaya dahil mi?

· Sigorta bedeline, konutun arsa bedeli dahil değildir. Herhangi bir depremde konut tamamen yıkılsa bile arsa üzerinde sigortalının arsa payı baki kalacağından arsa değeri dikkate alınmaz. Tazminat hesabında, konutun yeniden inşa bedeli ödenir.

Hangi işlemlerde sigorta zorunlu olarak aranıyor?

· Hem mevcut konutlarda elektrik ve su aboneliği değişikliği olması durumunda, hem de yeni konutlarda elektrik ve su abonelikleri için sigortanın yapılmış olması gerekiyor. Ayrıca sigorta olmadan tapu daireleri tarafından alım-satım işlemi yapılmıyor.

Sigorta nerelerden yaptırılabilir ve neleri kapsar?

· Sigorta şirketlerine bağlı tüm sigorta acentelerinden ve zorunlu deprem sigortası satmaya yetkili tüm banka şubelerinden sigorta yaptırılabilir. Zorunlu deprem sigortası sadece konutta deprem ve deprem nedeniyle oluşacak yangın gibi hasarları kapsar. Eşyalar sigorta kapsamında değildir.

Sigortayı kimler yaptırmalı?

· Ev sahiplerinin yaptırması gerekiyor ama kiracılar da sigortayı yaptırabilirler ancak olası bir hasarda tazminat, tapu kimin üzerineyse, o kişiye ödenir.

Poliçe yenilemelerinde indirim uygulanıyor mu?

· Yenilemede yüzde 20 oranında indirim uygulanıyor. Ayrıca, yapım yılı 2007 ve sonrası olan yeni binalara
yüzde 10 ek indirim uygulanıyor.

Sigortayı yaptırırken ne gibi belgeler gerekiyor?

· Tapu bilgileri ve konutun açık adresini beyan etmek poliçe düzenlemek için yeterli.

İnşaat ruhsatı aranıyor mu?

· İnşaat ruhsatı aranmıyor ancak kentsel dönüşüm kapsamında yıkım kararı alınmış binalara sigorta yaptırılamıyor. Ayrıca tapuda konut, arsa olarak gözüküyorsa sigorta ettirenin beyanı esas alınarak, arsa tapusuna ait bilgilerle sigorta yapılabilir. Kat mülkiyeti olmasa da sigorta yapılır.

Hasar alabilmek için konutun tamamen yıkılması mı gerekiyor?

· Tazminatın ödenebilmesi için konutun tamamen yıkılması şart değil, deprem nedeniyle oluşan küçük hasarlar da ödeniyor.

Zorunlu deprem sigortası hakkında merak ettiklerinizi, sigorta@hurriyet.com.tr adresine sorabilirsiniz.