Sosyal güvenlik primini nasıl geri alacaksınız?

SOSYAL güvenlik için yatırılan primleri geri almak mümkün mü? Soruyu şöyle de sorabiliriz; yıllardır Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yatırılan primler, geri alınabilir mi? Alınabilir... Prim iadesinden yararlanmanın iki yolu var. Birincisi, birden fazla işyerinde çalışanlar, eğer yüksek prim ödemişlerse –ki, yüksek primden kasıt, çalışanın adına ödenen primlerin toplamının asgari ücretin 6.5 katından fazla olması- fazla ödedikleri tutarı SGK’dan iade olarak alabilirler.

İkincisi ise, yaş şartını doldurmasına rağmen prim ödeme gün sayısını ya da sigortalılık süresini doldurmayan çalışanlar, ödedikleri primleri SGK’dan topluca geri alabilirler. Nitekim okuyucular da en çok bu konuyu merak ediyor. Peki, kimler bu imkandan yararlanabilir? Eski adıyla SSK’lı yeni adıyla da 4/a kapsamında işçi olarak çalışanlar, yine eski adıyla Bağ-Kurlu yeni adıyla da 4/b’li olarak kendi adına çalışanlar ve memur olarak çalışanlar, emekli olabilmek için gerekli yaş şartını doldursa bile emeklilik aylığı almaya hak kazanamayanlar SGK’dan prim iadesi alabilirler. Yatırılan primlerin toptan geri alınmasına ise yaşlılık toptan ödemesi deniyor.

Yaşlılık toptan ödemesi de herhangi bir nedenden dolayı çalıştığı işten ayrılanlara, Bağ-Kurlu ise işyerini kapatanlara yapılıyor ve bu durumdaki çalışanlar, SGK’ya müracaat etmeleri halinde o tarihe kadar ödedikleri malullük (sakatlık), yaşlılık ve ölüm primlerini geri alabiliyor. Örneği, 1999’da çalışmaya başlamış erkek bir sigortalı, 20 yıl sigortalılık süresini, 5975 prim gün sayısını doldurduğunda 56 yaşında emekliliğe hak kazanacakken; 60 yaşını doldurmuşsa ve sadece 1500 gün prim ödemişse, ödediği 1500 günlük primi geri alabilir, yaşlılık toptan ödemesinden yararlanabilir. Daha açık şöyle anlatayım: İster işçi olsun, ister Bağ-Kurlu, isterse de memur; askerlik ve doğum borçlanması bile prim gün sayısını doldurmaya katkı yapmıyorsa, yaşı da artık çalışmaya imkan tanımıyorsa çalıştığı süre boyunca ödediği primler boşa gitmesin diye SGK’dan primi geri alabilir.

Yaşlılık toptan ödemesi ya da prim iadesi hakkında merak edilen ve önemli birkaç noktaya da değineyim. Gerekli şartları yerine getirerek emekli olan ve emekli aylığı almaya hak kazanan çalışanlar aylık alma hakkında vazgeçip, toplu yaşlılık aylığı alamazlar. İşçi ve memurlar, kendi adlarına yatırılan; Bağ-Kur’lular ise kendi adlarına ödedikleri malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini iade alabilirler. Sağlık için ödenen primler ise geri alınamıyor. Sigortalı vefat etmişse, geride kalanlar da yaşlılık toptan ödemesi imkânından yararlanabiliyor. İade tutarı ise SGK’nın her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı uygulamasına göre yapılıyor.

KİMLER YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ ALABİLİR?

- Belirli yaşı tamamlamış, belirli süre prim ödemiş, belirli süre sigortalı çalışmış olanlar.

- İşçi statüsüyle çalışanlar için işten ayrılmış ve çalışmıyor olmak.

- Memurlar için işten ayrılmış olmak.

- Bağ-Kurlu’lar için işyerini kapatmış ya da devretmiş olmak.

- Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartı doldurulmuş olsa bile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayanlar.

OKUYUCUDAN GELENLER

- Annem SGK sistemin 2002 girişli, 60 yaşında. Mayıs 2018 de 4500 günü doluyor. Ne zaman emekli olur? Alis Çelikyürekli

İlk defa 1999-2008 tarihleri arasında sigortalı olan kadınlar 58 yaşını doldurmuş olması ve 4500 gün emeklilik primi ödemiş olması halinde yaş haddinden emekli olabiliyor. Anneniz yaş 4500 günü doldurduğunda yaş haddinden emekli olup, kısmi emekli aylığı almaya hak kazanıyor.

- İlk olarak 20.01.1996 ile 15.10.1996 tarihleri arasında 8 ay 15 gün  Bağ-Kur hizmetim var ve bu süre içerisinde primimi ödedim ve sonrasında da ayrıldım. Sonrasında 01.03.2000 yılından başlayarak halen devam ederek çalışmaktayım. Emeklilik hesaplarken 09.09.1999 yılından önceki  kanunla mı yoksa sonrası yürürlükte olan kanunla mı hesaplamalıyım? Ali Yarbuğ

1.10.1999 tarihi öncesi sigortalı olduğunuz için bu tarihten itibaren sigortalı sayılacaksınız ancak 9000 gün (25 yıl) prim ödeyeceksiniz ve gereken yaşı da tamamlayacaksınız.

- 12.08.1997 girişli, kamu çalışanıyım. Hizmet yılını ve primimi doldurup yaşı beklemeden emekli olabilir miyim? 

Fiili hizmet yılını doldurmanıza 4 yıl kaldığı için hizmet süreniz 20 yıl, yaşınız da 42 ise emekli olabilirsiniz.

- 1997 yılında bir fabrikada staj yaptım. Staj yaptığım dönemde sigorta cüzdanı verildi. Ama hiç pirim yatmamış. 2000 yılında askere gittim 2003 yılında askerden geldiğim zaman girdiğim iş yerinde gözüküyor, ilk yatan primim, yani 1999’dan sonra. Staj dönemindeki sigorta geçersiz midi? Recep Pamukçu

Staj süresi emeklilik süresinden sayılmıyor. Size verilen cüzdan sağlık sigortası için geçerli, emeklik için değil. İlk işe başladığınız ve ilk emeklilik primi yatırılan tarih geçerlidir.

- İlk sigorta başlangıç tarihim, 23.08.2007’dir. Toplam prim sürem ise 3612’dir. Son iş yerime giriş tarihim, 03.05.2012’dir ve hala çalışmaya devam etmekteyim. Askerliğimi saydırdığım zaman bana herhangi bir yararı olur mu? Ne zaman emekli olabilirim? İsmail Çiçek

8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk sigortaya girenler 60 yaşını doldurup, 7000 gün prim ödemeleri halinde emekli olabilirler. Askerliğinizi saydırabilirsiniz. Askere işe giriş tarihinden sonra gittiyseniz, 15 ay, size prim gün sayınızı (450 gün) artırır ama emeklilik yaşınıza etkisi olmaz, yine 60 yaşını beklemek zorundasınız. Askerliğiniz, işe başlama tarihinden önceyse, 60 yaşından önce emekli olabilirsiniz.

- Annem 1945 doğumlu. 2002 yılında sigortalı oldu ve toplam 4700 is günü prim ödedi, 63 yaşında. Sigortalılık suresi olan 25 yıla takıldığından maaş bağlanamıyor. Annem nasıl bir yol izlesin ki bu kadar yatırılan prim boşa gitmesin? Mustak Görücü

Uygulama gereği ilk defa 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe başlayanlar, 25 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4500 prim ödeme gün sayısını yerine getirmeleri halinde 58 yaşında emekliliğe hak kazanıyor ve kısmi emeklilik aylığı alabiliyor. Anneniz 25 yılı doldurmak zorunda.

- İlk işe giriş tarihim 14.09.1998 fakat ilk prim ödeme günüm 26.06.2001. Bu durumda emeklilik şartlarım nedir? Ömer Çamkıran

60 yaşını doldurup, 7000 gün prim ödemeniz koşuluyla emekli olacaksınız.

- Eşim  25.05.1982 tarihinde  işe girdi,  370 gün SSK’lı olarak  çalıştı. 1983’de bir çocuk, 1988’de bir  çocuk oldu. Sonra iki çocuk borçlanması yaptık  peşin  ödedik. İsteğe bağlı sigortadan prim ödüyoruz. 2.2.2019 Şubat ayında 3600 gün dolduruyoruz. Eşim ne zaman ve kaç yaşında emekli olur? Ruhi Bacanak

İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1981 ile 23 Mayıs 1984 arası olanlar 20 yılı tamamlamaları ve 5000 gün prim ödemeleri ve 40 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar. Sizin durumunuzda doğum borçlanmasından dolayı 1440 gün avantajınız var ve 3560 gün prim ödemeniz gerekiyor. Ancak prim gün sayısını doldursanız bile 40 yaşını tamamlamanız gerekir.