Sağlık prim borcuna kısmi af

Sağlık prim borçları nasıl yapılandırılacak, kimler yapılandırabilir gibi sorulara geçmeden önce Genel Sağlık Sigortası (GSS) hakkında kısa bir bilgi vereyim.

Nüfusun tamamı zorunlu GSS kapsamında sağlık hizmeti alıyor. Çalışan ve emekliler Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı olduklarından bakmakla yükümlü bulundukları kişilerle birlikte GSS kapsamında devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanıyor. Herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayanlar, sigortalı işte çalışmayanlar ise cepten primlerini ödeyip, kendileri ve aileleri için sağlık hizmeti alıyor.

Primlerini ödeyemeyenler de gelir testine giriyor, testin sonucuna göre primlerini devlet karşılıyor. Buna göre geliri brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin yüzde 3’ü tutarında. 2023 yılı için de bu tutar aylık 300, yıllık 3 bin 600 liraya denk geliyor.

Son verilere göre  sosyal güvenlik şemsiyesi altında çalışanlar ile emekliler ve bu kişilerin bakmakla yükümlü olduğu kişiler dışında genel sağlık sigortası kapsamı altında 9.1 milyon kişi bulunuyor. Bunların 2.1 milyonu primlerini kendileri ödüyor, 7 milyonunun primlerini devlet karşılıyor. Bunların dışında da sağlık sigortası tescili olan ama primlerini ödemeyen, bundan dolayı da devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanamayan milyonlarca kişi var. Şimdi bu kişilere, borç yapılandırması kapsamında prim borçlarını yapılandırma imkânı tanındı. Peki, bu kişiler yapılandırmadan nasıl yararlanacak, nereye başvuracak? Madde madde anlatayım.

31 AĞUSTOS’A KADAR SÜRE VERİLDİ

* Aralık 2022 öncesine ait GSS prim borcu olanlar, 31 Ağustos tarihine kadar prim borçlarının asıllarını ödemeleri halinde gecikme cezası ve gecikme zammı ödemeyecekler. SGK bu alımlardan vazgeçecek. Yani, sağlık prim borcu olanların ana borçlarını ödemeleri yeterli olacak. Bir anlamda sağlık prim borçlarına af getirilmiş oluyor.

* GSS primini, -yıllık 3 bin 600 lirayı- ödeyemeyecek durumda olanların ise primlerini devlet karşılayacak. Bunun için gelir testine girilmesi gerekiyor. Geçmişte gelir testine girmemiş olanlar, 31 Temmuz tarihine kadar gelir testine başvurabilecek. Gelir testi sonucunda geliri asgari ücretin üçte birinden (3.336 lira) az ise; gelir testi sonucu, ilk GSS tescil tarihinden itibaren uygulanacak ve bu kişilerin sağlık primini devlet karşılayacak.

* Gelir testine başvurmamış olan kişiler, yapılandırma kapsamında gelir testi için oturdukları yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na müracaat edecek.

BAŞVURUYA GEREK YOK

* GSS primini kendisi ödeyecek sigortalılardan borcu olanlar, yapılandırmanın ilk taksitini ödedikten sonra yapılandırılan borç haricinde 60 günden fazla prim borçlarının olmaması halinde hem kendileri hem de bakmakla yükümlü oldukları kişiler devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabilecekler.

* GSS prim borcu olanlar yapılandırılan borçlarının takibini e-Devlet üzerinden yapabilecekler.

* GSS prim borçlarını yapılandırma için başvurmaya gerek yok; SGK, sağlık prim borcu olanların bu borçlarını otomatik yapılandırdı. Yani, sağlık borçlarının yapılandırması için başvuru şartı aranmıyor. Sadece 31 Ağustos tarihine kadar prim borcunun aslının ödenmesi halinde borca, ceza ve zam uygulanmayacak. 

ÖZEL HASTANEYE GİDİLEMEYECEK

* Prim borcu olanlar 31 Aralık 2023 tarihine kadar şehir, devlet ve üniversite hastanelerinden sağlık hizmeti alabilecek ancak SGK’nın anlaşmalı olduğu özel hastanelerden sağlık hizmeti alamayacak.

* GSS prim borcunu peşin ödeyemeyenler isterlerse borç yapılandırma düzenlemesi kapsamında taksit imkânından yararlanabilecekler. Borcunu taksitle ödemek isteyenler; 12, 18, 24, 26 ve 48 taksit seçeneğini seçebiliyor. Yapılandırma kapsamındaki alacaklara, gecikme cezası ve gecikme zammı yerine Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), tercih edilen taksit sayısına göre de belirli katsayı uygulanacak. Örneğin, GSS ana borcunuza Yİ-ÜFE üzerinden gecikme zammı ve cezası da uygulandı ve toplam borcunuz 20 bin lira olarak belirlendi. Bunu da 12 taksit ile ödemeyi tercih ettiniz. Bu durumda borcunuz 21.800 lira olacak ve aylık 1.800 lira ödeyeceksiniz.