Parayı nereye harcıyoruz?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2016 yılında vatandaşın tüketim harcaması ile ilgili detaylı verileri açıkladı. Sonuçlar, geçmiş yıllardan çok da farklı değil ama farklı olmaması başlı başına ilginç. Anlatmaya başlayayım.
2016 yılında hane halkı sayı 22 milyon 296 binmiş ve geçen sene hane halkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 3.406 TL olmuş. Fert başına da aylık ortalama 1.642 lira harcamışız. Demek ki, ülke olarak aylık 76 milyar liraya, yıllık da 912 milyar liraya yakın harcama yapmışız. Beş yıl önceye baktım, 2012 yılına, hane halkı başına aylık ortalama 2.366 lira, kişi başına da bin 95 lira harcamışız ki, o sene hane halkı sayısı 20 milyonun biraz üzerindeymiş. Bu da şu anlama geliyor ki, 5 yıl önce aylık 47.4 milyar, yıllık 570 milyar lira tüketime harcaması yapmışız. Bu 5 yılda hane halkı sayısı yüzde 11, hane halkı başına aylık ortalama tüketim yüzde 44’e yakın artmış. Ülke olarak beş yılda tüketim harcamamız da yüzde 60 artmış, 572 milyar liradan 912 milyar liraya yükselmiş. Buraya kadar bir sorun yok.
EĞİTİME DEĞİL TELEFONA
Şimdi bir de nerelere harcama yapmışız, neyi tüketmiş ona bakalım. Geçen yıl, harcamalar içinde yüzde 25,2 ile en yüksek payı konut ve kira harcaması alırken, ikinci sırayı yüzde 19,5 ile gıda, üçüncü sırayı da yüzde 18,2 ile ulaştırma aldı. Daha açık bir anlatımla, aylık tüketim harcaması 3.406 lira olan hane halkının; 2.131 lirası kira, yiyecek-içecek ve ulaştırmadan oluşan temel ihtiyaçlara gitmiş. Eğitim harcamasının payı ne diyecek olursanız; sadece yüzde 2,3. Yani geçen yıl, aylık 77 lira eğitim için harcama yapmışız. Kültür faaliyetleri için de aylık 95 lira, dışarıda yemeğe 216 lira, haberleşmeye ise aylık 125 lira harcamışız. Demek ki, cep telefonu ve dışarıda yemeğe eğitimden daha fazla harcama yapmışız.
BU ŞARTLARDA TASARRUF ZOR
İşin ilginci, son 5 yılda tüketim yüzde 44’e yakın artarken, hem harcama yaptığımız alan hem de miktarlar aynı kalmış. 2012’de de toplam tüketim içinde kiranın payı yüzde 25’miş geçen senede de aynı kalmış. 5 yıl önce de eğitime yüzde 2,3 pay ayırmışız, 2016’da da aynı olmuş. Yeri gelmişken şunu da belirteyim; 5 yılda her ne kadar tüketim harcamamız yüzde 44 artsa da aynı dönemde ortalama enflasyon ise yüzde 45,65 olmuş.
Ne mi demek istiyorum? Son 5 yıldaki tüketim harcamalarımıza baktığımızda yüzde 76’sını kira, yiyecek, eğitim, kültür, ulaşım, sağlık gibi temel harcamalar alıyor. Bu da bize toplum olarak neden tasarruf edemediğimizi gösteriyor. Hele ki, cep telefonuna, eğitim ve kültürden daha fazla harcama yapıyorsak -ki, öyle- tasarruf etmemize de imkan yok.
