Otomatik BES’te çok şey değişecek

2017’nin Ocak ayında uygulamaya giren ve 45 yaş altı tüm çalışanların Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) katılmasını öngören otomatik katılım, bir başka adıyla da otomatik BES’te, değişikliğe gidiliyor. Önce, nelerin değişeceğini anlatayım, sonra revizyona neden ihtiyaç duyulduğuna değineyim. Değişikliklerden bir kısmı, geçtiğimiz hafta Meclis’e sevk edilen, torba tasarı olarak da adlandırılan, Vergi Kanunları İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı ile olacak. Yapılacak revizyonlardan en önemlisi, otomatik katılımdaki 2 aylık cayma süresinin 6 aya kadar uzatılacak olması. Torba yasa ile getirilen bir başka düzenleme ise bin liralık ek devlet katkısının nemalandırılması ile ilgili. Mevcut durumda, maaşlardan BES için kesilen tutarlara devletin verdiği yüzde 25’lik katkının dışında, cayma hakkını kullanmayarak, sistemde kalanlara, ikinci ayın sonunda ödenen bin liralık ek devlet katkısı yatırım araçlarında değerlendirilmiyor; bin lira olarak kalıyordu. Yasa Meclis’ten geçtikten sonra artık o bin liralar da Hazine’nin öngördüğü yatırım araçlarında değerlendirilecek. Ayrıca, yasayla, bin liralık devlet katkısında bir değişiklik daha yapılacak ve yıllar itibariyle yeniden değerlenmesine imkân tanınacak. Yani, bin liralık katkıya enflasyon ayarlaması yapılacak; bir yıl sonra devlet, belki de 1.100 lira katkı yapacak.

ÇIKANA YENİDEN GİRİŞ HAKKI

Torba yasa ile yapılacak değişiklikler bunlar. Bir de önümüzdeki haftalarda yasaya gerek olmadan, Hazine’nin çıkaracağı yönetmeliklerle yapılacak düzenlemeler var. Bunlardan biri; sistemden ayrılanlar, istedikleri zaman yeniden otomatik BES’e girebilecekler. Bugünkü uygulamada, sistemden ayrılanlara, istedikleri zaman geri dönüş hakkı verilmiyor. Ne zaman ayrıldılarsa, ancak o tarihten iki yıl sonra sisteme alınıyorlar. Hal böyle olunca, bin liralık ek devlet katkısını da 2 yıl sonra alabiliyorlar. Düzenleme ile ayrılanlar, istedikleri zaman yeniden BES’e girebilecekler, girdikleri zaman da bin liralık devlet katkısına hak kazanacaklar.

Gelelim, bu değişikliklere neden ihtiyaç duyulduğuna. Otomatik BES, 2017 yılında başladı ve ilk yılın sonunda 8,7 milyon kişi sisteme dahil edildi, ancak bunların sadece 3.5 milyonu sistemde kaldı, geri kalanı ayrıldı. 2018 yılında ise 4 milyon kişi daha sisteme dahil edilecek. Değişiklik yapılmasının nedeni hem çıkışları azaltmak hem de emeklilik şirketlerine, sisteme girenlere, otomatik BES’in avantajlarını anlatabilecekleri süreyi yaratabilmek.

NELER DEĞİŞECEK?

- 2 aylık cayma süresi 6 aya çıkartılıyor.

- İkinci ayın sonunda sistemde kalanlara ödenen 1.000 liralık ek devlet katkısı yatırım araçlarında değerlendirilecek.

- Bin liralık ek devlet katkısına enflasyon uyarlaması yapılacak ve yıllar itibariyle yeniden değerlenmesine imkan tanınacak.

- Sistemden ayrılanlar 2 yıl beklemeden istedikleri zaman yeniden giriş yapabilecek.

- Ayrıldıktan sonra sisteme girenler bin liralık devlet katkısına hak kazanacak.

CAYMA SÜRESİ UZUYOR DİKKAT!

OTOMATİK BES uygulaması başladığından beri 2 aylık cayma süresi kamuoyunda yanlış algılandı. Kişiler, ‘2 ayda sistemden çıktım, çıktım; yoksa ceza ile karşılaşacağım’ gibi yanlış bir kanıya kapıldı. Yeni düzenleme ile 2 aylık süre 6 aya çıkarılınca, eminim endişeler daha da artacak, kafalar iyice karışacak. O yüzden konuya açıklık getireyim. Otomatik BES’te çıkış ayrı, cayma hakkı ayrı bir konu. Sistemden istediğiniz zaman çıkabilirsiniz; bugün girdiniz, yarın hemen çıkabilirsiniz. İsterseniz 3 ay sonra da ayrılabilirsiniz,  6 ay sonra da, bir sene sonra da çıkabilirsiniz. Çıkarken de hiçbir ceza ya da yaptırımla karşılaşmazsınız. Sadece devletin sizin adınıza yaptığı katkılara çıkış sürenize göre belli kademelerde hak kazanırsınız. Bugün için 2 aylık, yeni düzenleme sonrası da 6 aylık cayma süresi ise, tamamen bin liralık ek devlet katkısını hak etmeyle alakalı. 2 aydan önce sistemden çıkarsanız bin liralık katkıyı alamıyorsunuz, çıkmazsanız ikinci ayın sonunda bin lirayı almaya hak kazanıyorsunuz.