Konut hesabı mı, çeyiz hesabı mı, bireysel emeklilik mi?

ÖNCE bir okuyucudan gelen yorumu sizlerle paylaşayım, sonra konunun detayına gireyim. Okuyucum özetle şunları yazmış: “Bireysel emekliliğin gelecek için tasarruf ve yatırım olduğundan ve devletin sisteme sağladığı yüzde 25’lik katkının avantajlarından bahsediyorsunuz. Son çıkan kanunla devlet aynı katkıyı çeyiz hesabı açtıranlara da sağlıyor, konut alacaklara da. Bu durumda hangisi daha avantajlı?”
Bir süredir okuyuculardan bu şekilde soru ve yorumlar alıyorum. Kimileri, bireysel emeklilik gibi hem çeyiz hesabının hem de konut desteğinin gelecek için tasarruf anlamına geldiğini söylüyor, kimileri de bireysel emekliliğin farkını soruyor. Açıkçası bu yorumları almasam bireysel emekliliği yeni çıkan bu uygulamalarla karşılaştırmak aklımın ucundan bile geçmezdi. Karşılaştırdım. Önce Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun, önemle üzerinde durduğu çeyiz hesabından başlayalım.

ÇEYİZ HESABI

27 yaşından önce isteyen herkes, bankalarda çeyiz hesabı açtırabilecek. 3 yıl boyunca hesaba katkıda bulunacak ve bu süre içinde de hesaptaki bu paralara dokunamayacak. 27 yaşını doldurmadan ilk evliliklerini yapmaları halinde, toplam biriken paranın yüzde 20’si kadarına devlet katkı yapacak; yeni evliler hem biriken paralarını hem de devlet katkısını alabilecek. Ancak devletin katkısı şimdilik 5 bin lirayı aşmayacak.
Kaba bir hesap yaptım. Her yıl çeyiz hesabına 10 bin lira yatırılsa, üç yılın sonunda biriken para 30 bin lira oluyor. (Faizi hesaba katmıyorum, sadece anapara üzeriden gidiyorum.) Üç yılın sonunda 30 bin liranın üzerine devlet de 5 bin lira koyuyor (30 bin liranın yüzde 20’si 6 bin lira ediyor ama devlet katkısı 5 bin lirayı geçemiyor) böylece yeni evliler 35 bin liralarını bankadan alıp, tepe tepe kullanıyor. Eğer bankada 20 bin lira birikmişse, devlet bunun yüzde 20’si kadar, yani 4 bin lira katkıda bulunacak.

KONUT HESABI

Bir de konut hesabından bahsedeyim. Vatandaş alacağı ilk ve tek konut için bankalarda konut hesabı açtırabilecek. Üç yıl boyunca hesaba para yatıracak, hesaptaki paraya hiçbir şekilde el süremeyecek. Üç yılın sonunda, ‘ev alacağım’ derse, bankada biriken parasına devlet de yüzde 20 oranında katkı yapacak, ancak bu katkı 15 bin lirayı geçmeyecek.
Yine kaba bir hesap yaptım. Diyelim ki, vatandaşın üç yılın sonunda konut hesabında 75 bin lirası birikti. Devlet de 15 bin lira katkıda bulanacak, vatandaş böylece 90 bin lirasını bankadan çekip, konuta yatıracak. Eğer hesapta 50 bin lira birikmişse, devlet 10 bin lira (yüzde 20 oranında) katkıda bulunacak, böylece birikim tutarı 60 bin lira olacak.

BİREYSEL EMEKLİLİK

Gelelim bireysel emekliliğe. Bilindiği üzere sistemde devlet katkısı oranı yüzde 25 ve bu yıl içinde devletin yapacağı en yüksek katkı (yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının yüzde 25’ini geçemiyor) tutarı yıllık 3 bin 600 lira. Yani, yıllık sisteme 14 bin 500 lira yatırdığınızda devlet katkısından en üst seviyede yararlanabiliyorsunuz.
Yine kaba bir hesap yaptım. Her yıl sisteme 10 bin lira yatırırsanız 3 yılın sonunda 30 bin liranız oluyor, devlet de bu üç yılda size toplam 7 bin 500 lira katkıda bulunuyor. Getirileri yine hesaba katmıyorum. Böylece 3 yılın sonunda, yatırdıklarınız ve devletin katkısı ile birikiminiz, 37 bin 500 lira oluyor.
Özetle, bireysel emeklilikteki devlet katkısı daha yüksek. Tek fark; bireysel emeklilikte de üç yıl devlet katkısına dokunamıyorsunuz, üç yılın sonunda ayrılmak isterseniz devlet katkısının sadece yüzde 15’ine hak kazanabiliyorsunuz.
Şimdi birileri, ‘gördün mü, diğerlerinde üç yılın sonunda devletin tüm katkısı hak ediliyor, bireysel emeklilikte edilmiyor’ diyecektir. Her ne kadar kimileri çocuğunun evliliği için, kimileri de alacağı konuta destek olması için sisteme girip, tasarruf etse de; bireysel emekliliği çeyiz hesabı ya da konut hesabı ile mukayese etmek zaten doğru değil, adı üzerinde emeklilik, yani uzun vadeli bir sistem.