Kısa çalışma ödeneği, ücretsiz izin desteğinde neler değişti?

Kısa çalışma ödeneğinden başlayayım. Kısa çalışma ödeneği, salgının başladığı 2020’nin mart ayında, başvuru şartları kolaylaştırılarak, uygulamaya alındı ve o tarihten bu yana da devam ediyor. Açıkça söyleyeyim, kısa çalışma ödeneği ile pandemi döneminde hem çalışanlara hem de işverenlere ciddi destek sağlandı; ödenek can suyu oldu. Öyle ki, 2020’nin kasım ayında kadar, kısa çalışma ödeneğinden sadece 30 Haziran öncesi ödeneğe başvurmuş işyerleri yararlanırken; kasım ayında alınan kararla, önce 2020 sonuna kadar tüm işyerlerinin bu haktan yararlanmasına imkan tanındı, sonrasında bu süre 31 Ocak 2021 tarihine uzatıldı. Ocak ayının sonuna kadar eski başvuranlar da yeni başvuranlar da kısa çalışmadan yararlandı.

31 MART SON TARİH

Geçen hafta Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile kısa çalışma ödeneğinin süresi, son kez, 31 Mart tarihine uzatıldı. Kısa çalışma ödeneği mart ayının sonunda artık son buluyor. Bu çerçevede de 31 Ocak 2021 tarihine kadar kısa çalışma başvurusu yapan işyerleri için kısa çalışma ödeneği süresi 31 Mart tarihine uzatılmış oldu. Bu da şu anlama geliyor; ocak ayının sonundan itibaren işyerleri artık kısa çalışma ödeneğine başvuramayacaklar. Bu tarihten önce başvurmuş olanlara mart sonuna kadar ödeme yapılacak. Böylece işverenler ve çalışanlar bir yıl boyunca kısa çalışma ödeneğinden yararlandı. Bu kapsamda da 3 milyon 756 binden fazla çalışana, toplam 27.6 milyar ödendi.

Kimi okuyucular, ‘kısa çalışma ödeneğinin tutarı asgari ücretle birlikte arttı mı?’ diye de soruyor. Ödeneği tutar, çalışanın son 12 aylık prime esas kazançları üzerinden hesaplanan günlük ortalama brüt kazancın yüzde 60’ı olarak ödeniyor. Aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini de geçmiyor. 2021’in başında asgari ücret arttığına göre, bu çerçevede çalışanın prime esas kazancı da arttıysa, kısa çalışma ödeneğinin tutarı da artmıştır demektir. Yeri gelmişken şunu da belirteyim, Cumhurbaşkanı’nın, haziran sonuna kadar kısa çalışma ödeneğini uzatma yetkisi bulunuyor.

FESİH YASAĞI BİTİYOR

Gelelim, işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılanlara ödenen nakdi ücret desteği ve fesih yasağında nelerin değiştiğine. 2020’nin nisa ayında, işvereni tarafından ücretsiz izne çıkartılan, kısa çalışma ödeneğinden ve işsizlik maaşından yararlanamayanlara ücretsiz izinde oldukları ve işsiz kaldıkları sürede devlet tarafından nakdi ücret desteği ödenmeye başlandı ve halen de ödemeler devam ediyor. Bu kapsamda 2020 sonuna kadar ücretsiz izinde olanlara günlük 39.24 lira, aylık da 1.117 lira ödeniyordu. Sene başında asgari ücretteki artışla birlikte nakdi ücret desteğinin günlük tutarı 47.7 liraya, aylık da 1.420 liraya yükseldi. 2020’nin nisan ayından bu yana da 2 milyon 471 binden fazla kişiye, toplam 8.2 milyar lira ödeme yapıldı.

Ancak kısa çalışma ödeneğinin süresi uzatılırken nakdi ücret desteğinde bir uzatma olmadı. Buna göre nakdi ücret desteği ödemeleri 17 Mart’ta son bulacak. Aynı şekilde geçen yılın nisan ayında uygulamaya giren, işverenin, çalışanı işten çıkarma yasağı ya da bir başka isimle fesih yasağı da 17 Mart tarihinde bitiyor. Fesih yasağında da süre uzatımı yapılmadı. Peki, hem nakdi ücret desteği hem de fesih yasağının süresi uzatılır mı? İstenirse uzatılır. Son olarak fesih yasağı ile ilgili önemli bir noktaya da değineyim. Çünkü kimi okuyucular, fesih yasağı olmasına rağmen işveren tarafından işten çıkarıldığından şikayet ediyor. İş sözleşmesinin sona ermesi, işyerinin faaliyetine son vermesi, çalışanın ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket etmesi şartları dışında; işverenler, çalışanını işten çıkartamaz. Çıkartırsa ne olur? Her bir işçi için brüt asgari ücret tutarında para cezası uygulanır ki, bu rakam 3 bin 577 lira.