Kim bu TÜİK’in açıkladığı çocuk çalışanlar?

Çocuk nüfusunun yüzde 26.9’u 0-4 yaş, yüzde 28.7’si 5-9 yaş, yüzde 28.2’si 10-14 yaş ve yüzde 16.2’si de 15-17 yaş grubundan oluştu. TÜİK bir rakam daha açıkladı; o da, çocuklarda işgücüne katılım oranı. TÜİK’e göre, 2020’de, 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 16.2 oldu. Bu oranın yüzde 23.4’ü erkek, yüzde 8.6’sı da kız çocuklar. Veriler açıklanınca da kamuoyunda, çocuk işçilik üzerine tartışma başladı.

TÜİK’in açıkladığı veriler üzerinden gidersek, geçen yıl 15-17 yaş arası çocuk nüfusu, toplam 3.6 milyon ve bu çocukların 597 bini işgücünde. Peki, kim bu çalışan çocuklar, nasıl çalışıyorlar daha da önemlisi çalışan bu çocukların hakları neler? Madde madde anlatayım ki, daha net anlaşılsın.

ÇALIŞMALARI YASAK

15 yaşını doldurmamış çocukların çalışması ve çalıştırılması kesinlikle yasak.

14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış çocuklardan eğitime devam edenler, okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalışabiliyorlar.

15 yaşını tamamlamış, 18 yaşından küçük çocuklara genç işçi; 14 yaşını bitirmiş ancak 15 yaşının doldurmamış çocuklara da çocuk işçi deniyor.

Genç ve çocuk işçi çalıştıracak işverenlerin, çalışacağı işe uygun olup olmadığının resmi sağlık raporu ile onaylanması gerekiyor. Sağlık raporu olmadan çocuk işçi çalıştırılamaz.

Gerek çocuk işçi gerekse de genç işçiler öyle her işte çalıştırılamıyor. İş Kanunu’nda, çocukların hangi işlerde çalıştırılacağı tek tek sıralanmış. 16 yaşını doldurmamış çocuk işçilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması yasak. Örneğin, temizlik işlerinde, tehlikeli maddeler ile uğraşılan işlerde, aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde, parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işlerde bırakın 15 yaşını, 18 yaşını doldurmamış genç işçilerin bile çalışması yasak.

Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde 8 ve haftada 40 saate kadar arttırılabilir.

Çocuk ve genç işçilerin hafta tatillerinin ise en az 40 saat olması ve bu sürelerde ücretlerinin de ödenmesi gerekiyor.

18’DEN ÖNCE SİGORTALI OLUNMAZ

18 yaşından önce genç ve çocuk işçilerin sigortalılıkları sayılmıyor. Şöyle ki, 18 yaşından önce sigortalı olunmuyor ve emekliliğe yönelik prim ödenmiyor. Ancak 18 yaşından sonra sigortalılıkları geçerli oluyor.

Gerek çocuk ve genç işçiler gerekse de çırak statüsünde olanlar, meslekî eğitim gören öğrenciler, staj görenlere iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası yapılabiliyor. Yani, 18 yaşından altında çalışanlar sigortalı yapılmak zorunda ancak hastalık sigortası yapılabiliyor ve bunun için prim ödeniyor.

18 yaşından önce sigortalı olunmasının emeklilik süresine bir etkisi olmuyor.

‘Çocuğumu erken sigortalı yapayım ki, erken emekli olsun’ diye bir uygulama doğru değil ve bu şekilde sigorta yapılmış olanların sigortalılığı tespit edilirse iptal ediliyor.

18 yaşından önce sigortalı olunması emeklilik yaşını ve süresini etkilemese de 18 yaşından önce ödenen primler prim gün hesabından sayılıyor.

GERÇEK RAKAM 250 BİN

Bu saydıklarım çocuk çalışanların hakları ve çocukları çalıştıracakların uyması gereken kurallar. Uyuluyor mu? Uyan da var, uymayan da. Kurumsal işyerleri bu kuralları uyuyor ama diğer işverenler ne çalışma süresinde ne çalışma şartlarında ne de işin niteliği konusunda bunlara dikkat etmiyor. Gelelim TÜİK’in yeni açıkladığı veriler üzerinden, 15-17 yaş arası işgücünde olan 597 bin çalışan çocuğun kim olduğu konusuna. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK), açıkladığı 2020 sigortalı istatistiklerine bakıldığında aslında durum ortaya çıkıyor. Geçen sene SGK kayıtlarına göre 347 bine yakın çırak statüsünde çalışan bulunuyor. Bu hesaptan yola çıkarsak kabaca geçen sene çocuk işçi olarak çalışanların sayısı 250 bini buluyor.