EYT’de bilinenler ve bilinmeyenler

Son yazdıklarımdan sonra baktım, EYT cephesinde yeni bir gelişme var mı diye; fazla bir değişiklik yok ama okuyuculardan her gün o kadar çok soru alıyorum ki, genel bir değerlendirme yapma ihtiyacı oluştu. Tabii, bu arada netleşen bazı durumlar da var. Son bilgilere göre düzenleme 2023’ün ocak ayında Meclis’e gelecek ve şubat ayından itibaren de uygulanmaya başlayacak. Yani önümüzdeki yılın şubat ayından itibaren EYT’liler emekli olmaya başlayacak. Şimdi, EYT’de bildiklerimizi ve bilmediklerimizi madde madde sıralayayım.

İŞTE KESİN BİLİNENLER

* Düzenlemeden, ilk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının Eylül ayından önce olanlar yararlanacak. 4/A statüsünde (SSK’lı) sigortalı olan kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin prim gün sayısını doldurmaları gerekiyor. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık süresini ve 5 bin prim gün sayısını tamamlamaları gerekiyor. Şu bilgiyi de vereyim Eylül 1999’dan önce kadınlar 38, erkek çalışanlar ise 43 yaşında emekli olabiliyordu. Bu tarihten sonra yapılan düzenleme ile emeklilik koşulları ağırlaştırıldı, emeklilik yaşı ve prim gün sayısı yükseltildi. Emekli olabilmek için emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlar için 58, erkek çalışanlar içinse 60’a çekildi ve prim gün sayısı da 7 bin güne çıkarıldı.

* EYT düzenlemesi sadece SSK’lıları değil diğer statüdeki sigortalıları da kapsayacak. 1999 yılının Eylül ayı öncesi sigortalı olan Bağ-Kur’lu kadın çalışanlar 7200 prim gün sayısını, erkek çalışanlar da 9000 prim günü tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. Eylül 1999 öncesi sigortalı olan Emekli Sandığı’na bağlı memurlardan kadın memurlar 7200 prim gün sayısını, erkek memurlar da 9000 prim günü tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olabilecek.

* EYT düzenlemesi toplamda 6 milyona yakın kişiyi ilgilendirecek. İlk etapta da 1.9 milyon kişi -ki, ocak ayının başlarında bu sayı 2 milyona çıkacak- düzenlemeden yararlanacak.

BORÇLANMA YAPILACAK

* Düzenleme yapılana kadar gerekli prim gün sayısını ve çalışma yılını tamamlayanlar düzenlemeden yararlanıp, emekli olabilecek. Prim gün sayısı ya da çalışma süresi eksik olanlar, çalışma yılını ve eksik prim gün sayılarını tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olabilecek.

* Çalışanlara borçlanma hakkı tanınacak. Prim gün sayısı eksik olan kadın çalışanlar doğum borçlanması yaparak eksik günlerini tamamlayıp emekli olabilecek. Aynı şekilde prim gün sayısı eksik olan erkek çalışanlar askerlik borçlanması yaparak, EYT düzenlemesinden yararlanacak. Ayrıca, ilk sigortalı olduğu tarihten önce askere giden erkek çalışanlar da askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğu tarihi öne çekebilecek. Örneğin, 1999 yılında askere gidilmiş ve 2000 yılı içinde ilk kez sigortalı olunmuşsa; askerlik borçlanması yapılarak, sigortalı olunan tarih 1999 Eylül ayından önceye çekilebilecek. Doğum borçlanması emeklilik süresini öne çekmez, sadece eksik prim gün sayısının tamamlanmasına fayda sağlar. Öte yandan, yurtdışında çalışanlar da yurtdışı borçlanmadan yararlanarak, EYT kapsamında emekli olabilecek.

İŞVERENE DESTEK VERİLECEK

* Normal çalışan için işveren, yüzde 17.5 oranında prim ödüyor. Emekli olan çalışan içinse toplamda yüzde 24.5 prim ödüyor. Yani, normal çalışan ile emekli çalışan arasında işverenin aleyhine 7 puanlık bir fark oluşuyor; işveren emekli birini çalıştırdığında daha yüksek prim ödüyor. EYT düzenlemesi ile birlikte bu fark alınmayacak, işveren EYT’liyi çalıştırdığında, normal çalışan için ödediği kadar prim ödeyecek.

* EYT düzenlemesi uygulamaya girdiğinde ilk etapta 2 milyona yakın kişinin emekli olması bekleniyor. Bu durum, işverenler üzerinde kıdem tazminatı yükü oluşturacak. İşverenin üzerindeki finansman yükünü hafifletmek için işverene KGF destekli, uygun şartlarda kredi imkânı tanınacak.

YAŞ ŞARTI GELECEK Mİ?

BURAYA kadar anlattıklarım EYT konusunda bilinenler. Peki, bilinmeyen ne? Yaş şartı gelip gelmeyeceği. Aslında bundan 10 gün öncesine kadar yaş şartı konuşulmuyor; gerekli şartları yerine getirenlerin düzenlemeden yararlanıp, emekli olacağı hemen hemen kesin gibiydi. Ancak son günlerde yaş şartı gündeme geldi. Gelmesinin birkaç nedeni var. Birincisi, EYT’den yararlanıp emekli olacak 6 milyon kişiye yapılacak maaş, bayram ikramiyesi ödemelerinin bütçeye getireceği yük. Bir ikincisi ise 18 yaşında sigortalı olan bir kadın çalışanın 20 yıl çalışma süresini ve 5 bin prim günü doldurduğunda EYT’den yararlanıp, 38 yaşında erken emekli olması.

Ben bunlara bir ekleme daha yapayım. 1999’un ekim ya da kasım ayında veya 2000 yılının ocak, şubat ayında işe başlayan bir çalışanın 60 yaşında emekli olurken, sadece birkaç ay önce sigortalı olanların 38 ve 43 yaşında emekli olabilmesi arasındaki fark da EYT düzenlemesinde yaş şartı getirilmesini zorunlu kılmış olabilir. Dikkat edin, olabilir diyorum, yaş şartı kesin demiyorum. Kaldı ki, bu yaş şartı konusu gündeme gelmeseydi, EYT düzenlemesi çoktan yapılmış olurdu. Yaş şartı getirilmesi kuvvetle muhtemel gözüküyor. Bu yaş ne olur? İki seçenek üzerinde duruluyor. Birincisi erkekler için 52, kadınlar için 50; ikincisi ise erkekler için 50, kadınlar için 48 yaş.