Bireysel emekliliğin getirisi anlaşılmadı

Yine anlatamadım, bireysel emeklilik sisteminde getiri konusunu. Oysa sene başından itibaren, devlet katkılı bireysel emeklilikte getiriler konusuna birçok defa değinmeme rağmen, okuyuculardan gelen soru ve yorumlardan iyi anlatamadığıma karar verdim ve son, “Bireysel emeklilikte, yüksek getiri elde edilir mi?” başlıklı yazımda daha açık anlattım. Ama olmamış, anlatamamışım...
Bu yazımdan sonra da okuyuculardan çokça yorum ve bir o kadar da eleştiri aldım. Eleştirilerin çoğu da, sistemin getirisi ile ilgili verdiğim örnek hesaplamanın, katılımcıların kendi hesapları ile örtüşmediği yönünde. Kimileri, ortada bir getiri olmadığından yakınırken; kimileri, yatırdıkları paranın bile eksiye düştüğünden şikayet ediyor.
Öncelikle şunu belirteyim... Okuyucularım uyardı, geçen yazımda bir hesap hatası yapmışım. “Kafamız karıştı, düzeltir misin?” diyorlar. Düzeltmeyeyim... Örneği bir daha ve daha anlaşılır vereyim...

YÜZDE 32 GETİRİ NEREDE VAR?

Diyelim ki, 1 Ocak 2013’te sisteme girdiniz ve her ay da 500 lira yatırıyorsunuz. Yılsonu itibariyle kendi ödediğiniz katkı paylarının biriktiği hesabın toplamı, 6 bin lira oldu. Devlet de sizin adınıza, yüzde 25’lik katkı sağladı ve bin 500 lira yatırdı. Böylece 2013’ün sonunda bireysel emeklilik sistemindeki toplam birikiminiz, 7 bin 500 lira oldu.
Sisteme girdiğinizde riski düşük, getirisi az; hazine bonosu ve devlet tahvili ağırlıklı fonlardan oluşan bir plan seçtiniz… Ortalama getirinin de yıllık yüzde 9 olduğunu varsayalım… Sizin yatırdıklarınız, devlet katkısı, fonunuzun getirisi ile birlikte yılın sonunda birikiminiz, 8 bin 175 lira oluyor. Basit bir hesapla, yılsonunda sizden yapılacak kesintiler; ortalama ve en fazla 250 lira olacaktır. Kesintileri de düştüğünüzde, birikiminizin tutarı 7 bin 925 lira oluyor. Tabi bunlar üç aşağı beş yukarı rakamlar.
Şimdi, geçen yazımda sorduğum soruyu bir daha sorayım... Yıllın başında 6 bin lira yatırdığınızda, sene sonunda hangi yatırım enstrümanından yüzde 32 getiri elde edersiniz? Hiçbirinden... Çünkü, hiçbir yatırım enstrümanında yüzde 25 devlet katkısı yok.

BEĞENMEYEN DEĞİŞTİRSİN

“Ama efendim, yıllık yüzde 9 getiri yok, en iyi rakam yüzde 7.” Hayır, efendim... Şahıs olarak yatıracağınız 20-30 bin liraya alacağınız getiri ile emeklilik şirketinin yatırıma yönlendirdiği 5-10 milyar liraya alacağı getiriyi mukayese edecek değilsiniz herhalde...
“Ama efendim, 6 yıldır sistemdeyim, sizin bir yılda kazanacaksınız dediğinizi 6 yılın sonunda kazanamadım.” Çünkü devlet katkısı bu senenin başında başladı, üzerinden daha 10 ay geçti; bu bir... İkincisi, senede bin lira yatırıp -ki, bu da ayda 83 lira demektir- altı yılın sonunda birikiminizin 12 bin lira olmasını beklemiyorsunuz, sanırım. Kimsenin elinde sihirli değnek yok... Kaldı ki, emeklilik planınızı, fonları, hatta şirketi bile değiştirebilirsiniz.
“Ama efendim senin hesabınla benim hesabım tutmuyor.” Valla hesap ortada… Bırakın yüzde 9 getiriyi, falan... Sisteme senede 6 bin lira yatırdığınızda, yüzde 25 devlet katkısı olan bin 500 lirayı da üzerine koyduğunuzda... Kesintiler hariç, hesabınızda 7 bin 500 lira yoksa; o zaman, sizin hesabınızda bir yanlışlık var demektir.
Yeri gelmişken söyleyeyim, bu sene için devletin yapacağı en yüksek katkı yıllık 3 bin lira. Yani, 12 bin lira yatırırsanız, devlet katkısının üst limiti olan 3 bin lirayı alabileceksiniz.
“Ama efendim, 6 ay önce sisteme girdim, ödediğim katkı paylarından kesintiler yapmışlar, yatırdığım para bile azalmış.” Valla, bu sistemi 6 aylık değerlendiriyorsanız; kusura bakmayın, yanlış bir sistemin içindesiniz. Evet, sisteme girerken bir kereliğine aidat ödüyorsunuz... Yönetim gideri de kesiliyor, fonun işletim gideri de... Bunların da oranları belli. Bunların dışında başka kesinti yapılmışsa; şirketinizi uyarın, düzeltsinler.
Umarımı, bu sefer tam olarak anlatabilmişimdir.