BES getirileri üzerine bir analiz

Eleştirilerin odağında da emeklilik fonlarının getirileri var. Özetle, ‘bu sene BES’in getirisi yok, geçen senelerdeki getirilere ulaşamıyoruz, hatta birikimler eriyor, ne yapmak lazım?’ diye soruyorlar. Haksızlar mı; haklılar. Gelin birlikte BES getirileri üzerine bir analiz yapalım.

Sene başından bu yana BES’in ortalama getirisi yüzde 22.20 oldu. Sene başından 15 Haziran tarihine kadarki süreçte enflasyonun, yani TÜFE’nin, yüzde 35.64 olduğunu hesaba kattığımızda; BES’in getirisi enflasyonun 13.44 puan gerisinde kalıyor. Aynı dönemde birikimlerini faizli fonlarda değerlendirenler yüzde 20.39, faizsiz fonlarda değerlendirenler ise yüzde 27.65 getiri elde etmişler. Buna göre de faizli fonları tercih edenler enflasyonun 15.25, faizsiz fonları tercih edenler ise enflasyonun 7.99 puan altında getiri sağlamış. İlk yarıda faizsiz fonların getirisinin nispeten faizli fonlara göre daha iyi olduğunu söyleyebiliriz.

HİSSE FONLARINDA GETİRİ YÜKSEK

Bu bahsettiğim BES’in ortalama getirileri. Bir de fon bazında getirilere bakalım. Mesela, hisse fonlarını tercih edenlerin birikimleri sene başından bu yana yüzde 37.5 artmış ki, bu da enflasyonun yaklaşık 2 puan üzerinde getiri anlamına geliyor. Birikimlerini altın fonlarında değerlendirenlerin ise getirisi, enflasyonun yaklaşık 5 puan altında kalarak, yüzde 31 olmuş. Hisse fonlarının dışında sene başından bu yana enflasyonun üzerinde getiri sağlayan başka bir fon yok. Mesela, içinde faiz içeren para piyasası fonlarının getirileri ise yüzde 7 ile enflasyonun 29 puan altında kalmış. Haliyle, tasarruflarını para piyasası, kamu dış borçlanma, değişken fonlarda değerlendirenlerin sene başından bu yana birikimlerinin ciddi eridiği görülüyor.

DİĞER YATIRIM ARAÇLARININ DURUMU

Bir de sene başından bu yana diğer yatırım araçlarının ortalama getirilerine bakalım. Mesela birikimini mevduatta değerlendirenler yüzde 7.24 getiri elde etmiş. Mevduat faizinin getirisi enflasyonun 28.4 puan altında kalmış, yani birikimler ciddi erimiş. Altını tercih edenler yüzde 30.73 getiri sağlamışlar ki, bu da enflasyonun yaklaşık 5 puan altında bir getiri. Doları tercih edenler ise sene başından bu yana yüzde 29.47 getiri sağlamışlar; doların getirisi de enflasyonun 6 puan gerisinde kalmış. BIST 100 endeksi de sene başından bu yana enflasyonun 0.68 puan altında kalarak yatırımcısına yüzde 35 getiri sağlamış. Daha açık bir anlatımla; senenin ilk yarısında BES de dahil, tüm yatırım araçlarının getirileri enflasyonun altında kalmış, ancak BES’te, hisse, altın gibi piyasa koşullarına uygun fonları seçenler nispeten daha avantajlı olmuşlar.

KATILIMCILARA TAVSİYELER

Özetleyecek olursak, senenin ilk yarısında BES’in performansı iyi değil, geçen senelerle mukayese edildiğinde hiç iyi değil. Mesela, 2021 yılında BES katılımcıları enflasyonun 9 puan üzerinde, yüzde 44 getiri sağladılar ki, altın fonunun getirisi yüzde 67 ile rekor kırmıştı. Keza 2020 yılında benzer bir durum hakimdi; BES fonlarının ortalama getirisi enflasyonun 12 puan üzerine çıkarak, yüzde 26 olmuştu ki, altın ve döviz ağırlıklı fonları tercih edenlerin birikimleri yüzde 35 ila 55 arasında artmıştı.

Peki, tüm bunların sonunda nereye varacağız? Birincisi; BES uzun soluklu tasarruf aracı olduğundan her yıl enflasyonun çok üzerinde getiriler beklemek doğru olmaz. Yine de bana göre sene sonunda enflasyonun 3-4 puan üzerinde getiri sağlanacaktır ki, yüksek enflasyon döneminde yüzde 3-4 getiri iyi bir getiridir. İkincisi; tüm yatırım enstrümanlarının getirilerinin enflasyonun altında kaldığı bir piyasada BES’ten yüksek getiri beklemek de doğru olmaz. Peki, ne yapmak lazım? Öncelikle piyasa koşullarına göre tasarrufların değerlendirildiği fonların mutlaka değiştirilmesi gerekiyor. Her ay değiştirin demiyorum ama böyle ortamlarda en az üç ayda bir fonlarda değişikliğe gidilebilir. Bu konuda da emeklilik şirketlerinden destek alabilirsiniz; çünkü artık şirketler yatırım danışmanlığı verebiliyorlar.