Bankalar kredi kullandırırken sigortayı zorunlu tutabilir mi?

Eleştirenlerin başında da Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı geliyor. Yazıcı, özetle şunları söylüyor: “Bankalar, kredi kullanımında zorunlu olmayan hayat sigortası gibi kalemleri zorunluymuş gibi gösteriyor. Tüketiciye bilgisi dışında işsizlik sigortası yaptırılıyor.”

Bu açıklamaları okuyunca da bankalar mı, yoksa sigorta sistemi mi eleştiriliyor, anlayamadım. Hal böyle olunca da bankalar, sigorta konusunda açıklama yapmak durumunda kalıyor. Ne garip ki, sigortacılardan ise ses çıkmıyor. Sanırsınız ki, bu konu, onları ilgilendirmiyor. Eğer, gerçekten böyle zannediyorlarsa, yanılıyorlar. Çünkü eleştirilerin odağında sigorta işlemleri var. Peki, bu tartışmalar yeni mi? Değil, yıllardır sürüyor. Tüketiciler şikayet ediyor... İlgili bakanlıklar arada bir çıkıp, bankaları eleştiriyor. Maalesef, yıllardır süren bu tartışma yüzünden de resmin bütününü görmüyor, detaylara takılıp kalıyoruz. Ben size işin doğrusunu anlatayım... Ama önce, bu konuyla ilgili sürekli okuyuculardan aldığım yorum ve sorulardan bir iki tanesini paylaşayım.�

HANGİ TÜKETİCİYİ KORUYACAĞIZ?

“Babam, geçtiğimiz yıl bankadan kredi çekerek, araba aldı. Sekiz ay sonra da vefat etti. Sigorta yapılmamış. Kredinin kalan bölümünü bizden istiyorlar. Bankaların sigorta yapması zorunlu değil mi? Sigorta yapılmadığı için dava açabilir miyim”

Bir başkası... “85 yaşındaki büyükannem, bankadan 11 bin liralık kredi kullanmış. Banka, krediyi verirken 2 bin 500 liralık hayat sigortası yapmış. Büyükannem 6 ay sonra vefat etti. Kredinin 6 bin lirasını ödemiş. Sigorta şirketi kredinin kalan kısmını kapattı ve 5 bin liranın da bize ödeneceği söyleniyor. Alabilir miyiz?”

Bu arada, 85 yaşındaki birine hangi banka, nasıl kredi verir; o da ayrı bir tartışma konusu. Ama verilmiş ve sigorta şirketi de tıkır tıkır parayı ödemiş. Hadi, bir örnek daha vereyim... Van depremi öncesi vatandaşımız, bankadan kredi ile konut alıyor... Banka, ilk yıl zorunlu deprem sigortasını otomatik yapıyor. Ertesi yıl ise yenilemeyi unutuyor. Sigorta parası ödemediği için vatandaşın zaten canına minnet. Sormuyor, sorgulamıyor... Deprem oluyor ve konut yıkılıyor. Bu vatandaşımız bankaya dava açmaya hazırlanıyor. Gerekçe, neden sigortayı yenilemedi?

Böyle birçok örnek var. Şimdi soruyorum... Hangi tüketiciye ya da tüketicinin hangi söylemine göre uygulamaların yanlış olduğuna karar verip; ona göre de düzenleme yapacağız... “Bankalar kredi verirken sigortayı zorunlu tutuyor, maliyetleri artırıp, bizi kazıklıyor” diyen tüketiciye göre mi? Yoksa, “banka sigorta yapmadığı için zor duruma düştük, dava açacağım” diyen tüketiciye göre mi?

BANKALAR NEREDE YANLIŞ YAPIYOR?

Yanlış anlaşılmasın... Bankaların yaptığı tüm işlemler doğrudur demiyorum. Ama ortada da bir gerçek var. Bankalar sigorta ile kendilerini korumaya çalışıyorlarmış gibi gözükse de... Krediye konu, araç ya da konutsa, zaten ipotek var... Belki, tüketici kredileri için olabilir... Ama asıl amaç, kredi süresince herhangi riske karşı tüketiciyi korumak.

Daha açık şöyle anlatayım... Bankaların kredi ile bağlantılı sigorta istemesinde sorun yok. Asıl sorun, bankanın, ‘sigortayı benden yapacaksın’ diye zorlamasında. Ya da ‘sigorta istiyorum, ister benden yaptır ister başkasından yaptır, bana poliçeyi getir’ demeyip, otomatik sigorta sözleşmesini imzalatmasında.

Açıkça, buradaki sorun da şu... Maalesef bankalar, krediyle bağlantılı yaptıkları, zorunlu poliçelerin dışındaki sigortalarda; ‘hazır müşteriyi bulduk’ deyip, yüksek komisyon uğruna primleri de yüksek tutabiliyorlar. Yani, vatandaş; konut, kasko, hayat gibi sigortaları başka bir sigorta şirketinden daha uygun koşullarda yaptıracakken, kredi nedeniyle yüksek prim ödemek durumunda kalabiliyor.

İşte, asıl sorun budur. O yüzden eleştireceksek, işin bu boyutunu eleştirelim... Yapacaksak da işin bu boyutunda bir düzenleme yapalım.

Son olarak şunu da belirteyim. Hiç kimse kredi kullandığı bankadan sigorta yaptırmak zorunda değildir... Evet, banka sigorta isteyebilir... Ama tüketici bir başka şirketten daha uygun şartlarda poliçe yaptırabiliyorsa, yaptırır... Bunu da bankaya sunar... Bu kadar basit.