Asgari ücretli 9 ayda 1600 lira biriktirdi

ÖNCE Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) otomatik katılım ile ilgili kısa bir değerlendirme ile başlayayım. Sene başından bu yana 7.5 milyon çalışan sisteme girdi ve bunların 4 milyonu cayma hakkını kullanarak, ayrıldı. 3.3 milyon çalışan ise sistemde kalarak, tasarruf etmeye başladı. Otomatik BES’teki toplam fon tutarı ise 1.3 milyar TL’yi geçti.

Gelelim, emeklilik fonlarına ve sistemde kalanların birikimlerinin 10 aylık sürede ne kadar değerlendiğine. İşin aslı, konu emeklilik olunca, 10 aylık süre çok kısa. Hele ki, çalışanların bir kısmının sene başında, bir kısmının Nisan ayında, bir kısmının da Temmuz ayında sisteme giriş yaptığını hesaba katacak olursak; bu kadar kısa sürelerde getiriden bile bahsedilmez. Ama ben yine de Ocak ayının sonunda girenler için bir değerlendirme yapayım. Okuyuculardan otomatik BES hakkında gelen soru ve yorumlara baktığımda, ‘ne getiri elde ettim?’, ‘bu işin bir getirisi var mı?’ diye merak edenleri bir kenara koyuyorum; çoğunluğunun, birikimlerinin hangi fonlarda ve nasıl değerlendiğini bile bilmedikleri, hatta kimilerinin devlet katkısından bile bihaber olduğu dikkatimi çekti.

OTOMATİK KATILIMDAN ÇIKMADILAR
Önce fonlarla başlayayım. Sisteme giren tüm çalışanların birikimleri ilk bir yıl boyunca ‘başlangıç fonu’ adı verilen fonlarda değerlendiriliyor ve kişilere faizli-faizsiz fon olmak üzere iki seçenek sunuluyor. İsteyenler birikimlerini faiz içeren fonları, isteyen faiz içermeyen fonları seçiyor. Nitekim otomatik katılımda kalanların yüzde 59’u faizsiz fonları seçti. Peki, başlangıç fonunun içinde neler var? Faizli fon; yüzde 60 mevduat faizi veya katılma hesabı, yüzde 20 borçlanma araçları-gelir ortaklığı senetleri-kira sertifikaları, yüzde 20 ters repodan oluşuyor.  Faizsiz fon ise; yüzde 60 TL cinsinden katılma hesabı, yüzde 40 gelir ortaklığı senetleri-kira sertifikalarından oluşuyor.

Bir yıldan sonra ise yine faizli ve faizsiz olmak üzere standart fonlar devreye giriyor ve sistemde bir yılını dolduran, herhangi bir fon tercihi yapmayanların birikimleri emeklilik şirketleri tarafından otomatik olarak standart fonlara yönlendiriliyor. Diyelim ki, bu yılın nisan ayında sisteme giriş yaptınız, 2018 Nisan’da, herhangi bir fon tercihiniz olmazsa, başlangıç fonundan çıkıp, standart fona geçeceksiniz. Yok, ‘ben ne başlangıç, ne de standart fon istemiyorum, risk almak istiyorum’ diyorsanız; emeklilik şirketi size bir risk profili anketi yaptırıp, farklı fonlar sunabilecek ama şimdilik bu fonlardan bahsetmek için erken.

FONUN 9 AYLIK GETİRİSİ YÜZDE 6.64
Gelelim, getiri konusuna. Ocak sonunda otomatik BES’e giren ve 9 aydır sistemde olanların birikimlerinin getirisinden bahsedeceğim. Her ay maaşlarından BES için yüzde 3 kesinti yapılan ve birikimleri başlangıç fonunda değerlendirilen bu kişiler; 9 ayda (şubat-eylül) birikimlerine yüzde 6.64 getiri elde ettiler. Bu getiriyi de aynı dönemde TÜFE’deki yüzde 4.4’lük enflasyonla mukayese edersek, başlangıç fonu enflasyonun yüzde 2.24 üzerinde reel getirili sağlamış demektir.

Daha açık şöyle anlatayım. 2 bin lira maaş alan bir çalışanın, her ay 60 liradan (aylık maaştan yapılan yüzde 3 kesinti) 9 ayda maaşından otomatik BES için 540 lira kesilip, fona aktarıldı. İşte o, 540 lira, fonun getirisi ile bugün 576 lira oldu. Bunda daha devlet katkısı yok. Maaştan kesilen tutar kadar devlet de her ay yüzde 25 katkı yapıyor. Çalışanın birikimi yüzde 25’lik devlet katkısı ile birlikte 9 ayda 675 lira oldu. Buna 9 aydaki 36 liralık fon getirisini ekleyin, bir de ilk 2 aydan sonra sistemden çıkmadığı için devletin yaptığı ekstra 1000 liralık katkıyı da koyun; 9 ayın sonunda, o çalışanın toplam BES birikimi, 1.711 lira oldu. Yani, 9 ayda 540 lira maaşından ödeyen çalışanın, bugün hesabında 1.711 lirası var. Bu da ödediğinin 3 katından fazla birikimi var demektir.