5 milyon kişi için son hak

GENEL Sağlık Sigortası’na (GSS) borcu olup da sağlık hizmetinden yararlanamayanlar, 2 Ocak 2017 tarihine kadar gelir testi yaptırıp, başvurmaları halinde, borçlarını yeniden yapılandırabilecek; hem de gecikme cezaları ve zamlarını da ödemeyecekler. Aslında gözlerden kaçtı; vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) alacaklarının yeniden yapılandırılması, 25 Kasım’da bitti ama bu kapsam içine GSS borçları da giriyordu ve bunun için de önünüzde 20 gün daha var. ‘Gelir testi nedir, kimler yaptırır’ diye halen bilmeyen varsa kısa bir özet geçeyim. Çalışan, çalışmayan, emekliler ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler, GSS kapsamında devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabiliyor. Sigortalı olup da bir işyerinde çalışan ile emekliler ve bakmakla yükümlü oldukları açısından sorun yok, çünkü SGK’ya prim ödendiğinden her türlü sağlık hizmetini alabiliyor.

GELİR TESTİ ZORUNLU

Ancak çalışmayanlar için durum biraz farklı. Bu kişiler de GSS kapsamında ve devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmaları için prim ödemeleri gerekiyor. Tabi bu, herkes için geçerli değil; geliri olmayan ya da belli bir miktarın altında olan –ki, bu yıl için bu rakam 549 lira- kişilerin primlerini devlet karşılıyor. İşte kim, ne kadar prim ödeyecek, kimlerinkini devlet karşılayacak; tüm bunların tespiti için gelir testi yapılıyor. Hemen belirteyim, gelir testini yaptırmak zorunlu, yaptırmayanlar devletin sunduğu hiçbir sağlık hizmetinden yararlanamıyor.

Gelelim, asıl soruna. GSS’nin başladığı 2012 yılında, 12.5 milyona yakın kişi, yani çalışmayanlar, gelir testi yaptırarak, sağlık hizmeti almaya başladı. Ancak her geçen yıl bu testi yaptıranların sayısı azaldı ve en son 9.1 milyon kişi GSS kapsamında tescil edildi; bunun 6.4 milyonunun geliri düşük olduğundan primlerini devlet karşıladı, 2.7 milyonu ise primini kendi ödedi. Hem sağlık hizmeti alamayanların hem de SGK’ya borcu olanların sayısı artınca önce 2015 yılında bu kişiler için yeniden yapılandırmaya gidildi, hatta iki kere tarih ertelendi ama yine de beklenen başvuru olmadı. Ardından bu senenin ortalarında, 25 yaşına kadar olan ve GSS prim borcu bulunan 3.5 milyon gencin, 26 Nisan’dan önceki borçlarına af getirildi ancak bu tarihten sonra gelir testi yaptırmayanlar yine borçlu oldu.

SAĞLIK HİZMETİ ALABİLECEKLER

Sözün özü, bugün 5 milyona yakın kişinin GSS prim borcu bulunuyor ve bu kişiler, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanamıyor. İşte bu kişilere, 1 Eylül’den itibaren yeni bir hak daha doğdu ve bu hak, 2 Ocak 2017 tarihinde bitecek. 2016 Haziran ve öncesine ait prim borcu olanlar, 2 Ocak 2017 tarihine kadar gelir testi yaptırabilecek. Gecikme zammı ile cezalar silinecek, sadece ana borçlarını ödeyecekler, onu da 12 takside bölebilecekler. İlk taksitlerini ödemeleri halinde de sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlayabilecekler. Ödemeler ise Şubat 2017’de başlayacak. Haktan yararlanacaklar, gelir testi için ikamet ettikleri yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na; yapılandırma için de 31 Ocak 2017 tarihine kadar SGK İl Müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Merkezi’ne başvurabilecek.

HAKTAN KİMLER YARARLANACAK

Herhangi bir işte çalışmayanlar

Hiçbir sosyal güvenlik kurumundan gelir veya aylık almayanlar

Genel ağlık sigortası kapsamında bulunmayanlar ve gelir testine başvurmamış olanlar

Üniversiteye gidiyorsa 25, liseye gidiyorsa 20 yaşını, okula gitmiyorsa 18 yaşını geçen ve çalışmaya başlamamış kişiler

SORUN CEVAPLAYALIM

Yeni yapılan düzenleme ile prime esas kazancın üst sınırı artırıldı ve bugün, günlük brüt asgari ücretin 6,5 katı olan üst sınır, 7,5 katına yükseltildi. Yeni uygulama 1 Ocak 2017’de başlayacak. Dolayısıyla bu haktan yararlanamayacaksınız. Ancak gelecek sene yeniden işe başladığınızda, bu uygulama sizin için de geçerli olacak. Yeni düzenleme ile prime esas kazancın üst sınırı artırıldı ve çalışanların emekli olduklarında alacakları maaş da buna göre aratacak. Bu sene Eylül ayında işten çıkarıldım. Çalıştığım dönemde işyerim brüt maaşım yüksek olduğu için prime esas kazancı en üst limitten ödüyordu, şimdi prim ödemediğim için bu yeni uygulama beni etkileyecek mi? Nimet Ateşin

Kızım şu an 49 yaşında. İlk SSK’lı çalıştı, sonra yıllarca isteğe bağlı sigortasını yatırarak 5300 günü tamamlayıp emekliliğini istedik. Ancak SSK olarak devam etseymiş bu gün emekli olabilirmiş. Kızım ancak 56 yaşında emekli olabilecekmiş. 7 yıl emekliliğini bekleyeceğiz. 7200 günü tamamlarsak, 55 yaşında yani 1 yıl erken emekli olacak. 7200 günü tamamlamak için prim ödemek daha avantajlı mı? Şaban Eğilmez

İsteğe bağlı sigortalılar, daha önce SSK sigortalısıydılar, Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ-Kur’lu sayılıyorlar. Bugün isteğe bağlı sigortaya prim ödemeye başlayanlar 5.400 gün prim ve 61 yaş (kadınsa), erkek de 63 yaş şartlarıyla emekli olabiliyor. 15 yıl ve 3.600 gün prim ödediklerinde de yaş haddinden emekli olabiliyorlar. Dolayısıyla SSK’lı çalıştığınız için bugün isteğe bağlı emekli olacaklara göre daha avantajlısınız. Avantaj konusuna gelince bir yıl erken emekli olmak büyük bir avantaj yaratmaz ama yine de erken emeklilik sizin takdiriniz.

Kendi emekli sandığı olan özel bir bankada 4 yıl kadar çalışıp sonra kamuya geçtim. Ama istifa ettiğim için bankaca kıdem tazminatım ödenmedi. Devlette 28 yıl çalıştığımdan, 28 emekli ikramiyesi alarak emekli oldum. Bu yeni durumda (kıdem tazminatında yapılması beklenen yeni düzenleme) emeklilik ikramiyesi açısından bankada geçen yılların  değerlendirilmesi mümkün mü? Metin  Coşkunoğlu 

Maalesef son günlerde konuşulan kıdem tazminatında fonlu sistem ya da yeni düzenleme sizi kapsamayacak. Kaldı ki, kendi isteğinizle ayrıldığınız için tazminata hak kazanamıyorsunuz.