3 haftada arayı bulacak

İLK olarak mart ayının ortasında, yine bu köşede, işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümü için önemli adımlar atılacağını ve bu konuda bir tasarı hazırlandığını duyurmuştum. O dönem, bazı kesimler böyle bir çalışma olmadığına yönelik itiraz ederek, yazdıklarımı eleştirdi. Zaman, kimin haklı kimin haksız olduğunu gösterdi.

İş hayatında önemli değişiklikler getirecek olan İş Mahkemeleri Kanun Tasarısı önce, mayıs ayında Meclis’e sevk edildi, geçtiğimiz haftalarda da Adalet Komisyonu’nda kabul edildi. Detaylara geçmeden önce önemli bir-iki konuyu paylaşayım. İşçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıklarda ilk sıraları kıdem tazminatı, haksız yere işten atma, yıllık izin gibi konular alıyor ve mahkemelerde bu konularda açılan davaların sayısı 600 binlerin üzerinde, her geçen yıl da dava dosyalarının sayısı artıyor. Daha da önemlisi uyuşmazlıklar mahkemelerin yoğunluğu nedeniyle 1.5 yıldan 3 yıla kadar sürüyor.

BAŞVURU ZORUNLU

İşte, Meclis’te görüşülen İş Mahkemeleri Kanun Tasarısı, bu soruna köklü çözümler getiriyor. Amaç; hem mahkemelerde yığılmalar nedeniyle yıllarca süren davaların süresini kısaltmak hem de uyuşmazlıklara biran önce çözüm bulunarak, özellikle çalışanların mağduriyetini gidermek. Tasarı ile getirilen en önemli değişiklik ise tasarının yasalaşması halinde işçi ve işveren dava yoluna gitmeden önce arabuluculuk müessesine başvuracak olması. Yani, her iki taraf da dava açmadan önce arabulucuya başvuracak, çözüm bulunamazsa dava yoluna gidilecek. Bir başka deyişle, yeni düzenlemede arabulucuya başvurmak zorunlu hale getiriliyor. Öyle ki, arabulucuya başvurulmadan dava yoluna gidilirse, hiçbir işlem yapılmadan, mahkemeler tarafından dava reddedilecek. Şunu da belirteyim, yasa çıktıktan sonra, adliyelerde arabuluculuk büroları kurulacak.

Arabulucu, sadece tazminat anlaşmazlıklarına da bakmayacak, hakaretten tutun da işyerindeki mala verilen zarara kadar tüm uyuşmazlıklarla ilgilenecek. Bir örnekle anlatmak gerekirse; işveren tarafından herhangi bir nedenden ya da sebepsiz işten çıkarılan çalışan, bir ay içinde işe iade isteğiyle arabulucuya başvuracak. Eğer, bu başvurudan sonuç alamazsa, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açabilecek. Tabi, arabulucunun bakamayacağı konular da olacak. Mesela, meslek hastalığı, iş kazası ve bunlardan kaynaklanan tazminat konuları, arabulucunun alanına girmeyecek; bu konular, bugün olduğu gibi yine mahkemelerde görüşülecek.

ZAMANAŞIMI KISALIYOR

Meclis Adalet Komisyonu’nda kabul edilen tasarı ile iki önemli değişiklik daha yapılıyor. Birincisi, zamanaşımı süreleri ile ilgili. Yıllık izin ücreti, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi anlaşmazlıklarda zaman aşımı süresi 5 yıla indiriliyor ki, bugün için bu süre 10 yıl. İkinci önemli düzenleme ise sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası nedeniyle Sosyal Sigortalar Kurumu’na (SGK), dava açılmadan önce Kurum’a başvurma zorunluluğu getirilmesi. Örneğin, bir nedenden dolayı SGK ile anlaşamadınız, hemen dava açma yerine, SGK’ya başvuracaksınız; 60 gün içinde talebinize cevap olamazsanız, talep reddedilmiş sayılacak, o zaman dava yoluna başvurabileceksiniz. Elbette, aldığınız cevap da yeterli gelmezse, dava yolu açık.

ÇALIŞMA HAYATINDA NELER DEĞİŞECEK?

- İşveren-çalışan arasındaki ücret, tazminat, yıllık izin, işten çıkarma gibi uyuşmazlıklarda önce arabulucuya başvurulacak.

- Arabulucuya başvurulması zorunlu olacak, arabulucuya başvurulmadan açılan davalar reddedilecek.

- Arabulucuya yapılan başvurular 3 hafta içinde sonuçlanacak. Özel durumlarda bu süre 1 hafta uzatılabilecek.

- Sebepsiz işten çıkarma durumunda çalışan 1 ay içinde işe iade için arabulucuya başvuracak, sonuç alamazsa iş mahkemesinde dava açabilecek.

- Bazı davalarda verilen kararlar hakkında temyiz yoluna başvurulamayacak. İşçiye verilen disiplin cezaları iptali için açılan davalar bu kapsamda sayılacak.

- İzin ücreti, kıdem, iş sözleşmesinin iptali, tazminat davaları için zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla indirilecek.

- SGK ile uyuşmazlıklarda hemen dava açılmayacak önce Kurum’a başvurulacak.

SORU-CEVAP

Emekli sandığından emekli oldum ancak özel bir şirkette yeniden çalışmaya başladım. İkinci bir emeklilik hakkım var mı? (Ozan Altınkale)

Devlette ikinci emeklilik diye bir şey söz konusu değil. Çalıştığınız şirket sizin için SGK’ya belli bir oranda prim ödemesi yapıyor. Siz de hem emekli maaşınızı hem de çalıştığınız şirketten aylık maaş alıyorsunuz.

2001-2002 arasında hastanede staj yaptım. Staj süresini emekliliğe saydırabilir miyim? Bir de staj süresini emekliliğe sayıyorlarsa geriye dönük borçlanıp, emekli olma hakkını elde edebilir miyim? (Bahri Uçar)

Staj süresi emekliliğe sayılmıyor. Sadece erkekler için askerlik, kadınlar için de doğum izni için geriye dönük borçlanma yapabiliyor. Staj süresi sayılmadığından geriye dönük borçlanma hakkınız bulunmuyor.

SGK 506 Sayılı Kanununun Geçici 20. Maddesi kapsamında bulunan Özel Sigorta Şirketi Sandığı emeklisiyim. Temmuz 2017 zam oranımız ne kadar olmuştur? (Adnan Doğdu)

Zamdan; memurlar, SSK emeklileri, SSK tarım emeklileri, Bağ-Kur emeklileri, Bağ-Kur tarım emeklileri, özel sigorta emeklileri, banka emeklileri, iş kazasından dolayı aylık maaş alanlar, iş hastalıklarından dolayı aylık maaş alanlar ve iş kazası ve meslek hastalığından dolayı ölüm aylığı alanların eş, çocukları da yararlanacak. Temmuz ayında maaşınızı yüzde 5.89 zamlı alacaksınız.