Zirvenin artı ve eksileri

İşte o görüşmeden öne çıkanlar...

EN OLUMLU SÖZ:  Basın toplantısının en dikkat çeken unsurlarından biri Trump’ın Erdoğan’a yönelik sıcak tavırları oldu. Geçen ay Erdoğan’a yolladığı skandal mektupla Türk kamuoyunun da tepkisini çeken Trump, bu kez “Onun büyük hayranıyım” diyerek iki lider arasındaki dostluğa vurgu yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise o mektubun kendisine iade edildiğini aktardı.

EN KRİTİK CÜMLE: Erdoğan, terör örgütleri PKK/YPG, FETÖ ve DEAŞ ile mücadele konusunda Türkiye’nin tezlerini aktarırken Trump daha genel bir tonda konuşmayı tercih etti. Zirvenin en kritik cümlesi ise Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemiyle ilgili sözler oldu. Trump, S-400’ler için “Çok büyük zorluk oluşturuyor, umarız bunu düzeltebiliriz” dedi.

EN ZOR KONU: Trump’ın açıklamasından da anlaşıldığı gibi iki ülke arasında son dönemdeki en zor başlık olan S-400’ler ile ilgili müzakerelerin süreceği anlaşılıyor. Beyaz Saray’ın yayınladığı metinde de “Diğer konularda ilerleme sağlanabilmesi için, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 sistemi konusu etrafındaki sorunları çözmeliyiz” ifadesi yer aldı. Trump’ın Erdoğan ile görüştürdüğü beş Amerikalı senatörün verdiği mesaj da aynı yöndeydi.

EN SOMUT GELİŞME: Beyaz Saray’daki toplantılarla ilgili ilk sıcak gelişme Senato’da 1915 olaylarını Ermeni soykırımı olarak tanıyan kararın bloke edilmesi oldu. Erdoğan ile görüşen senatörlerden Lindsey Graham, “Senatörler tarihi yeniden yazmamalı” diyerek kararı bloke ettiğini açıkladı.

EN TATSIZ YORUM: Basın toplantısının en rahatsız edici tavırlarından biri Trump’ın terör örgütü PKK/YPG ile arasına mesafe koymaması oldu. Trump, YPG’li sözde komutan Ferhat Abdi Şahin’in Washington’a davet edilmesi sorulduğunda “YPG ile birlikte yakın çalışıyoruz. Sizin Cumhurbaşkanınızla da çalışıyoruz” gibi tatsız bir yanıtla konuyu geçiştirmeye çalıştı.

EN BÜYÜK HEDEF: Zirvenin olumlu gelişmelerinden biri ise iki ülke arasında yıllık ticaretin 100 milyar dolara çıkarılmasıyla ilgili hedefin teyit edilmesiydi. Trump, uluslararası ilişkilerde ticarete büyük önem veren bir lider olarak tanınırken Türkiye ile belirlenen hedefin iki ülke ilişkilerini sıcak tutan unsurlardan olduğu anlaşılıyor.

EN KRİTİK SORU: Peki Washington ziyareti neyi değiştirdi? Türkiye’nin F-35 projesine geri dönmesi konusunda somut bir gelişme olmadı. ABD’nin PKK ile işbirliğini keseceğine dair bir emare söz konusu değil. FETÖ’nün iadesinde bir gelişme yok. ABD askeri, Suriye’nin kuzeydoğusundaki mevcudiyetini sürdürecek. Türkiye ise Suriye’de elde ettiği kazanımların korunması ve ABD’de olası yaptırımların engellenmesi konusunda vakit kazanmışa benziyor.

EN CİDDİ BAŞLIK: ABD, F-35 uçaklarına tehdit olarak gördüğü S-400’lerin devreye sokulmamasını talep ediyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, gazetecilere uçakta verdiği demeçte ABD tarafına NATO koordinatörlüğünde bu durumun gerçekte böyle olup olmadığının anlaşılması için iki tarafın bir çalışma başlatmasını önerdiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı “S-400’lerin üzerinden traktörle geçin” gibi laflar geldiğini de söyledi.

ABD’den Türkiye’ye Patriot satışıyla ilgili tatmin edici bir teklif gelmiş değil. Kongre’nin yaptırım tehdidi de var. Öte yandan S-400’lerin hangara kaldırılması gibi bir durum, Rusya ile ilişkileri gerebilecek bir boyuta taşıyabilir. Nitekim Türkiye’nin Rusya ile turizm, ticaret ve doğalgaz işbirliğine dikkat çeken Erdoğan’ın “Ben şimdi Patriot sebebiyle S-400’ü bırakamam ki” vurgusu dikkat çekiyor.