Z kuşağı Asya’da dengeleri sarstı

ULUSLARARASI ETKİLERİ

ÜÇ haftadır süren öğrenci eylemleri sonrasında 15 yıldır iktidarda bulunan Başbakan Şeyh Hasina Vecid istifa edip ülkeyi terk etti. Olay şimdiden tarihe ‘Z-kuşağı devrimi’ diye not düşüldü. Z-kuşağı malûm 1997 ile 2012 arasında doğan gençler için kullanılıyor. Dijital dünyanın içine doğan, ben merkezci, özgürlüklere düşkün, finansal durumu önemseyen gibi bir dizi özellik yüklenen bu gençler, işte Bangladeş’te sürdürdükleri eylemlerle sadece ülke değil, uluslararası siyasette iz düşümleri olabilecek bir değişime ön ayak oldular.

BANGLADEŞ’TE NE OLDU

GENÇ işsizliğinin çok yoğun olduğu Bangladeş’te eylemciler, Pakistan’a karşı 1971 tarihli bağımsızlık savaşına katılan ailelere kamuya personel alımında kota ayrılmasına karşı çıktılar. Çünkü bunun kurtuluş savaşının lideri olan Şeyh Mucibur Rahman’ın kızı Şeyh Hasina iktidarı tarafından destekçiler lehine kullanıldığını iddia ettiler. Mahkeme kararıyla kota düşürülse de Hasina hükümetinin, eylemleri kışkırtmakla suçladığı Cemaat-i İslami Partisi ve gençlik kollarını yasaklaması sokaktaki şiddeti daha da arttırdı. Farklı kaynaklara göre polisin şiddetle karşılık verdiği gösterilerde 400’den fazla kişi hayatını kaybetti.

HİNDİSTAN’A KAÇTI

OCAK ayında muhalefetin boykot ettiği seçimlerde dördüncü kez seçilen Şeyh Hasina, pazartesi günü istifa ederek askeri bir helikopterle komşu Hindistan’a kaçtı. Hasina için Hindistan manidar bir adres.

Çünkü Hasina’nın babası, 1976’da aile üyeleriyle birlikte askeri darbe sırasında öldürüldüğünde, Hasina yine kızkardeşi ile komşu Hindistan’a sığınmıştı.

Laik bir yönetim benimseyen Şeyh Hasina, ülkede Delhi karşıtı gruplara izin vermediği gibi Hindistan ile askeri, ekonomik ve kültürel ilişkilerin yolunda gitmesine özen göstermişti.

Çok kutuplu dünyaya geçişte Batı’ya yaklaşan Hindistan, rakip gördüğü Çin ile Asya’da yeni bir nüfuz çatışmasına tutuşurken, Şeyh Hasina, iki ülke arasında denge politikası gütmeye çalışmıştı.

ASYA’DA GÜÇ SAVAŞLARI

ŞİMDİ iki ülke de komşu Bangladeş’i yakın takibe almış durumda. Bangladeş, yılda 16 milyar dolarla Hindistan’ın güney Asya’daki en büyük ticaret partneri, aynı zamanda savunma ve enerji ortaklıkları söz konusu. Bangladeş’te Hasina’nın istifasıyla oluşan siyasi boşluğu Çin ve Pakistan’a daha ılımlı bir hükümetin doldurması halinde Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin bölgesel güç olma politikalarının zora gireceği konuşuluyor.

ÜLKEDE SON DURUM

HASİNA’nın istifası sonrasında başbakanlık konutunun yağmalanması gibi durumlar yaşanırken asayişin sağlanması için ordu yönetime el koymuş durumda.

Hayat nisbeten normal akışına dönüyor. Öğrencilerin talep ettiği gibi cumhurbaşkanı, parlamentoyu fesh etti. Öğrenci eylemlerini kanlı bir şekilde bastıran emniyet müdürü görevden alındı. Protestolardaki can kayıplarının adil bir şekilde soruşturulması sözü verildi. Eski Başbakan ve Bangladeş Milliyetçi Partisi’nin lideri Halide Ziya’nın ev hapsi sonlandırıldı.

NOBELLİ KURTARICI

HASİNA döneminde ülkenin giderek tek parti rejimine dönüştüğü iddia edilirken Cemaat-i İslami liderleri bağımsızlık savaşı döneminde Pakistan ile işbirliği yaptığı gerekçesiyle yıllar sonra idam edilmişti.

Şimdi Bangladeş’te yeni bir döneme giriliyor. Eylemci Z-kuşağının umudu 84 yaşındaki Nobelli ekonomist Muhammed Yunus. Şeyh Hasina döneminde muhalif duruşu nedeniyle suçlama ve soruşturmalara maruz kalan Muhammed Yunus, hapse girmemek için Avrupa’ya gitmeyi tercih etmişti. Şimdi ordunun desteğiyle de ülkede geçici yönetime liderlik etmeye hazırlanıyor. Mikro krediler yöntemiyle dar kesimlilere iş imkânı yaratılmasının öncüsü olan ve ‘yoksulların bankacısı’ olarak nitelenen Muhammed Yunus 170 milyon nüfuslu ülkenin yeniden umudu oldu.

ASYA’DA KURTLAR SOFRASI

DÜN ülkeye geri dönen Muhammed Yunus, “Bangladeş ikinci kez bağımsızlığına kavuştu” derken onu zor bir görev bekliyor. Çünkü bir yanda acil çözüm bekleyen sayıları 32 milyon olarak telaffuz edilen genç işsizler ordusu, öte yanda ise iki büyük bölgesel gücün bilek güreşi var.