Türkiye’nin Kabil önerisi

G-7’de ABD, Joe Biden ile dünya liderliğine geri döndüğü mesajı verdi. NATO zirvesinde transatlantik işbirliğinin önemi vurgulanırken, Çin tehdidi ilk kez ittifakın karşı karşıya kaldığı riskler arasında sayıldı. ABD Başkanı Biden ile Rusya lideri Vladimir Putin zirvesinde ise iki ülke heyetleri pozisyonlarını ortaya koyup olası işbirliği alanlarını tespit etmeye çalıştılar.

ERDOĞAN-BIDEN GÖRÜŞMESİ

TÜM bu zirve koşuşturmaları sonrasında dünya siyasetine yön verecek bir haftayı geride bıraktığımızı söyleyebiliriz.

Ve tüm görüşme trafiği için en dikkat çeken toplantılardan biri, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden ile yaptığı ikili görüşme oldu.

Yapılan açıklamalara göre S-400 ve F-35’ler konusunda iki taraf da pozisyonunu korudu, ancak görüşmelerin sürme iradesi çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir kez daha ABD’nin terör örgütü PKK/YPG’ye desteğinden ötürü duyduğu rahatsızlığı gündeme getirme fırsatı bulurken, anlaşılan toplantının en rahat başlıklarından birini Türkiye’nin ABD, Afganistan’dan çekildikten sonra Kabil havalimanını kontrol etme önerisi oldu.

BIDEN ÖNERİDEN MEMNUN

ABD’nin eski Ankara büyükelçilerinden ve halihazırda Wilson Center’ın Ortadoğu Programı Başkanı olan James Jeffrey, Amerika’nın Sesi haber sitesine yaptığı açıklamada “Başkan Biden Türkiye’nin Kabil’de kalma konusundaki duruşundan çok memnun” yorumunda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Türkiye’nin Kabil’de kalabileceğini, Pakistan ve Macaristan’ın destek verebileceğini söyledi.

ABD, Taliban ile yapılan anlaşma uyarınca 11 Eylül’de Afganistan’dan asker çekmeyi tamamlamayı planlıyor. Türkiye siyasi, mali ve lojistik destek talep ederken anlaşılan Kabil önerisi NATO’dan da destek buluyor.

AFGANİSTAN’DA DURUM NE

ABD, 11 Eylül 2001 saldırıları sonrasında terör örgütü El Kaide bu ülkede konuşlandığı gerekçesiyle askeri müdahale başlatmıştı. Başta aşırıcı Taliban kan kaybetmiş, son dönemde ise giderek güç toplamaya başlamıştı.

ABD’nin deniz aşırı savaşlarını ‘saçma, aptalca, yabancı savaşlar’ diye niteleyen eski ABD Başkanı Donald Trump, Taliban ile anlaşıp Mayıs 2021 itibarıyla Amerikan askerlerinin tamamını çekme kararı almıştı. Biden yönetimi de anlaşmaya sadık kalmış, ancak asker çekme işlemini tamamlamayı 11 Eylül’e kadar ötelemişti.

BİR ANLAŞMA MÜMKÜN MÜ

ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin bu ülkedeki güç dengelerini nasıl etkileyeceğini şimdiden öngörmek zor. Afganistan, farklı etnik grupların bir araya geldiği mozaik bir ülke. Ve bu etnik grupların farklı ülkelerle etkileşimi söz konusu. İşte bu Afganistan’daki farklı güç odakları ile Taliban arasında kalıcı bir barış sağlamak mümkün olabilecek mi? Bu konuda çeşitli senaryolar üretiliyor. Öte yandan ABD’nin çekilme kararı sonrasında şiddetin arttığı, birçok bölgede Taliban’ın ilerlediği de bir gerçek.

KABİL NİYE ÖNEMLİ

DAĞLIK bir arazi üzerinde kurulu, denize kıyısı olmayan Afganistan için Kabil Havalimanı’nın işleyişinin devam etmesi uluslararası misyonların faaliyetleri ve insani yardımın ulaşması açısından önemli.

Taliban, 2020 anlaşması çerçevesinde Türkiye’nin de Kabil’den ayrılması gerektiğini açıklarken “Afganistan’ın Türkiye ile tarihi ilişkileri var. Gelecekte ülkede yeni İslami bir hükümet kurulduğunda yakın ve iyi ilişkiler içinde olmak istiyoruz” ifadesi de dikkat çekti.

Her halükârda 11 Eylül sonrasında Afganistan için bir sürü belirsizlik ve risk söz konusu. Türkiye bir kez daha zor bir göreve talip olurken uluslararası ve yerel güçlerin desteği konusunda uzlaşma sağlanması son derece önem arzediyor.