Trump’ın Esad seçenekleri ne

Beyaz Saray’da önceden planlanmış olduğu gibi Ürdün Kralı 2’nci Abdullah’ı kabul eden Trump, sonrasında konuğuyla birlikte Gül Bahçesi’nde basına açıklama yaparak, “Kırmızı çizginin ötesinde, çok çok çizgi aşıldı” dedi. ‘Masum çocuklara, masum bebeklere saldırının’ Esad ve Suriye’ye dair bakışını değiştirdiğini de sözlerine ekledi.

Oysa Trump yönetimi birkaç gün öncesine kadar ‘Esad’ın Suriye’deki savaşta öncelik olmadığına, savaşta DEAŞ’ın mağlup edilmesine yoğunlaşılması gerektiğine’ dair mesajlar veriyordu. Geçen hafta Türkiye’yi ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, “Suriye’nin geleceğine Suriyelilerin karar vereceğini” söyledi. BM Daimi Temsilci Nikki Haley’den bu minvalde açıklamalar yaptı. Rusya ve İran’ın sahada askeri anlamda desteklediği Esad, ABD yönetiminden gelen bu ılımlı mesajlarla da altı yıllık savaşın belki de en güçlü konumuna geldi.

REJİM Mİ NİYE ŞİMDİ

VE salı sabahı, Türkiye sınırına 65 km uzaklıktaki Han Şeyhun kasabası henüz uyurken o kimyasal saldırı düzenlendi.

Suriyeli görgü tanıklarına göre birkaç patlama birden yaşandı. Kimyasal bölgeye bir kış sisi gibi çöktü. Ne beyaz ne de sarı renkteydi. Bebekler, çocuklar, kadınlar yataklarında acı çekerek can verdi.

Zehrin Suriye uçaklarından atıldığı söyleniyor. BM’nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura saldırının havadan geldiğini söyledi. Uçaksa bölgede sadece Suriye ve Rusya’nın uçakları vardı. Roketse başka ihtimaller de söz konusu olabilirdi. Ancak Esad yönetiminin hamisi Rusya’dan “Teröristlere ait büyük bir mühimmat ve askeri teçhizat deposuna saldırı düzenlendi. Arazide, kimyasal silah üretilen imalathaneler de bulunuyordu” iddiası geldi.

ABD, Avrupa, İsrail ve Türkiye’den gelen açıklamalarda Beşar Esad baş sorumlu ilan edildi. Han Şeyhun saldırısı olduğunda muhalifler söz konusu bölgeden güneydeki rejim kontrolündeki Hama’ya doğru ilerlemeye çalışıyordu. Rejim silahlı muhalifleri caydırmak için sivil yerleşimi hedef almış olabilir. Nihayetinde şimdiye kadar Suriye’de yaşanan binlerce katliam unutulduğu gibi bu da bir süre sonra unutulabilirdi. Belki de hesap buydu. Ama başka Han Şeyhunlar olmasın, başka çocuklar ölmesin diye katliamın aydınlatılması, sorumluların hesabını vermesi gerekiyor.

HAVA SALDIRISI MI GÜVENLİ BÖLGE Mİ

ABD Yönetimi, düne kadar Esad’ı Suriye’nin siyasi gerçekliği olarak tanımlıyordu. Şimdi ise Trump, Esad’a ve Suriye’ye bakış açısının değiştiğini söylüyor. Bu sözler ne anlama geliyor? Diplomasi mi? Yeni yaptırımlar mı? Hava saldırısı mı? Güvenli bölge mi? Ya da Trump’ın bir anlık öfkeyle söylediği, herhangi bir strateji ya da planlamaya dayanmayan bir çıkışı mı?

Nitekim 2012 yılında Suriye’de kimyasal silah kullanımını kırmızı çizgi olarak belirleyen selefi Barack Obama, 2013’te Şam’ın Doğu Guta semtinde yüzlerce sivil zehirli gazla katledildiğinde gereken cevabı vermediği için eleştirilmişti.

Seçilmeden önce “DEAŞ’ı yok etmek için bir planı olduğunu” söyleyen, ancak göreve geldiğinde Pentagon’a bir plan hazırlanması talimatı veren Trump’ın Şam rejimine yönelik hamlesi ne olacak? Çünkü Suriye’de aynı anda birçok savaş söz konusu. Hava ya da kara operasyonları zayıf bir ihtimal. ABD ordusu rejimi hedef aldığı anda karşısında Rusya ve İran’ı bulabilir. Ayrıca ‘Önce ABD’ diyerek yola çıkan Trump, binlerce askeri yeniden Ortadoğu’ya yığmak ister mi?

*

New York Times gazetesinin yorumcularından Thomas Friedman da dünkü yazısında aynı konuya eğilmişti. Friedman şöyle diyor:

“Hiçbir şey yapmamak hata olur. Esad’ın ülkede kontrolü sağlamasına izin vermek bitmek bilmeyen katliamlar anlamına gelir. Müzakere edilmiş iktidar paylaşımı imkansız; arada güven yok. Daha az kötü seçenek ise Suriye’nin bölünmesi ve gerekirse ABD askerlerinin de yer alacağı uluslararası bir güçle korunan, Sünnilerin çoğunluk olduğu bir bölge oluşturmak... NATO ve Arap Birliği’nin Suriye’de güvenli bölge oluşturması denemeye değer. Ve eğer Putin ve İran, Şam kasabı Esad’ı tutmak istiyorlarsa, tutabilirler.”

Sonuç itibariyle Başkan Trump, “Ben ne yapacağımı önceden söylemem, yaparım” diyen bir lider. Zira ‘Rakka operasyonunu terör örgütü PKK’nın uzantısı YPG ile mi Türkiye’nin desteklediği güçlerle mi yapacağı’ merak edilirken ABD yönetiminin bölgedeki harekâtı hızla devam ediyor. Bu nedenle Trump’ın Esad planı da daha çok tartışma götürür. Ancak olası adımları okuyabilmek çok önemli.