Haftaya 3 dipnot

ABD şu günlerde ciddi bir siyasi krizden geçiyor.

Ukrayna’ya askeri yardımın kesilmesini isteyen çoğu eski Başkan Donald Trump’a yakın vekiller, Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy’yi oylamayla görevden aldı.

Kısa vadede bir çözüm bulunamazsa, Rusya işgaline karşı mücadelesini sürdürmeye çalışan Ukrayna’ya yönelik askeri yardımlar sıkıntıya girebilir.

Nitekim önceki gün ABD Başkanı Joe Biden da durumun kendisini kaygılandırdığını söylerken, Kongre onayı olmadan başka şekilde fonlar bulunabileceğini belirtti, ancak ayrıntı vermedi.

AVRUPA’DA ALARM

ABD bilindiği gibi Ukrayna’nın direnişinin en büyük sponsoru. Şimdiye kadar 43 milyar dolarlık askeri yardım sağlayan Washington, toplamda insani yardımı da kapsayan 113 milyar dolarlık yardım paketini de onaylamış durumda. Ancak ABD’li yetkililer, Kongre’den yeni onay gelmezse mevcut fonlarla Ukrayna’nın sadece birkaç ay desteklenebileceğini söylüyor.

ABD’deki bu kriz Avrupa’yı da endişelendirmiyor değil. AB’li liderler, Washington’daki krizin bir an önce sona ermesini umuyor. Çünkü, Avrupa tek başına Ukrayna savaşının ekonomik yükünü karşılayabilecek durumda değil. Dolayısıyla ABD’de aşırı sağcı siyasiler ile ılımlılar arasında yaşanan kutuplaşma, Ukrayna’nın Rusya’ya karşı taarruzunu tehlikeye atarken 2024’te seçimlere hazırlanan Rusya lideri Vladimir Putin’e yarayabilir.

BÖYLE ARABULUCU OLUR MU

Batı’da Azerbaycan’ın 19 Eylül’de başlattığı anti-terör operasyonu ile 24 saat içinde Karabağ’da ayrılıkçı rejimi teslime zorlamasının şaşkınlığı yaşanıyor.

Avrupalı liderlerin hedefi dün İspanya’nın Granada kentinde yapılan Avrupa Siyasi Topluluğu toplantıları çerçevesinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı masaya oturtmaktı. Masada Almanya, Fransa ve AB temsilcileri de yer alacaktı. Türkiye’nin de olmasını isteyen Aliyev ise talebi kabul edilmeyince İspanya’ya gitmekten vazgeçti.

BAKÜ’NÜN AÇIKLAMASI

Malûm Fransa, yıllarca AGİT Minsk grubu çerçevesinde Azerbaycan-Ermenistan arasında arabulucu oldu. Ancak bir arpa boyu yol alınamadı. Bakü’nün 19 Eylül operasyonu sonrasında apar topar Erivan’a giden Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna, Ermenistan’a askeri teçhizat sözü verdi.

Böyle olunca da Azerbaycan haklı olarak Fransa’yı tarafsız bir arabulucu olarak görmüyor. Nitekim, dün Bakü yönetimi AB, Ermenistan ve Azerbaycan formatında barış görüşmelerine hazır olduğunu açıklarken Aliyev’in Granada’ya gitmemesinin nedeni olarak Fransa’nın tarafgirli durumuna işaret etti.

ZENGEZUR’DA KİM NE DİYOR

2020’deki 44 günlük İkinci Dağlık Karabağ savaşı sonrasında yapılan üçlü anlaşmada Azerbaycan’ı Ermenistan üzerinden Nahçıvan Özerk Bölgesi’ne bağlayan Zenzegur koridorunun açılması şartı yer alıyordu.

19 Eylül zaferinin ardından Zengezur daha hararetli tartışılıyor. 45 km’lik koridor ile Türkiye karadan Nahçıvan ve Zengezur üzerinden Azerbaycan’a, oradan da Orta Asya’ya bağlanarak önemli bir ticaret yolu hayata geçirilmiş olacak. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Zengezur koridorunun, Ermenistan’dan olmazsa İran üzerinden geçebileceğini söyledi.

ERİVAN’IN KAMPANYASI

Kafkasya’da ilginç ittifaklar söz konusu. Erivan’ın bölgedeki en yakın müttefiki İran. Azerbaycan ise İsrail ile yakın. Erivan bir süredir Azerbaycan’ın Nahçıvan ile arasında kalan Ermenistan’ın Sünik bölgesine saldırabileceğine dair kampanya yürütüyor. Tahran, Zengezur hattıyla Ermenistan ile kara bağlantısının kesilmesini istemiyor.

Oysa Azerbaycan, Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne saygılı olduğunu söylemeye devam ediyor. Ayrıca Karabağ ve Sünik farklı durumlar tabi. İlkinde Azerbaycan, işgal altındaki toprağını kurtarmış oluyor, diğerinde ise başka bir ülkenin toprağına saldırı hali söz konusu olur ki, kestirilemez sonuçlar doğurabilir. Zengezur’da makûl yol diplomasi.