Dört gözle beklenen zirve

ERDOĞAN-BIDEN GÖRÜŞMESİ

ZİRVE maratonunun en önemli başlıklarından birini de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden’ın 14 Haziran’da Brüksel’de NATO toplantıları çerçevesinde yapacağı ikili görüşme oluşturacak. Bu, ABD’de Joe Biden’ın ocak ayında iktidara gelmesi sonrasında ilk yüz yüze görüşme olması açısından önemli.

Görüşme, Biden’ın Ankara’ya mesafeli tutumu ve 1915 olaylarını ‘Ermeni soykırımı’ olarak tanıma kararı sonrasına denk gelmesi sebebiyle uluslararası basının da ilgi gösterdiği bir başlık olarak öne çıkıyor.

ABD DE ZİRVEYİ ÖNEMSİYOR

ABD’den görüşmeyle ilgili gelen açıklamalar Washington’ın da bu toplantıyı bir hayli önemsediğini gösteriyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, geçtiğimiz günlerde “Başkan Biden, Erdoğan’ı çok iyi tanıyor ve bence ikisi de ilişkilerini tam kapsamlı şekilde değerlendirebilecekleri bu fırsatı dört gözle bekliyor” demişti.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise Senato’da soruları yanıtlarken daha eleştirel bir tonla, bazen Türkiye’nin NATO müttefiki gibi davranmadığı iddiasında bulundu. Ancak Türkiye ile Suriye ve Afganistan’da ‘terörle mücadele’, Rusya ve İran’ın olumsuz etki alanı ile başa çıkmak gibi konularda önemli ve örtüşen çıkarları olduğunu da kaydetti. Blinken aynı zamanda Türkiye’nin ‘Batı’ya çıpalanmış kalmasının’ da önemli olduğunu ifade etti.

FARKLILIKLAR MASADA

MASADA Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi aldığı gerekçesiyle Türkiye’nin F-35 savaş uçağı projesinden çıkarılması ve yaptırım uygulanmasından Doğu Akdeniz’e Suriye’den Dağlık Karabağ’a, ABD’nin terör örgütü PKK/YPG ile işbirliği yapmasından FETÖ konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamamasına kadar birçok başlık var.

Joe Biden yönetimi küresel anlamda insan hakları ve demokrasiyi önceleyen bir imaj oluşturmaya çalışıyor, dolayısıyla bu konuların da gündemde olacağına dair mesajlar veriliyor.

S-400’LER ÖNEMLİ BAŞLIK

TABİİ tüm bunlar arasında S-400’ler konusunda bir uzlaşı formülü bulunması önemli bir başlık olarak gündemde yer alıyor. Zirve öncesinde söz konusu savunma sistemleriyle ilgili uluslararası basında birçok öneri ortaya atılıyor. S-400’lerin Adana’da Amerikalıların da konuşlu olduğu İncirlik Üssü’ne yerleştirilip kullanımının şarta bağlanması, Nahçıvan’a yollanması ya da başka bir NATO ülkesine götürülmesi gibi çeşitli senaryolar var.

Türkiye, Brüksel’de masaya oturduğunda S-400’leri elinde tutmak için pazarlık yapacaktır. Biden ekibi de muhtemelen Amerikan Kongresi’nin aldığı kararda ‘S-400’leri elinde bulundurmama’ şartı olduğunu hatırlatacaktır. Zaten Brüksel’de esas mesele de Kongre’yi ikna edebilecek bir formülün şekillenip şekillenmeyeceği olacaktır. İki ülkenin arasındaki diğer konularda ilerleme sağlanması ise bu başlıkta çözüm bulunmasını kolaylaştırıcı etki yapabilir.

TÜRKİYE’NİN KABİL ÖNERİSİ

BU çerçevede tartışılan bir diğer başlık ise ABD ve NATO’nun çekilmesi sonrasında Türkiye’nin Afganistan’ın başkenti Kabil’deki Hamid Karzai Havalimanı’nda kontrolü sağlamaya devam etmesi. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, geçtiğimiz günlerde ‘siyasi, mali ve lojistik destek’ taleplerinin olduğunu belirterek “Bunlar yapıldığı takdirde biz Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nda kalabiliriz. Hedef Afganistan’da sulhu, sükûnu sağlamak” demişti.

ABD, 11 Eylül itibarıyla Afganistan’da 20 yıldır süren askeri operasyonunu sonlandırmaya hazırlanırken, uluslararası toplumda aşırıcı Taliban’ın ülkeyi yeniden ele geçirebileceği endişesi hâkim. Pentagon da Türkiye’nin Kabil önerisiyle ilgili öngörüşmeler yapıldığını doğruladı.

Sonuç itibarıyla 14 Haziran gündemi epey yoğun ve zorlu. Bu ilk yüz yüze görüşme önümüzdeki dönemde ikili ilişkilerin ve uluslararası meselelerin nasıl yön alacağı açısından da son derece kritik olacak.