Diplomaside ilginç hafta

İKİ FİNCANLI Şİ CİNPİNG

Şüphesiz haftanın en ilgi çekici gelişmelerinden biri devasa ekonomik gücüne rağmen uluslararası siyasette arka planda kalmayı tercih eden Çin’in Ortadoğu’da arabulucu olarak ortaya çıkmasıydı.

Geçen hafta cuma günü Çin Ulusal Halk Kongresi’nin başkent Pekin’de yapılan oturumunda Şi Cinping üçüncü kez devlet başkanlığına seçilirken, uluslararası basın oturumda herkesin önünde tek çay fincanı varken, Şi’nin önünde niye iki fincan olduğunu konuşuyordu. İki fincan aslında Çin’de iktidarın kimde olduğunu gösteren küçük ama anlamı büyük bir semboldü.

ÇİN ARTIK ARABULUCU

İşte dünya Çin’deki seçimlere odaklanmışken Pekin’den önemli bir haber daha geldi. Ortadoğu’nun dargın kardeşleri İran ve Suudi Arabistan’ın Çin’in arabuluculuğunda ilişkileri düzeltme ve diplomatik temsilcilikleri yeniden açma konusunda anlaştığı açıklandı.

İki ülke yedi yıldır diplomatik ilişkilerini alt seviyeye indirmişti. Çin’in bu hamlesi İsrail’in nükleer İran’a karşı Suudi Arabistan ile normalleşme zeminini aradığı bir dönemde gerçekleşti.

BIDEN’IN YUMRUK SELAMI

ABD’nin Ortadoğu’dan çok Ukrayna’da Rus, Pasifik’te Çin tehdidine odaklandığı bu dönemde Pekin, Suudi Arabistan ve İran arasında ince bir diplomasi yürüterek Ortadoğu’da öne çıkıyordu.

Malûm, uluslararası ilişkilerde de semboller dikkat çeker.

Ukrayna işgali nedeniyle Avrupa’da enerji krizinden korkulduğu geçen temmuz ayında ABD Başkanı Joe Biden, darboğazın aşılması için Suudi Arabistan’a gittiğinde Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile el sıkışmak yerine yumruk tokuşturmayı tercih etmişti.

Biden’ın koronavirüs tedbirleri nedeniyle böyle yaptığı öne sürülürken asıl mesele Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti ile bağlantısı olduğu öne sürülen Prens ile el sıkışmaktan kaçınmak istemesiydi.

Şİ CİNPİNG’E HAVA ŞOVU

Biden o görüşmede umduğunu bulamadı. Aralık ayında ise Şi Cinping bu kez Riyad’daydı. Suudi uçakları Çin bayrağı renklerinde kırmızı ve sarı duman püskürterek Şi’nin uçağını karşıladı.

Uluslararası basına konuşan Suudi yetkililere göre bu ziyarette Şi Cinping, Prens’e İran ile aralarında arabulucu olabilecekleri mesajını verdi. Prens teklife olumlu yaklaşmıştı.

Şubat ayına gelindiğinde İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Pekin’e uçtu. Normalde Batı’nın görmezden gelmek istediği Reisi bu kez şaşalı bir törenle karşılanıyordu. İran da Suudi Arabistan da Pekin’in önemli ticaret ortağıydı.

Ve iki fincanlı Şi, belli ki etkisi Suriye, Yemen ve ötesinde hissedilebilecek bir uzlaşmada kritik bir rol üstlenmişti.

ESAD’A ASKERİ TÖREN

İRAN ve Suudi normalleşmesi uzun soluklu olur mu? Bunu zaman gösterecek. Ancak asgari müşterekte anlaşma bile Suriye sorununun çözümü için formüller üretmeyi kolaylaştırabilir.

İşte tam bu ortamda Suriye lideri Beşar Esad, iç savaşta en büyük destekçilerinden olan Moskova’ya ziyaret gerçekleştirdi.

Daha önce gizlice Rusya’ya gidip dönen Esad, önceki gün başlayan ziyaretinde havalimanında askeri bando ve kırmızı halıyla karşılandı. O saatlerde Türkiye, İran, Suriye ve Rusya’dan dışişleri ekipleri normalleşmeyi ele almak için Moskova’da masaya oturmaya hazırlanıyordu.

Esad, Rus basınına verdiği demeçte Türkiye ile liderler düzeyinde görüşme için Türk askerinin Suriye’den çekilmesini şart koşuyordu. Bir süre sonra da teknik nedenlerden ötürü dörtlü heyet görüşmesinin ertelendiği haberleri düştü ajanslara. Anlaşılan Esad şimdilik normalleşme taraftarı değildi.

ANKARA’DA ANLAMLI FOTOĞRAF

ULUSLARARASI siyaset açısından önemli hamlelerin geldiği haftanın simge fotoğraflarından biri de dün Ankara’dan geldi. Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Zirvesi, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde ‘Afet-Acil Durum Yönetimi’ teması altında Ankara’da yapıldı. 9 ülke lideri çektirdikleri aile fotoğrafıyla, uluslararası siyasette kartların yeniden dağıtıldığı bir coğrafyada yeni bir güç odağı olarak öne çıkıyordu.

Bugün Türkiye, NATO açısından kritik bir ziyarete ev sahipliği yapacak. NATO üyeliği için Türkiye’nin onayını bekleyen Finlandiya’nın Cumhurbaşkanı Sauli Niisto yeşil ışığı almak için İstanbul’a gelecek.