ABD’nin hedefindeki bakan

Trump yönetimi, ambargolarla İran yönetimini hem yeni bir nükleer anlaşma yapmaya hem de Ortadoğu’daki yayılmacı politikalarından vazgeçirmeye çalışıyor. Washington’ın Tahran’a yönelik son yaptırımı ise İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’e kırmızı kart göstermek oldu. Buna göre Zarif’in ABD’de olmayan mal varlığı dondurulacak, ayrıca ABD’ye sadece New York’taki BM toplantıları için o da izin alarak gidebilecek.

O ANLAŞMANIN YÜZÜ

ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin yaptığı açıklamada “Zarif, İran Dini Lideri Ali Hamaney’in pervasız gündemini takip ediyor ve İran rejiminin dünya genelindeki sözcüsü. ABD, İran rejimine son hareketinin tamamen kabul edilemez olduğuna dair net bir mesaj gönderiyor” ifadelerini kullandı.

Zarif, Obama döneminde yapılan 2015 tarihli nükleer anlaşmanın vitrinindeki en önemli yüzlerden biriydi. O dönemde ABD Dışişleri Bakanı olan John Kerry ile saatler süren mesaileriyle sonunda İran’ın nükleer silah elde etmesinin önüne geçilmesini hedefleyen bir anlaşma çıkmıştı.

Trump’ın en önemli dış politika adımlarından biri İran ile yapılan bu anlaşmadan çekilmek oldu. Her ne kadar anlaşmanın diğer tarafları, Almanya, Fransa, İngiltere, Rusya ve Çin, anlaşmaya devam etse de yaptırımların sürmesi nedeniyle İran da geçtiğimiz haftalarda kademeli olarak taahhütlerinden vazgeçeceğini açıkladı.

ZARİF KİMDİR

SON dönemde Cebelitarık’ta İran tankeri, Hürmüz Boğazı’nda ise İngiliz tankerinin alıkonmasıyla İran ile tansiyon yükselirken Zarif sık sık Batı basınına verdiği röportajlarla Tahran’ın tutumunu aktarmayı sürdürdü.

60’lı yaşların başındaki Cevad Zarif, ömrünün üçte birini ABD’de geçirmiş bir diplomat. ‘Mr Ambassador’ (Sayın Büyükelçi) isimli kitaba göre, Tahran’da dindar bir ailede büyüdü.15 yaşına kadar hiç müzik dinlemedi. Şah yönetiminin tutuklama tehdidi üzerine ailesi onu ABD’ye kaçırdı. California’da yaşayan, İslami Öğrenci Birliği’ne katılan Zarif, daha sonra İran siyaset dünyasında etkili olacak isimlerle tanıştı. Denver Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler okudu, 1979’daki İslam Devrimi sonrasında ülkesine dönmeyip ABD’de evlendi. Karısı İslam Devrimi’nin sıkı bir destekçisiydi ve 10 yıl boyunca eve televizyon alınmasına bile izin vermemişti.

SIKI MÜZAKERECİ

İRAN’ın New York Büyükelçiliği’nde çalışmaya başlayan Zarif, 1987 yılında İran Cumhurbaşkanı olan Ayetullah Ali Hamaney’in BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasını organize ederek onun güvenini kazandı. 2002-07 yılları arasında İran’ın BM Daimi Büyükelçisi oldu. 2013’de ılımlı Hasan Ruhani’nin Cumhurbaşkanı olmasının ardından da Dışişleri Bakanlığı’na getirildi.

İngilizce’ye son derece hakim olan Zarif, ABD siyasetini de toplumunu da İran’daki pekçok isimden daha iyi bilen bir siyasetçi. Nükleer pazarlıklar sırasında konuya hakimiyetiyle takdir de toplayan bir diplomat.

Trump yönetimi, İran ile ‘önkoşulsuz müzakere’ istediğini söylerken müzakereci Zarif’e getirilen bu kısıtlama, ABD basınında çıkan yorumlara göre ABD’de bile pek anlamlı bulunmuşa benzemiyor.