Radyoevi her zaman gözde

İyi başlanmıştı ama radyoculuğu bilen yoktu. Türkiye’de radyo işine giren ilk kişi Sedat Nuri İleri, Hayrettin Hayreden’i yanına aldı. Hayreden, kendisinin anlatımıyla “Telsizlerle aşırı derece meşgul; evi, tee yatak odasına kadar bir sürü mikrofonlar, filanlar, ahizelerle dolu” biriydi. Abdülhamit’in muhabereci zabiti, o günün emeklisi, sonradan Ankara Radyosu müdürü olacak kişiydi.
Yayınların dinlenebilmesi için evde cihaz, çatıda büyük bir anten, bir de antenden toprak içindeki tenekeye uzanan bir bakır telle çekilen hatta ihtiyaç vardı. Tenekenin içine de kurşun dökülmeliydi. Evdeki cihazı dinlemek için çanak şeklinde bir hoparlör veya kulaklık gerekiyordu. Tüm bunları anlatmak için halka uygulamalı kurslar verildi. 

TARİHTE BU HAFTA BAŞLADI

Yayınlar tarihte bu hafta İstanbul Radyosu adıyla, Sirkeci’deki Büyük Postane’nin bodrumunda, “Alo, alo” anonslarıyla başladı. Önce galenli (yani kristalli) sonra lambalı (aslında tüplü) radyolar girdi evlere. Bizim salonda Rahmetli anacığımdan kalan radyo gibi, açtıktan sonra ısınmasını beklemeniz gerek. Aynı yılın kasım ayında Ankara’da da başlayan yayınların ilk adresi, Ankara Palas oldu. Gözde bir yerdi ama radyoevi değildi. Berber salonu bozuldu, ilk stüdyo yapıldı. Radyo evi öncesi canlı yayınlar için bir adres de Dil Tarih Coğrafya Fakültesi salonudur. Yurttan Sesler, Arkası Yarın gibi programlar hiç kaçırılmadı. Haberlerin ana kaynağı Anadolu Ajansı’ydı, haberlerin adı ajans oldu.
TÜRK BİRLİĞİNİN KURTULUŞ HABERİ

Halen kullanılan ve bir Alman firmasına yaptırılan bina, stüdyoları, konser salonlarıyla tam bir radyoevidir. İlk haberlerinde açılışını Atatürk’ün yaptığı ifade edilecekken, ağır hasta olduğu duyurulmuştur.
Ankara Radyosu’ndan Emel Gazimihal ve Özcan Atamert, Türkiye’nin ilk kadın spikeri ve ilk kadın spor spikerleri oldu.
İkinci Dünya Savaşı patladı. Ankara Radyosu, dünyanın dinlediği güvenilir haber kaynağı olarak öne çıktı. Vericileri dikerken iyi iş çıkaran Fransızlar bunun karşılığını almış oldular!
Demokrat Parti Dönemi’nde Vatan Cephesi yayınlarıyla tüm yurtta dikkatle dinlendi. Kore’den haberler veya mektuplar okunurken radyonun çevresi sarıldı, konuşanlar susturuldu. Çevresi sarılan Türk birliğinin kurtuluş haberinin radyodan duyurulması, tüm yurtta büyük sevinç çığlıklarıyla karşılık buldu.

STÜDYODA DARBELER TARİHİ

60 İhtilalinde Ankara Radyosu stüdyosunda Albay Türkeş tarafından canlı olarak ihtilalin bildirgesi okundu. Daha sonra Aydemir de aynısı yapmak istedi. Stüdyoya giremediler. Bildiri okunamadı. İhtilal girişimi de başarısızlıkla sonuçlandı. 80 İhtilalinde Evren’in televizyondan yaptığı konuşma radyodan da canlı olarak duyuruldu. Gelelim dün gibi hatırladığımız 15 Temmuz’a. Televizyon ön plandadır artık. Asker demeye dilimin varmadığı, şerefli üniformayı asla hak etmeyen ve akıllarınca darbe yapmaya kalkışanlar TRT televizyonunda bildirilerini üst üste okuturlar. Radyodan da yayınlamasını isterler. Yazı için söyleşi yaptığımız ve halen Ankara Radyosu Müdürlüğü görevine devam eden Merdan Güven (doçent ve halk müziğinde uzmandır), normal yayına devam edilmesi talimatını verir. Bir yandan devlet büyüklerine ulaşmaya çalışmaktadır. Serinkanlılığını Güneydoğu’da askerlik yaptığı zamanlara bağlıyor. Binanın ışıklarını kapattırır, kapıdaki güvenliği arttırır. Ana Kumanda Şefi Yusuf Dağ nöbetçidir. Güven, nöbetçi şefinden şalterlerin indirilmesiyle ilgili bilgi alır. B planı, radyodan yayın yapılmasını imkânsız kılmaktır. Biriken halkı, kapıya çıkarak yatıştırır. Dev bir Türk bayrağı astırır. Fotoğraftaki bayrak o günden. Derken Cumhurbaşkanı’nın televizyondaki konuşması yayınlanır. Güven, mikrofonu televizyonun önüne koyar ve konuşmayı radyodan canlı olarak yayınlar. Ankara Radyosu artık bu konuşmayı ve ardından gelen devlet büyüklerine ait mesajları sürekli yayınlayacaktır.
Güven, söyleşimizi gülümseyerek şöyle tamamladı;
“Ankara Radyosu’nda okunmayan bildirinin hükmü yoktur!”

KONSERLERE KATILABİLİRSİNİZ

Dev bayrak asılı Radyoevi, Atatürk Bulvarı üzerindedir. Ben canlı veya banttan Ankara’yı anlatmak için, gidiyorum. Gitmek isterseniz, müziği de seviyorsanız TRT Müzik’ten de canlı yayınlanan konserler buradan yayınlanıyor. Radyo’yu arayıp katılabilirsiniz. Karşısındaki parkta heykeli bulunan, yıllarca Yurttan Sesler’i yöneten Muzaffer Sarısözen’i, geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz emektar sanatçısı Rıfat Balaban’ı ve radyoya tüm emek verenleri de anmış olursunuz. Bu binada yayın, montaj ve mikrofonda Ankara’yı anlata anlata bitiremediğimiz Hasan Özçakmak, Seval Şimşek, Sırrı Aksan, Serdar Taşman, Metin Hamalosmanoğlu, Kadri Kıral, Haluk Gürkan Arığ ve Tuğba Herken’e selamla.
Kaynaklar: www.cumhuriyetarsivi.com, www.yenicaggazetesi.com.tr, myuniversities.wordpress.com, www.bilinmeyenler.org ve gulsenko.blogspot.com.tr.