Köprüler kurmak

GÖNÜL KÖPRÜLERİ

Köprü, çok önemli bir anlatım aracıdır aynı zamanda... Örneğin “köprünün başını tutmak” güçlü bir makamda, mevkide olmayı anlatırken “köprü altı” garibanlığı, gizli-kaçak iş yapmayı anlatır. “Köprüyü geçmek” iyidir, “köprü altı” ise tekinsizdir. Birileriyle “köprüleri atmak” hiç istenmeyen bir durumdur.

Kimi köprüler de vardır, görünmezler: Bir düşünceyi, inancı, hatta bir devri diğerine bağlar. Tabii hepsinin ötesinde insanları birbirine kavuşturan “gönül köprüleri” vardır. İlahi olanı insani olana; acıyı tatlıya, çirkini güzele, yanlışı doğruya, hasreti vuslata çeviren, “gönül köprüleri”. Yüzyılların bilgeliğini basit bir dile kavuşturan Yunus Emre gibi... Orta Asya’yı Anadolu’ya kavuşturan Hacı Bektaş gibi...

MADDEYİ MANAYA ULAŞTIRMAK

İslam medeniyetinin mimarideki zirvesi olan Selçuklu-Osmanlı, maddi köprülerle, manevi köprüleri birleştirmenin bir yolunu bulmuştu. Büyük köprülerin ortasında özel bir bölüm inşa edilirdi. Bu, insanların açık havada ibadet etmelerini sağlayan “namazgâh” idi. Gösterişsiz, sade biçimlerdi namazgâhlar. Bazen sadece kıbleyi gösteren küçücük bir çıkıntıdan ibaretti. Diyarbakır’dan Sivas’a, Kayseri’den Üsküp’e kadar pek çok köprüde karşımıza çıkarlar.

NASIL YAPILIR, NASIL YIKILIR

Büyük köprüler, geçmişte olduğu gibi günümüzde de mühendislik harikaları konumunda. Köprüler inşa etmek muazzam bir çaba ve kaynak gerektiriyor. Ne var ki savaşlarda ilk hedef alınan eserlerden birisi köprüler. Bin bir emekle inşa edilen köprüler, ne yazık ki birkaç bombayla kullanılmaz hale gelebiliyor. Biz bu satırları okurken bile Ukrayna’da bombalanan köprüler var. Yani köprüleri kurmak zor, yıkmaksa kolay.

ASIL MARİFET

Öte yandan “gönül köprüleri” görünen köprülerden çok daha sağlamdır. Onları kurmak belki daha uzun zaman gerektirir. Ama kolay kolay yıkılmazlar. Dolayısıyla en güzeli, hem görünen hem de görünmeyen köprüler kurmakta. Kıtalar, kıyılar buluşurken, fikirleri, inançları da buluşturmak şart. Aynı köprüde karşılaşan inatçı keçiler mi olacağız, aynı köprüden iki farklı yönde geçerken birbirine selam verenlerden mi olacağız? Karar bize kalmış.  

‘SAYGILI’ SAVAŞ VE BARIŞ

DAİMA barıştan yana olmak esastır. Savaş, insanların göğüslemek zorunda kaldığı büyük bir felakettir, yakıcıdır. Ama ne kadar kaçınsanız da savaş günün birinde sizi bulabilir. Yani savaşmak kaçınılmaz hale gelebilir.

Çocukluktan yeni çıkmış gençlerden “ihtiyar delikanlılara”, fedakâr kadınlara, öğrencisi çiftçisiyle... Yüzbinlerce insan, 1915 yılında cepheye koşmak durumda kalmıştı. İşte o insanlar Çanakkale’de, modern zamanlarda eşine zor rastlanır bir mücadele verdiler. Verdikleri mücadele sadece vatanlarını savunmaktan ibaret değildi. Onların en muazzam başarısı, savaşın tüm acımasızlığına karşın insanlıklarını kaybetmemiş olmalarıydı.

*

Açlık, hastalık ve ölüm bile onlardan merhamet duygularını alıp götürmedi. Çanakkale Savaşı’nda gün geldi ordular naaşların defnedilmesi için çarpışmaya ara verdiler. Yeri geldi “düşman” askeri öldürmeye çalıştıkları askerlerle aynı çadırda tedavi edildiler. Bazen yaralıları karşı sipere taşıdılar.

*

Çok ağır bir savaştır Çanakkale. İnsanı hayretler içinde bırakan, yüreğini titreten fedakârlık hikâyeleriyle doludur. Onu bir askeri harekât olmanın ötesine taşıyıp destanlaştıransa eli silah tutanların yaşatmayı başardıkları insanlıktır. “Cansiperane” olmasıyla hatırlanır, gaddarlıkla değil. Düşmanın bile son tahlilde insan olduğunu unutmayacak kadar merhametli olmak, büyük bir meziyettir.

*

İnşallah Çanakkale Köprüsü de insanlık değerlerinin kıtadan kıtaya, kültürden kültüre taşınmasına vesile olur. İnsanı insana kavuşturur. Köprülerin birer birer atıldığı bir çağda, barışın, medeniyetin ve merhametin bir simgesine dönüşür.