×
İLERİ YAŞ HAMİLELERDE EN BÜYÜK TEHLİKE DÜŞÜK RİSKİDİR
40 yaş sonrasında yaşanan hamileliklerde hem anne hem de bebek açısından çeşitli sağlık problemleriyle karşılaşılabilir. Evlilik kararının geciktirilmesi, kariyer gibi sebeplerle çocuk fikrinin ilerleyen yıllar için planlanması söz konusuysa ya da yıllarca tedavi görülmesine rağmen pozitif sonuca 40 lı yaşlarda ulaşılmışsa gebelik sürecinin uzman doktorlar tarafından dikkatli bir şekilde takip edilmesinde fayda vardır. İleri yaş hamileliklerinde karşılaşılan en önemli risk düşük yaşanma ihtimalidir. İlerleyen yaşla birlikte miyom, şeker hastalığı ve hipertansiyon gibi hastalıklar hamilelik sürecinde düşük riskine yol açar. Bu nedenle 40 yaşından sonra hamile kalan kadınların sağlıklarına çok dikkat etmesi gerekir.
Anne adaylarına kalsiyum, folik asit, demir, D vitamini içeren besinlerden bolca tüketmesi, dengeli beslenmesi, alkol ve sigara gibi alışkanlıklardan uzak durması, kilo alımına dikkat etmesi ve yürüyüş gibi fiziksel aktiviteleri yapması önerilir. 40’lı yaşlarda hamile kalan kadınların dikkat etmesi gereken noktalardan biri de strestir. Bu yaşlarda yaşanabilecek stres, doğum riskleri açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir ve erken doğum sürecini hızlandırabilir. Bu yüzden 40 yaş üstündeki anne adaylarının daima sakin, huzurlu ve pozitif kalmaya gayret etmesi gerekir.
TARAMA TESTLERİ BEBEĞİN FİZİKSEL VE ZİHİNSEL SAĞLIĞI HAKKINDA BİLGİ VERİR
40 yaş üstü gebeliklerde yapılan testler, bebeğin sağlıklı olup olmadığını ve herhangi bir düşük ya da erken doğum riski bulunup bulunmadığını ortaya koyar. İleri yaş hamileliklerinde yaşanabilecek riskler arasında down sendromu ihtimali de bulunur. Down sendromu, kromozomal bir bozukluktur ve tüm hamileliklerde oluşabilir. 20’li yaşlarda gerçekleşen gebeliklerde down sendromu ihtimali ortalama 1/1441 iken bu ihtimal 35 yaş sonrasında hızla artar. 40’lı yaşlarda gerçekleşen hamileliklerin 1/84’ünde down sendromu gözlemlenir. Bu nedenle 40 yaşından sonra hamile kalan kadınların gebeliğin erken evrelerinde tarama testleri yaptırması ve olası down sendromunu erkenden öğrenmesi önerilir.
Bebeğin fiziksel bir anomaliye sahip olup olmadığını araştıran tarama testleri, down sendromu ve zihinsel engellilik gibi sorunların tespit edilmesine de yardımcı olur. Bu amaçla 11-14 hafta arasında ikili test, 16-18 hafta arasında üçlü test, dörtlü test gibi tarama testleri yapılabilir. 40 yaş üstü gebeliklerde kromozomal anomali riski yüksek olduğu için annenin kolundan alınan kan ile anne kanına karışan bebeğe ait serbest DNA parçaları incelenebilir. Bu süreçte uygulanan testler, anne karnındaki bebeğin genetik dokusunun incelenmesini de sağlar. Bu amaçla koryon villus örneklemesi ve amniyosentez girişimsel testler de yapılabilir. Ayrıca 20-23 hafta arasında detaylı ultrasonografi incelemesi ile sakatlık ve risk taraması da yapılır. Bu incelemeler, bebeğin fiziksel gelişiminin detaylı bir şekilde analiz edilmesine yardımcı olur. Olası bir düşük ya da erken doğum riskinin tespit edilmesi durumunda gerekli tedbirler alınır ve gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam etmesi sağlanır.
İLERİ YAŞ TÜP BEBEK TEDAVİLERİNDE GENETİK İNCELEME MUTLAKA YAPILMALI
STRESİ YÖNETEBİLMEK İÇİN ÇİFTLER BİRBİRLERİNE KARŞI ANLAYIŞLI OLMALI
Stres, belirli bir biyolojik tepkiyi tetikleyen unsurdur ve yoğun stres vücuttaki bazı hormonlarda dalgalanma yaratır. Stres ile stresin beraberinde getirdiği düzensiz beslenmeye bağlı fazla kilo kadınlarda adet düzensizliklerine ve yumurtlama problemine sebep olabilir. Erkek kısırlığı ve stres arasında da bir bağlantı bulunmaktadır. Erkeklerin yaşadığı uzun süreli stres, testosteron üzerinde güçlü olumsuz etkileri olan kortizol seviyesini yükseltir. Kortizol yükseldiğinde ise testosteron seviyesi düşüşe geçer. Stresi yönetebilmek adına çiftler bu ortak mücadele için birbirlerini dinlemeli ve anlayışlı olmalıdır. Ayrıca ezgersiz yapmak ve ruhu dinlendirmek adına yoga ve meditasyon gibi aktivitelere başlamak stresi hafifletmeye yardımcı olacak seçenekler arasındadır.
BAŞARISIZLIK KORKUSUYLA YÜZLEŞİLMELİ
Tüp bebek tedavisi yüksek bir başarı oranına sahip olmasına rağmen süreç her çift için aynı işlemez. Bu dönemde stresi yönetmek ve her adımda sakin kalmak oldukça önemlidir. Tüp bebek tedavisi gören birçok çift için başarılı olamayacakları düşüncesi stresin önemli bir kaynağıdır. Bu oldukça doğaldır, özellikle kısırlıkla mücadele eden çiftler için tüp bebek tedavisi yıllardır hayalini kurdukları aile için gerçek bir şansı temsil etmektedir.
Tedaviye başlayacak çiftlerin öncelikle başarısızlık korkusuyla yüzleşmesi gerekir. Başarısızlık ihtimaline odaklanıp endişelenmek yerine hamileliğe doğru başlattıkları yolculukta verdikleri çabayı ve hayallerine bir adım daha yaklaşmanının mutluluğunu yaşasınlar. Ayrıca ailelerinde ya da yakın çevrelerinde daha önce kısırlıkla mücadele etmeyen çiftler varsa bu durum kendilerini yalnız hissetmelerine neden olabilir. Çocuk sahibi olamama probleminin günümüzde çok yaygın bir sorun olduğunu bilip, sayısız çiftin anne-baba olabilmek için tüp bebek tedavisine başvurduğunu düşünerek yalnızlık duygusundan uzaklaşmalıdırlar.
AİLE BÜYÜKLERİ BASKI KURMAK YERİNE TEDAVİ SÜRECİNDE ÇOCUKLARINA DESTEK OLMALI
ARTAN ŞEKER DÜZEYİ ANNE VE BEBEK SAĞLIĞI ÜZERİNDE TEHDİT OLUŞTURABİLİR
Diyabet, kandaki şeker düzeyini dengeleyen insülin hormonunun eksikliği veya yeterince salgılanmasına rağmen vücutta kullanılamaması sonucu oluşan kronik bir hastalıktır. Diyabetin farklı tipleri vardır ve daha önceden diyabet teşhisi almamış olan bazı hastalarda gebelik sürecinde diyabet gelişebilir. Gestasyonel diyabet olarak adlandırılan bu durum mutlaka takip ve tedavi gerektirir. Aksi takdirde yüksek kan şekeri bebeğin ve annenin sağlığı üzerinde ciddi tehditler oluşturabilir.
Gebeliğin 5. ve 6. haftalarında yoğunlaşan nörolojik gelişim açısından yüksek kan şekeri büyük bir risk oluşturur. Şeker hastalığı, gebeliğin ilerleyen evrelerinde annedeki yüksek kan şekerinin bebeğe de ulaşması nedeniyle bebekte aşırı büyümeye yol açabilir. Özellikle gebeliğin 24. haftasından sonra kan şekeri regülasyonu düzgün yapılmadığı taktirde amniyotik sıvı normal sınırların üstüne çıkabilir ve bu durum erken doğumun tetiklenmesine neden olabilir.
Ailesinde diyabet hastalığı öyküsü bulunanlar, 35 yaşın üzerindeki kadınlar, daha önceden 4 kilogramın üzerinde bir bebek dünyaya getirmiş olanlar ve kilolu bireyler gestasyonel diyabet açısından daha yüksek risk taşır. Susuzluk veya çok su içme isteği, çok fazla yemek yeme ihtiyacı hissetmek, sık idrara çıkma, sürekli yorgunluk ve kilo kaybı gebelikte şeker hastalığını işaret eden belirtiler arasında yer almaktadır. Diyabet teşhisi almış olan hastalar hekimi tarafından önerilen tedaviye harfiyen uyum sağlamalı, diyabet ilaçlarını veya insülin iğnelerini düzenli olarak kullanmalıdır. Bu tedavi ilkelerine hassasiyet gösteren bireylerde kan şekeri kontrol altına alınarak hastalığın gebelik sürecini olumsuz etkileme riski ortadan kaldırılır.
FAZLA KİLO İNSÜLİN DİRENCİNİ TETİKLER
Hastalığın yol açtığı komplikasyonların çok büyük bir kısmı kan glikoz seviyesinin olması gereken aralığın üzerinde seyretmesine bağlı olarak gelişir. Diyabet hastalarında diyete önem vermek sağlığın korunması ve komplikasyonların önlenmesi açısından çok önemlidir. Vücuttaki kilolar arttıkça hormon dengesi de buna bağlı olarak bozulmakta ve vücut insüline karşı direnç göstermektedir. Obezite ve diyabet birbiriyle iç içe değerlendirilir ve artan kilolar beraberinde insülin direncini tetiklemektedir. Obezite sorunu ile beraber gebe kalan hastalarda özellikle düşük riskinde ciddi artış dikkat çekmektedir. Bu sebeple risk faktörlerini en aza indirgemek için anne adayının beslenme şekline çok dikkat etmesi, gerekli görüldüğü durumlarda bir beslenme uzmanından yardım alması çok önemlidir. Ayrıca diyabeti olan anne adaylarının günlük fiziksel aktivite yapmaları da önerilir. Düzenli egzersiz sayesinde insülin direncinin azaltılması, kan şekerinin düşürülmesi ve vücut ağırlığının azaltılması sağlanabilir.
ŞEKER HASTALIĞI TÜP BEBEK TEDAVİSİNİ NASIL ETKİLER?
FİZİKSEL VE HORMONAL BİRÇOK FAKTÖR ADET DÖNGÜSÜNÜ BOZABİLİR
Kişinin hiç adet kanaması görmemiş olması primer amenore olarak tanımlanır. Daha önce adet kanaması görmüş olmasına rağmen 3 ay boyunca art arda adet kanaması görülmemesi durumuna ise sekonder amenore denir. Hiç adet görmemek; kromozom ve hormonal bozukluklar, doğumsal anomaliler, üreme organlarında görülen gelişim bozuklukları gibi nedenlerden dolayı oluşur. Sekonder amenoreye sebep olabilecek faktörler ise depresyon, kemoterapi, steroid, kortizon kullanımı, doğum kontrol ilaçları, aşırı egzersiz, ani kilo değişimleri, dengesiz beslenme, tiroit ve hipofiz bezi hastalıkları, hormonal bozukluklar, kanser, polikistik over sendromu, rahim hasarları, psikolojik travmalar ve stres olarak sıralanabilir.
Beyinden hormon salınımını engelleyen her türlü durum adet döngüsünün bozulmasına neden olabilir. Doğumsal olarak beyinden hormonların salınmaması, hipofiz bezimizden salgılanan prolaktin hormonunun gereğinden fazla salınmasına neden olan adenonmlar, uyku düzeninin tamamen ortadan kalkmasına neden olan rahatsızlıklar, aşırı kilo kaybına neden olan yeme bozuklukları ve metabolizmamızı etkileyen her tür endokrinolojik rahatsızlık adet düzensizliğine yol açabilir.
ADET GÖRMEYİ ENGELLEYEN PROBLEM TESPİT EDİLMELİ
Kadınlarda adetin düzenli şekilde devam etmesi için beyinden hipofiz bezine bir uyarı yapılır ve FSH ile LH adlı iki hormon üretilerek kana geçirilir.Hipofiz bezinde üretilen bu hormonlar yumurtalıklarda folikül gelişimini uyarır ve yumurtlamanın gerçekleştirilmesini sağlar. Yumurtalıklarda gelişen foliküller östrojen ve progesteron hormanlarını üretir, bu hormonlar ise rahim iç tabakasının gebeliğe hazır hale gelecek şekilde kalınlaşmasını sağlar. Yumurtlamanın gerçekleşmesinin ardından gebelik oluşmamış ise yumurtalıklardaki progesteron hormonu salgısı durdurulur ve bu hormonun düzeyindeki ani düşüş adet kanamasını başlatır.
Rahim iç tabakasındaki dökülmeyle başlayan kanama ile birlikte vücut yeni bir adet döngüsüne başlar. Bu mekanizma içerisinde yer alan herhangi bir hormon, salgı bezi veya organa ilişkin bozukluk adet döngüsünde değişikliklere veya bozulmalara yol açabilir. Adet olmak yumurtlamanın bir sonucudur. Mekanizmanın doğru şekilde çalışmaması yumurtalıkların uyarılamamasına, dolayısıyla da yumurtlamanın gerçekleşmemesine neden olur. Yumurtlama olmamasının sonucu olarak da adet döngüsü gerçekleşmez. Düzensiz adet olma ya da adet görmeme şikayeti ile başvuran hastalarda atacağımız ilk adım ultrason ile muayene olur.
Ultrasonda yumurtalıkların ve rahmin durumuna bakmak gerekir. Ardından laboratuvar testleri ve radyolojik görüntüleme tetkikleri ile adet düzeninin kesilmesine neden olan etken saptanır. Yapılan hormon testlerinin sonuçlarıyla birlikte nasıl bir yol izleyeceğimiz şekillenmeye başlar. Adet kanaması oluşumuna engel olan etkenin saptanmasının ardından, ilaçlı ya da cerrahi yöntemler ile mevcut problem giderilir. FSH olarak adlandırdığımız hormon testinin sonucu çok düşükse beyinden salınması gereken hormonları dışarıdan iğnelerle takviye ederiz. Özellikle menopoz sürecine yaklaşılmış durumlarda başlıca adet düzensizliği sebebi yumurtlama eksikliğidir. Bu tür hastalarda mutlaka yumurtlamanın düzenlenmesi ve adet düzensizliğini giderecek tedaviler uygulanmalıdır.
ADET GÖRMEYEN KADINLAR TÜP BEBEK TEDAVİSİYLE GEBELİK ELDE EDEBİLİR Mİ?
ŞEHİR DIŞINDA OLAN HASTALAR GÜNLÜK GİDİŞ-DÖNÜŞLERLE TEDAVİSİNİ PLANLAYABİLİR
Tüp bebek tedavisi bir adetin başından itibaren sayacak olursak toplam 15-18 gün arasında sürmektedir. Bazı çiftler için tedavi öncesinde tüp bebek tedavisine hazırlık ilaçları başlanabilir. Bu da kullanılan protokole göre değişim gösterebilir. Tedavi başladıktan sonra hastanın ilk 3-4 günde bir ilaçlara verdiği yanıtı görmek için kontrole gelmesi gerekir. Şehir dışından gelerek tedavi olmak isteyen hastalarımızı tedavi öncesi bir kez mutlaka görmek isteriz ve ön değerlendirme yapabileceğimiz birtakım tetkikler talep ederiz. Tedaviye başladığımız aşamada ise 10-12 günlük yumurta geliştirme tedavisinin ardından yumurtalar toplanır. Hemen transfer yapılacaksa 5 gün sonrasında da transfer işlemini gerçekleştiririz. Embriyoları dondurup daha sonraki bir zaman diliminde transfer edeceksek hastamız yaşadığı şehre dönüş yapabilir, sonrasında günlük gidiş-dönüşlerle ara kontrollerini yaptırabilir. Embriyo transferi sonrası ise memleketlerine dönmeden önce 1 gün istirahat etmeleri önerilir.
ADET DÖNEMİNİN İLK GÜNLERİ TEDAVİYE BAŞLANIR
Tedaviye başlamak isteyen çifte ilk görüşmede çocuk sahibi olmaya engel olan problemler anlatılır ve yapılacak testler konusunda detaylı bilgi verilir. Kliniğe gelirken çiftlerden o zamana kadar yapılmış olan tüm tetkikleri, varsa rahim filmi, geçirilmiş operasyonlara ya da önceki tüp bebek tedavilerine ait raporları beraberinde getirmeleri istenir. Ayrıca çiftlerde herhangi bir kronik hastalık varsa bunlarla ilgili rapor ve bilgilerin de doktora ulaştırılması gerekir. Anne adayı adetin ikinci ya da üçüncü günü muayeneye gelir ve ultrasonda yumurtalıkların durumu değerlendirilir. Hastanın durumuna göre o gün içinde hormon değerlerine de bakılabilir. Sonuçlara göre, hastanın yumurtalıklarının uyarılarak çok sayıda yumurta gelişimini sağlamak amacıyla bazı hormon ilaçları verilir. Kullanılacak hormon iğneleri ile yumurtalıklar düzenli bir şekilde uyarılır ve çok sayıda yumurta gelişimi sağlanır.
Yaklaşık 8-10 gün süren hormon iğnelerinin kullanımının ardından çatlatma iğnesi uygulanır. Çatlatma iğnesinden yaklaşık 34-36 saat sonra yumurtalar, genel anestezi altında kısa süreli bir cerrahi işlem ile vajinal yoldan toplanır. Erkek hastadan alınan sperm laboratuvara iletilir ve burada gerekli işlemlerin ardından dölleme işlemine geçilir. Yumurtalar, uygun olan seçilmiş spermlerle döllenerek embriyo gelişimi için gözlem altına alınır. Transfer işlemi ise embriyo sayısına, gelişimine, yaşa, çiftin geçmiş deneme sayılarına ve diğer pek çok parametreye göre yumurta toplama işlemi sonrası 2 ila 6. günler arasında gerçekleştirilmektedir. Transfer işleminden 11 gün sonra ise anne adayına gebelik testi uygulanarak tedavi süreci sonlandırılır.
EMBRİYO DONDURMA YÖNTEMİ UYGULANIYORSA TEDAVİNİN SEYRİNDE FARKLILIKLAR OLABİLİR
Tüp bebek tedavisi sırasında kullanılan hormonların/ilaçların, belirli oranda rahim iç zarını olumsuz olarak etkileyebildiği görülmüştür. Bu durum kişiden kişiye ve kullanılan ilaç miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu olumsuzluğu ortadan kaldırabilmek için embriyolar dondurularak ilaç etkisinin ortadan kalkması beklenir. Rahim doğal yapısına kavuştuğunda, embriyolar çözülerek transfer işlemi gerçekleştirilir. Bu duruma ek olarak tüp bebek tedavisi sürecinde endometrium kalınlığı yetersiz izlendiğinde, polip tespit edildiğinde ya da transfere yakın zamanda kırılma kanaması olduğunda embriyolar dondurularak daha sonra transfer edilebilir.
Ayrıca Polikistik Over Sendromu olan hastalarda, eğer yumurtalıklar tedaviye aşırı cevap vermişse oluşan tüm embriyolar daha sonra transfer edilmek üzere dondurulabilir. Tedavi kapsamı içinde bu saydığımız durumlarla karşılaşılıyorsa ve embriyo dondurularak ilerleyen bir zaman diliminde transfer edilme kararı alınıyorsa tedavi sürecinin seyrinde farklılıklar yaşanabilir.
ADET DÖNEMİNDEKİ ŞİDDETLİ AĞRILAR DİKKATE ALINMALI
Çikolata kistlerinin en sık görülen belirtileri adetten önce ve adet esnasında görülen ağrı, cinsel temas sırasında ve sonrasında görülen ağrı, kısırlık, düzensiz veya fazla miktarda kanamalardır. Diğer belirtiler ise yorgunluk, adet sırasında ağrılı bağırsak hareketleri, sırtın alt tarafına yayılan ağrı, adet sırasında ishal veya kabızlık ve diğer bağırsak rahatsızlıkları olarak sıralanabilir. Çikolata kistleri yumurtlama fonksiyonunun bozulması ve tüplerin tıkanması gibi etkilerle kısırlık oluşturabilir. Hamile kalamama şikayetiyle başvuran kişilerin bir kısmında çikolata kisti olduğu gözlemlenir. Bu hastalık döllenmiş yumurtanın tutunmasını zorlaştırdığı gibi tüpleri tıkayarak spermin yumurtaya ulaşmasını da engelleyebilir. Bu yüzden tüp bebek tedavisi öncesinde çikolata kisti ile ilgili bir sorun olup olmadığına mutlaka bakılması gerekir.
LAPAROSKOPİ İLE KESİN TANI KONULUR
Hastanın şikayetlerinden çikolata kisti şüphesi duyulması ya da hastada kısırlık sorunu olması durumunda tanı amaçlı laparoskopi yapılabilir. Böylece hastada lezyon ve yapışıklıklar varsa bunlar rahatlıkla incelenebilir. Laparoskopi öncesi, vajinal ultrasonografi de tanı için yardımcı olabilir. Ultrason ile büyük olan çikolata kistleri görülebilir. Hastadan alınan hikaye ve görüntüleme teknikleriyle tanısı konabilen çikolata kistlerinde kalıtsal ve çevresel faktörler hastalığın gelişimini etkilemektedir.
Çikolata kisti tanısının konulması için hastalık odaklarının görülmesi ve dokudan alınan parçaya patolojik inceleme yapılması gerekmektedir. Bunun için hastaya laparoskopik cerrahi yapılması önerilir. Laparoskopi, genel anestezi altında göbek deliği yakınından açılan küçük bir kesi yoluyla karın içine girilerek yapılır. Böylelikle rahmin dışında konumlanmış dokuların yeri, kapsamı ve büyüklüğü hakkında bilgi elde edilebilir. Gerekli görülürse daha ileri testler için doku örneği alınabilir. Laparoskopik cerrahi ile hem kesin tanı konulabilir hem de tedavi uygulanabilir.
ÇİKOLATA KİSTİ OLAN HER HASTA AMELİYAT EDİLMEZ
Çikolata kistinin tedavisi hastanın yaşına, gebelik isteğine ve bulguların ciddiyetine göre değişiklik gösterir. Erken teşhis çikolata kisti olan kadınların anne olma ihtimali açısından da büyük önem taşır. Çikolata kisti olan hastalarda ilk seçeneğimiz medikal tedavilerdir. Her çikolata kistinin ameliyat edilmemesi gerekir çünkü bu kistler ameliyat edildiği takdirde hastanın yumurtalık rezervi azalabilmektedir. Eğer çikolata kisti ileri seviyelerdeyse ve cerrahi müdahaleyle iyileşme saptanamamışsa hasta, tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olabilir.
Çikolata kisti tedavisinde laparoskopik ya da klasik yöntemle yapılan cerrahi ile lezyonların çıkartılması veya yok edilmesi mümkündür. Bu nedenle çikolata kistlerinde genel bir yaklaşım vardır. 3 cm’nin altında olan kistlerin ameliyat edilmesi önerilmez. 3-5 cm arasındaki kistlerde ameliyat yaklaşımı olabilir. Bu noktada hastanın şikayetleri önemlidir; iyi bir değerlendirme yapılması gerekir, gerçek anlamda ihtiyaç duyulduğu takdirde ameliyat kararı verilebilir.
EMBRİYO TRANSFERİ YAPILIRKEN ANESTEZİ UYGULANMASINA GEREK YOKTUR
Embriyo transferi laboratuvar ortamında istenen aşamaya gelen embriyoların anne adayının rahmine yerleştirilmesi işlemidir. Bu sayede laboratuvarda genetik açıdan sağlıklı olduğu bilinen embriyolar tüm testlerden sonra büyüyecekleri ortama bırakılmış olur. Embriyo transferi kısa ve basit bir işlem olmakla birlikte tedavinin en önemli aşamalarından birini oluşturur. Taze embriyo transferi yapılacak ise, yani döllenme işlemi gerçekleştirildikten sonra embriyo dondurulmadan rahime transfer edilecekse tüm tedavi 15-20 gün içerisinde biter. Dondurulmuş embriyo transferi yapılacak ise yumurtaların ilaçlar ile büyütülmesinden sonra yumurtalar toplanır ve 1 ya da 2 ay sonra rahim içerisine transfer işlemi gerçekleştirilir.
Embriyoların bırakıldıkları yerde rahime tutunmaları sonucunda ise gebelik süreci başlar. Embriyo transferi sırasında anne adayı jinekolojik pozisyonda uzanır. Vajina ve rahim ağzı steril bir solüsyon ile temizlenir. Embriyolog, transfer edilecek embriyoları mikroskop altında özel bir sıvı ile birlikte enjektöre yükler.Embriyo transfer kateteri vajina boyunca karından yapılan ultrasonografi kılavuzluğunda rahim tavanı ile arasında 1,5 cm mesafe kalana kadar ilerletilir. Embriyolar rahim boşluğuna bırakılır ve sonra kateter dikkatle geri çekilir. Transfer edilen embriyoların rahme yerleşmesi 3-4 gün sonra başlamaktadır. Embriyo transferi çoğunlukla ağrısız geçen bir süreçtir ve anestezi uygulanmasına gerek kalmaksızın transfer gerçekleştirilir.
TRANSFER ÖNCESİ VERİLEN İLAÇLARIN DÜZENLİ KULLANILMASI ÇOK ÖNEMLİDİR
Çiftler süreç boyunca akıllarına takılan tüm konularda tedavilerini yürüten doktorunun tavsiyeleri ile hareket etmelidir. Yapılacak olan işlem hakkında bilgi sahibi olmak, tedavinin rahat bir şekilde tamamlanmasında etkilidir. Hekim tarafından kullanılması uygun görülen ilaç ve takviyeler düzenli olarak alınmalıdır. Bu konu, anne adayının ve potansiyel bebeğin sağlığı açısından büyük önem taşır. Embriyo transferi sırasında ağrı oluşması gibi konularda endişesi bulunan anne adayları yoga ve meditasyon gibi rahatlatıcı aktivitelerden fayda görebilirler. Bu uygulamalar aynı zamanda pelvik kasların rahatlaması ve güçlenmesinde de etkili olabilir.
Hamilelikte ve öncesi dönem için en önemli konulardan birisi de düzenli ve dengeli beslenmedir. Anne adaylarının bu evrede sağlıklı bir beslenme rutinine sahip olması gerekir. Ayrıca sigara gibi alışkanlıkların bırakılması embriyonun rahim içinde tutunmasını arttıracaktır. Embriyo transferi sırasında ultrason cihazı ile görüntü sağlanır. Ultrason kullanımı esnasında genital sistemin net şekilde görüntülenebilmesi için ise mesanenin dolu olması gerekir. Bu nedenle embriyo transferi öncesinde bol su içilmesi önemlidir.
TRANSFER SONRASI AĞIR EGZERSİZLERDEN UZAK DURULMALI
Çiftler embriyo transferinden sonra işlemin yapıldığı klinikte yaklaşık yarım saat kadar istirahat edip sonrasında evlerine gidebilir. Şehir dışından gelen çiftlerin transfer sonrasında 2-3 saatlik mesafelere yolculuk etmesinde sakınca bulunmamaktadır. Daha uzun mesafelerden gelen çiftler ise gerekli durumlarda işlemin yapıldığı şehirde bir gün kaldıktan sonra evlerine dönebilir.Transfer işleminden sonra anne adayının 3 gün dinlemesi yeterlidir. Daha sonra günlük yaşantısına dönebilir.Hapşırmanın, öksürmenin, uyurken sağa sola dönmenin tutunma üzerinde olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Ayrıca merdiven inip çıkmanın da bir sakıncası yoktur. Gebelik oluşana kadar ağır egzersiz ve işlerden uzak durularak, ani hareketler yapmamaya özen gösterilmelidir.
MİYOM VE POLİPLER YERLEŞİM DURUMUNA GÖRE DÜŞÜĞE SEBEP OLABİLİR
Miyomlar rahim kasının iyi huylu tümörleridir ve özellikle 35 yaşın üzerindeki kadınlarda sık görülmektedir. Miyomlar çoğu kadında gebe kalmaya veya gebeliği taşımaya kötü etkide bulunmazlar ancak miyom, rahim duvarına baskı yapıyor ve rahim boşluğunun sınırlarını bozuyor ise embriyonun rahime tutunması aşamasında olumsuz etki yapabilmektedir. Tedavisinde ise miyomun yerleşim yerine göre açık ameliyat ya da histeroskopi ile miyom çıkarılabilmektedir. Polipler de rahim duvarı tabakasının rahim boşluğuna doğru çıkıntı gösteren bölgesel büyümeleridir. Bu polipler embriyonun yerleşmesine ve büyümesine ters etkide bulunup düşüğe sebebiyet verebilirler.
Genellikle 1.5 cm’nin üzerindeki poliplerin tüp bebek tedavisi öncesi histeroskopi ile alınması ve tedaviye ondan sonra geçilmesi önerilir. Rahim içi yapışıklıklar da gebeliğe engel teşkil edebilmektedir. Genellikle enfeksiyonlar sonrası (en sıklıkla tüberküloz) ya da küretaj gibi rahim içine yönelik cerrahi müdahaleler sonrası gelişebilmektedir. Bu sebeple hasta ile ilk görüşme sırasında varsa daha önce geçirilmiş düşükler ve küretaj, parça kalması ihtimali ve hatta spiral kullanımı da sorgulanmalıdır. Ultrasonografik takiplerde rahim duvarının yeterli kalınlığa ulaşmaması, geçmişinde bu gibi durumların olduğu hastalarda rahim içi yapışıklık yönünde şüphe uyandırmalıdır. Tedavisinde ise histeroskopi ile yapışıklıklar açılmaktadır.
RAHİMDE PERDE OLMASI EN SIK GÖRÜLEN ŞEKİL BOZUKLUĞUDUR
Doğuştan rahim problemleri de kadın kaynaklı kısırlık sebebi olarak karşımıza çıkabilmektedir. En sık görülenlerden birisi rahimde perde olmasıdır.Bu durumda gebe kalamama ve tekrarlayan düşük yapma gibi sorunlar olabilir. Histeroskopik müdahale ile perde çıkarılabilmektedir. Bazı kadınlarda da yine doğuştan çift rahim olabilir. Bu durum muayene, ultrason ve rahim filmi ile ortaya konabilir ve gebe kalamama sebebi değildir. Tek boynuzlu rahim olması durumunda da gebe kalamama, düşük yapma ve erken doğum söz konusu olabilmektedir. Çift boynuzlu rahim anomalisi gebe kalamama durumundan ziyade erken doğum sebebi olabilir. Çift rahim, tek ve çift boynuzlu rahim durumlarında cerrahi düzeltme gerekli değildir fakat çiftin direkt tüp bebek tedavisine geçmesi önerilir.
HİSTEROSKOPİ İLE RAHİME AİT PROBLEMLERİN TEŞHİS VE TEDAVİSİ SAĞLANIR
Histeroskopi, rahim ağzına 4 mm kalınlığındaki kamera ile girilerek rahim içinin değerlendirilmesidir. Rahim içi ve rahim duvarındaki hastalıklar histeroskopi yöntemiyle güvenli bir şekilde teşhis edilebildiği gibi aynı yöntemle tedavisi de yapılabilir. Tüp bebek tedavisi sonucunda başarılı bir gebelik elde edebilmek için rahmin embriyoyu kabul edebilmesi önemlidir. Rahim ağzında darlık, perde, rahim içerisindeki polip, miyom ve yapışıklık gibi problemler embriyonun tutunmasına engel olabilir.
Histeroskopi ile bu problemlerin teşhis ve tedavisi sağlanır. Tanısal histeroskopi anesteziye ihtiyaç duyulmadan veya lokal anestezi ile uygulanır. İşlem sonrası ağrı hissedilmez ve hasta evine dönebilir.Tedavi amaçlı uygulanan histereskopi işlemi ise anestezi altında uygulanır. Bu nedenle, ameliyat öncesi en az 6 saat yemek yenmemeli ve sıvı alınmamalıdır. İşlem sırasında anestezi uygulandığı için herhangi bir ağrı ya da acı hissedilmez.