Mümtaz Soysal: Akvaryumda istikrar

Mümtaz SOYSAL

Geçen haftabaşı, Türkiye sözde istikrar getirecek bir oylamaya hazırlanırken, Boston'daki akvaryumun balıklarını seyretmek hayli öğreticiydi.

‘‘Yeni İngiltere Akvaryumu’’ adını taşıyan o akvaryum, dünyadakilerin en büyüğü değil belki, ama herhalde Kuzeydoğu Amerika'dakilerin en iyilerinden biri: Yapay kayalıklarda yüzüp dinlenen penguenler, Afrika göllerinin tatlı su hayvanları ve timsahlar, kutup ortamında eğlenen deniz aslanları. Asıl ilginç olan, anaokullarından öğretmenleriyle gelmiş çocuklara doğa sevgisi aşılamak için saydam camlar önünde çalışan ‘‘deniz hayvanları hastanesi’’. Uzmanlar, karaya vurmuş yaralı balıkları, örselenmiş fokları, kabuğu kırık su kaplumbağalarını iyi etmekte.

Bir de ‘‘kırmızı hat’’ numarası: ‘‘Deniz kıyısında yaralı hayvan bulursanız, acele 0 617.973.5247 numaralı telefona bildirin; gelip alalım!’’

Ama çocukları asıl sevindirerek çığlık atmalarına yol açan, akvaryum binasının ortasındaki dev ‘‘okyanus kavanozu’’: Katlar boyu yükselen koca cam silindirin içinde çeşitli derinliklerin balıkları fır dönmekte: lüfer büyüklüğündekilerden, köpekbalıklarına kadar. Hepsi aynı yöne yüzüyor. Kargaşa, çatışma yok; istikrar var okyanus kavanozunda.

Cama burnunu dayamış bacaksız, görevlilerden birine sordu: ‘‘Niçin hepsi aynı tarafa yüzüyo?’’

Yanıt basit: ‘‘Suya belli yönde hafif akıntı vererek yem atıyoruz; balıklar ağızlarını açıp daha kolay yem gelsin diye ters yönde yüzüyorlar!’’

İstikrar, ana çizgileriyle dıştan yönlendirilen, plansız programsız ekonomik ve sosyal politikalarla ‘‘eksi altı’’lık ‘‘ters gelişme’’ gösteren bir ekonomi yaratıp onun kırıntılarıyla yaşamak mıdır?

İstikrar, en alttaki beşte bir nüfus ulusal gelirdeki payının yedi yılda yüzde 5,2'den 4,8'e düşüşünü yaşarken en tepedeki beşte birin payı yüzde 49,9'dan 54,9'a yükselirken mi sağlanır? İstikrarlı ülke, Doğu ve Güneydoğu'sunun ulusal gelirdeki toplam payı yedi yılda yüzde 13,9'dan 10,1'e düşerken Marmara ve Ege'sinin toplam payı 44,9'dan 52,5'e çıkan ülke midir?

Nihayet, istikrar, ülkenin hukuk düzeni altüst edilerek mi sürdürülür?

Anayasa Mahkemesi, Anayasa oylamasında maddelere geçişteki çoğunluğa ilişkin 7 Haziran 1971 günlü Resmi Gazete'yle yayımlanan kararını şöyle bağlıyor: ‘‘Bir yasa teklifinin kubulü için Anayasa'da özel bir yetersayının öngörülmesi hallerinde, teklifin kabulü işlemini oluşturan ve sonunda yasa niteliği kazandırmada vazgeçilmez bir unsur olan her oylamada söz konusu özel yetersayının aranmasının zorunlu olduğu üzerinde en küçük bir kuşkuya bile düşmek yersizdir.’’

İki ya da tek meclislilikle, içtüzüğün aynı olup olmamasıyla ilgisi bulunmayan çok kesin, çok açık bir karar. Yorumun değişmesi söz konusu olamaz.

İstikrar, iki kişilik bir hesap uğruna, sakatlığı ve iptale mahkûm olduğu şimdiden belli bir değişiklikte debelenip durmak mıdır?