Havacılığın ‘Kale’sindeyiz

Kale Havacılık ve Kale Arge ayrıca, Boeing firmasının dünyada bulunan 30 bin tedarikçisi arasında en üst seviyede sayılan 40 tedarikçisinden biri ve uçak üreticisi tarafından uçuş kritik malzeme sınıfında ürettiği ürünleri ekstra bir kontrole tabi görülmeyen, kendi kalite test merkezine güvenilen bir şirket. Airbus’a uçak parçası üreten ve üretim anlaşmalarında öncelik verilen, Northrop Grumman, General Electric, Pratt & Whitney gibi dev şirketlerle işbirlikleri yapan bir marka. Dünyada turbojet füze motoru konusunda söz sahibi ABD ve Fransa dışındaki üçüncü teknoloji merkezi. MMU uçağının motor geliştirme projesinde dünyanın en büyük uçak motor şirketlerinden Rolls-Royce firmasının Türk partneri. Tübitak SAGE ile önemli projelere imza atan ve MMU’nun ilk prototipi için önemli 50 parçayı üreten teknoloji şirketi.

Uçurtmalar rüzgâr gücü ile değil, o güce karşı koydukları için yükselir. Winston Churchill

Bir sayfaya sığması çok zor başarılar. Daha iyi anlatabilmenin yolu ise tüm bu koca resmin çizilmesindeki ana felsefeyi aktarmak. Her zaman ‘gidilen yerden daha önemli bir şey varsa o da yolun hikâyesidir’ diye düşünürüm. Bu sebeple İbrahim Bodur bugün aramızda olmasa da onun felsefesini yaşatan Zeynep Bodur ve eşi Osman Okyay ile bu hikâyenin okumasını yapıyoruz.

Kale Holding Teknoloji Grubu Başkanı Osman Okyay, merak ettiğim soruları açıklıkla cevaplıyor.

SANAYİ MODELİ GELİŞTİRDİLER

-Sizi farklı kılan nedir?

Sanırım İbrahim Bey’in bize öğrettiği ana felsefe olan büyük resme odaklanmak. Türkiye’nin sanayi konusunda lider ülkeler arasında yer alması için çaba sarf etmek. Başkasının yaptıklarını almaktansa hiç yapılmayanı yapmak, bunun için talepkâr olmak ve çalışmak.

Kale Holding Teknoloji Grubu Başkanı Osman Okyay

-İbrahim Bodur kendi döneminin Nuri Demirdağ’ı oldu. Bunu kendisine söylemeyi çok arzu ederdim. Onu yakından tanıdınız, siz nasıl tanımlarsınız?

Bu tespitiniz için teşekkür ederim. Açıkçası İbrahim Bey’in bize ezberlettiği bir motto vardı: “Milli meselenin fizibilitesini çıkarmayın, gereğini yapın.” O direktif sayesinde onlarca proje hayata geçmiş durumda. Hâlâ birçok projeyi kendi özkaynaklarımızla hayata geçiriyoruz.

-İbrahim Bodur bugün Türkiye’deki çok önemli şirketlerin ya melek yatırımcısı ya da kuluçka yeri oldu. Buna rağmen bu dev şirketlerin hiçbirisinin direkt içinde yer almıyorsunuz, neden?

Yine sanırım onun felsefesi gereği büyük resme odaklanıyoruz. Türkiye’nin iyiliği için gerekli olanı yaparız. Bu konuda kıskançlık da olmaz. Sanayileşmeye bakış açımız bu şekilde. Aslında bizim kuruluşumuz da ilginçtir. Düşünsenize Çanakkale’nin Çan ilçesini yatırım yeri olarak seçtiğimizde ilçede elektrik, su ve kanalizasyon gibi altyapı hizmetleri yokmuş. 1957 yılında Çan’ın nüfusu 900 kişi iken İbrahim Bey doğduğu yerlere döneminin en büyük yatırımlarını yapmıştır. Bu riskli modelin başarılı olduğu görüldüğü için de daha sonra birçok yerde en doğru şekilde uygulanmıştır. O her zaman sanayinin Anadolu’ya açılımına inanan biri oldu.

  Atmaca, Som J ve Çakır füzelerinin turbo motoru Kale’den...

TÜRKİYE TURBOJET MOTOR ÜRETEN ÜLKE

-Turbo jet motoru projesi ve gelişimi 10 yıl sürdü. Nasıl bir deneyimdi?

Dünyada birkaç ülke tarafından geliştirilen bir ürüne, zor bir teknolojiye kavuşmak bizim için oldukça meşakkatliydi. Biz aslında yalnızca bir motor geliştirmedik, onun alt bileşenlerini de geliştirmek zorunda kaldık. Ambargolardan etkilenmemek adına, yakıt pompasından rulmanına kadar onlarca alt bileşeni sıfırdan yaptık. Dünyaya baktığınızda böyle bir örnek yok. Motor geliştiren firma rulmanı, yakıt pompasını, piroteknik ateşleyicileri, kontrol ünitelerini vb. ürünleri alt üreticilere sipariş eder ve onların geliştirdiğini satın alır, kendi sistemi için birleştirir. Bizde öyle olmadı. İki kez havlu atma noktasına geldik ama bunun ne kadar gerekli olduğunu bildiğimiz için vazgeçmeden devam ettik. Sonunda başardık. Motoru başarırken aynı zamanda bu motorları değişik irtifalarda test edeceğimiz bir merkezi kendi mühendislik bilgimizle kurduk. Bu merkez turbojet motoru 15 bin feet’teki (yaklaşık 5 bin metre) uçuş şartlarında test edebiliyor. Merkezin ne denli sofistike olduğunu anlatabilmek açısından şöyle bir örnek vereyim. Bunun için kurduğumuz merkezin elektrik kullanımı Çan’da kurulu olan büyük seramik tesislerinin kullanımına yakın. Ancak bu kadar zorluğa değdi. Bu kabiliyet sayesinde 1.5 senede ikinci motoru yapmayı başarabildik. Şimdi daha uzun menzilli bir motoru da yapmayı başardık.

ARTIK ONLAR KAPIMIZI ÇALIYOR

-Son yaptığınız motordan sonra yüksek teknolojiye sahip Batılı şirketler de kapınızı çalmaya başladı mı?

Evet dost ve müttefik NATO ülkeleri kendi seyir füzeleri için motor geliştirmemizi istediler ve anlaşmaları yapma aşamasındayız. Ülkemiz ve bizim için
büyük bir onur oldu. Artık ülkemiz seyir füzelerinin üretimi için kritik bir ürün olan motorda üçüncü ülke konumunda. Ukrayna savaşı sonrasında seyir füzelerinin önemi artınca ülkemizin de önemi bir kez daha artmış oldu.

Çakır füzesi

KAHRAMANLARIN HİKÂYELERİ MEMLEKETİN HİKÂYESİNE DÖNÜŞÜYOR

Kale Grubu Kurucusu İbrahim Bodur

Türk şirketleri sanayi bahçesine meyve ağaçlarını diktiler ve yıllardan beri içten ve dıştan her türlü saldırıya rağmen ağaçlarını korudular. Şimdi bazen savunma sanayisi için bazen sivil sektörlerin ihtiyaçları için gereken teknolojik ürünlerini yani meyvelerini topluyorlar. Onlar toplarken ihracatın kilogram fiyatı, çalışanların ücretleri gibi kalemler bizim kişi başına milli gelirimizi yükseltiyor. Bu hikâyeler de kahramanlarının hikâyesi iken bir anda memleketin hikâyelerine dönüşüyorlar.

EN ÇOK DİKKATİMİ ÇEKEN

Bu sohbette en çok dikkatimi çeken ne oldu biliyor musunuz? Uluslararası dev şirketlerin Kale Grubu’nun şirketlerine olan güvenleri. Böylesi ciddi bir sektörde ürünlerini test etmek gereğini dahi hissetmiyorlar. İşte ihracat yaparken “Made in Türkiye” yazmaktan daha önemlisi size duyulan itibarı korumak için çaba harcamaktır.

Kale Havacılık’ta yakıt pompasından rulmanına kadar sıfırdan üretim yapılıyor.

Uçurtmalar rüzgâr gücü ile değil, o güce karşı koydukları için yükselir (Winston Churchill). Sanırım bizim savunma sanayisi yükselişimiz tam da bu söze benziyor.

Motorlara 5 bin metre uçuş şartlarında irtifa testi uygulanıyor.

Benden size söylemesi, bu rüzgâr bize bu kadar karşıdan esmeye devam ederse bugün yapılanlar fragman olarak kalacak, seyreyleyin filmin kendisini...

BUNU BİLİYOR MUSUNUZ?

Memlekette bazı kesimlere beğendiremediğimiz TB2’yi dünyanın en önemli teknoloji mecralarından biri olan MIT Technology Review, 2023’ün çığır açan teknolojileri arasında gösterdi.