Türkiye’de sıtma ilaçları ruhsat alamıyor

Farklı yorumlar yapıldı. Halaç’ın sıtma aşısı olmadan yola çıktığı öne sürüldü. Aslında sıtmanın aşısı yok! Dolayısıyla başka korunma önlemleri almak gerekiyor. Ancak burada başka bir sorun var: Türkiye’de bulunabilen tek ruhsatlı sıtma ilacı klorokine etken maddeli. Bu maddeye karşı geniş cografyada direnç oluştu, işe yaramıyor. Mefloquine veya malarone etken maddeli diğer iki ilaca ise Türkiye’de ruhsat verilmedi.

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Volkan Korten’in verdiği bilgiye göre, klorokin Afrika, Amazonlar, Güneydoğu Asya dahil çoğu yerde kullanılamıyor. Çünkü klorokin dirençli sıtma hemen hemen bütün dünyada yaygın. Bu nedenle klorokin yerine, kısa süreli seyahatlerde doksisiklin, daha uzun süreli seyahatlerde ise mefloquine veya malarone etken maddeli ilaçlar tercih ediliyor.

Sıtma ilaçları mefloquine veya malarone resmi yoldan ülkeye giremiyor. Çünkü Sağlık Bakanlığı ruhsat vermiyor. Prof. Dr. Korten, "Türkiye’de sadece doksisiklin var. Diğer iki gruptaki ilaçlar kaçak yollardan ülkeye sokuluyor, fahiş fiyatlarla satılıyor. Yıllardır bu sorunu dile getiriyoruz. Ama maalesef Sağlık Bakanlığı izin vermiyor" diyor.

DOKTOR KONTROLÜNDE ALINMASI ŞART

Sıtmadan koruyucu ilaçların belli prosedürlere dikkat edilerek kullanılması gerekiyor. Her birinin kullanılacağı zaman faklı. Prof. Dr. Korten, "İlaçların bir kısmı günlük, bir kısmı haftalık, bir kısmı da gitmeden bir süre önce alınması gerekiyor. Bütün bu detaylar, gidilen bölgeye, kalınacak süreye, kullanılacak ilaca göre değişiyor. Döndükten sonra ne kadar zaman kullanacağı da önemli. Bir başka belirleyici kriter kişiler. Bazı ilaçları alamayacak kişilerin ayırt edilmesi gerekir. Dolayısıyla bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına danışmak gerekiyor" diyor.

Sıtma işadamı Haraç’ın vefatıyla gündeme gelse de aslında görülen hastalıklardan. Prof. Dr. Korten, "Benim bildiğim kadarıyla son birkaç ayda, yoğun bakımda kalan ve sıtmaya bağlı ölümden dönen 2-3 hasta var" diyor.

ŞÜPHE EDİYORSANIZ UZMANA GÖRÜNÜN

Seyahatten döndüğünüzde nedensiz ateşiniz yükselir veya ishal olursanız mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına görünün. Hiç akla gelmeyecek bakteri, parazitler ve hastalıklarla dönmüş olabilirsiniz. Başvurduğunuz uzmana seyahat bilgilerinizi verin.

Dişi anofel sivrisineğinin bulaştırdığı sıtmanın, yüksek ateş ve grip benzeri belirtiler vermesi tanıyı zorlaştırabiliyor. Üşüme, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı ve kırıklık, ishalle kendini belli eden hastalık zamanında müdahale edilmeyince ölüme yol açabiliyor.

Sıtmayla ilgili birkaç not

Sıtma önde gelen uluslararası halk sağlığı sorunlarından biri. Her yıl 300-500 milyon kişi sıtmaya yakalanıyor, birkaç milyon hasta da yaşamını yitiriyor. Sıtmanın bulunduğu bölgelere yolculuk edenlerin ilaçla korunmayı başlatması ve kişisel korunma önlemlerini ihmal etmemesi gerekiyor.

Sıtma parazitleri, anofel sivrisineklerinin çeşitli türleri ile bulaşır. Sinekler daha çok güneşin batışıya ısırmaya başlar. Güneşin ilk ışıklarına kadar da sürdürürler. Kuluçka süresi ortalama 7 gün. En ağır sıtma hastalığına P.falciparum neden olur. Hastalık, ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı ve güçsüzlüğü, kusma, öksürme, ishal ve karın ağrısı yapar. Organ yetmezliğine neden olabilir. Bu kötü tablo, koma ve ölümle bitebilir.

Sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde bulaşma mevsimi boyunca özellikle geceleri sinek ısırmalarına maruz kalan ve bağışıklık kazanmamış tüm yolcular sıtma riski altında. Sıtmanın yaygınlık derecesi gidilen ülkenin bölgelerinde farklılık gösterebilir. Bu nedenle seyahate çıkmadan gideceğiniz yerlerde sıtma bulunup bulumadığını öğrenin. Eğer bilgi toplayamıyorsanız, "ülkenin her yerinde yüksek sıtma riski varmış" gibi önleminizi alın. Özellikle tanı ve sağlık hizmetlerinde sorun bulunan bölgelere gidiyorsanız. Bu arada kırsal alanlarda geceleri dışarıda uyuyan yolcular en büyük risk altında.

Seyahatte sıtmadan korunmak için alabileceğiniz önlemler

Hastalığı insana taşıyan anofel sivrisinekleri akşam gün batımından, şafak sökene kadar etkili. Cibinlikle yatmak korunma yöntemlerinden biri.

Uzun kollu gömlek, uzun pantolon ve şapka giyin.

Böcek kovucuyu mutlaka yanınıza alın. Ancak içeriğinde DEET bulunmasına dikkat edin. DEET’in konsantrasyonu ilaçtan ilaca değişiyor. Yüzde 30-35 DEET konsantrasyonu içerenler yeterli koruma sağlıyor. Etkileri yaklaşık 4 saat sürüyor.