İç kulak dengenizi bozmasın

Ani başlayan baş dönmesi, bulantı, kusma, kulakta uğultu ve işitme kaybıyla kendini belli eden iç kulak basınç travması, daha çok dalma sporuyla uğraşanlar, görevleri gereği sık uçan pilotlar ve uçak yolcularında görülüyor. Hızlı sümkürme bile bu hastalığa sebep olabiliyor. Sorun, bir basınç değişikliği nedeniyle iç kulak ile orta kulak arasında anormal bağlantı (fistül) oluşması ve buna bağlı olarak iç kulak fonksiyonlarında bozulma olmasıdır.

İç kulak basınç değişikliğinden nasıl etkilenir?

Bunu açıklamak için kısaca iç kulak yapısından bahsetmemiz gerekir. İç kulak içi endolenf denilen sıvıyla dolu bir zar ve zarı çevreleyen kemik kapsülden oluşur. Zar labirentin dışıyla kemik kapsül arasında da perilenf denilen farklı bir sıvı bulunur. Bu sıvıların içerdiği maddeler farklıdır ve normal iç kulak fonksiyonu için iki farklı sıvının karışmaması gerekir. Perilenfatik sıvı iki pencereyle orta kulağa açılır. Oval pencere üzengi kemiğinin tabanı, yuvarlak pencere ise bir zar ile kapalıdır. Ayrıca iç kulak sıvıları beyni saran zarlar arasındaki sıvı ile de ilişkidedir. Orta kulak basıncındaki ani artış bu iki pencere yoluyla iç kulak sıvılarına yansıyabilir.

Orta kulak basıncında değişiklik nasıl ortaya çıkar?

Geniz ile orta kulak arasında bulunan östaki tüpüyle, atmosferdeki basınç ile orta kulak basıncı dengelenir. Bu tüpün görevini yeterince yapamaması (örneğin viral üst solunum yolu enfeksiyonunda olduğu gibi), dış ortamla orta kulak basıncı arasında bir fark oluşmasına yol açar. Bu fark yeterli şiddete ulaşınca iç kulakla orta kulak arasındaki pencerelerden fistül denilen bir anormal açıklık oluşur ve iç kulak sıvıları orta kulak boşluğuna sızar.

İç kulak basınç travmasının farklı tipleri var mıdır?

Evet. Üç farklı mekanizma ile oluşan iç kulak basınç travmasından bahsedilir.

Alternobarik travma, artmış orta kulak basıncıyla oluşur. Genellikle hafif ve geçici belirtiler verir. Sıklıkla dalgıçlar su yüzüne çıkarken veya pilotlarda hızlı yükselmeye bağlı görülür. Dış ortam basıncında azalma ana nedendir. Belirtiler 10-15 dakika sürer ve geçer. Atmosferik iç kulak barotravması, dalgıçlarda, burnunu kuvvetli sümkürenlerde görülür. Orta kulak veya beyin sıvısındaki artmış basıncın iç kulak sıvılarına yansıması söz konusudur. Belirtiler daha şiddetlidir. En ağır formunda adı geçen pencerelerde bir yırtık (fistül) oluşur, ani başlayan baş dönmesi ve işitme kaybı meydana gelir. İç kulak dekompresyon hastalığı, 100 metreden derine dalan dalgıçlarda görülür. Ani yüzeye çıkan dalgıcın kanında azot gazının oluşturduğu hava kabarcıkları oluşur ve iç kulak damarlarını tıkar.

Fistül ne demektir?

Fistül iki boşluk arasında bulunan anormal bağlantıdır.

İç kulak basınç travması ile oluşan fistülde belirtiler nelerdir?

Tipik olarak basınç değişikliğini izleyen ve ani başlayan baş dönmesi, bulantı, kusma, kulakta uğultu ve işitme kaybı olması. İşitme testiyle anlaşılabilir. Baş dönmesi yakınmasında düzelip bozulmalar olması bu hastalığa özgüdür.

Hastalık nasıl saptanır?

Biraz önce sayılan belirtilere ek olarak, dış kulak yoluna basınç uygulandığında baş dönmesi olması ve hemen sonrasında ortaya çıkan ritmik göz küresi hareketinin gözlenmesiyle tanı konulur. İşitme testleri tanıda yardımcıdır, denge testlerinin ise fazla katkısı yoktur.

Tedavisi nasıldır?

Önce dinlenme, başın yükseltilmesi ve her türlü ıkınma-zorlanmanın kısıtlanması önerilir. Oluşan fistülün kendiliğinden kapanması mümkündür. Düzelmezse orta kulak boşluğu açılır. Söz edilen iki pencerede açıklık araştırılır. Fistülün görülme olasılığı yüzde 50 civarındadır. Ama iç kulak sıvısının geldiği görülmese bile bu iki pencere hastadan alınan dokular ile kapatılır. Operasyon sonrası işitmenin düzelme oranı yüzde 40-100 arasındadır.