Birlikte tüketsek

Bir matkabın ömrü süresince hepi topu 12 dakika kullanıldığını biliyor muydunuz? Elinde matkap, mütemadiyen delecek yer arayanları tenzih ediyorum ama ortalama rakam bu.
Yani, matkaplar söz konusu olduğunda kaynakların en verimli şekilde kullanıldığını söyleyemeyiz.
Peki... “Matkaba mı ihtiyacımız var, duvardaki deliğe mi?”
Cevap: Duvardaki deliğe...
ABD’de NeighborGoods adlı bir internet sitesi var. Kurucusu Micki Krimmel yaptıkları işi şöyle özetliyor: “Komşuları paradan ve kaynaklardan tasarruf etmeleri için bir araya getiriyoruz. Bir sokakta kaç tane çim biçme makinesine ihtiyaç olabilir?”
NeighborGoods özetle, aynı mahallede yaşayan insanların elektrikli aletleri, bisikletleri, spor malzemelerini, video oyunlarını, kitapları vs paylaşmalarını sağlıyor.
NeighborGoods aslında yükselmekte olan bir eğilimin parçası: Birlikte tüketim.
Yatırımcı çevrelerde “adil ekonomi”, yani nimetlerini paylaşan ekonomi diye sözü edilen şey bu.
Yani... Facebook çağına uygun şekillerde yeniden keşfedilen değiş tokuş, takas, paylaşma, alım-satım ve kiralamadaki hızlı yükseliş.
Fikir şu... Ekonomik belirsizliğin hüküm sürdüğü zamanlarda insanlar bir araya gelip para dışında ihtiyaçları olan diğer şeylere ulaşabiliyorlar. Günümüzde sahip olmanın aksine, bir şeylere erişme temeline dayanan bir ekonomiye kayış var.
Son yıllarda hızla artan “couch surfing” (birilerinin evinde kalarak seyahat etme anlayışı) dedikleri şey de buna örnek. Ya da ABD ve Avrupa’da uygulanan, araba sahibi olmak yerine şehirde belirli noktalardan birkaç saatliğine araba kiralayıp sonra onu başka bir noktaya bırakma sistemi.
NeighborGoods, ABD’de bu paylaşım eğiliminin öncüsü. İnsanların paylaşmasını sağladıkları malların değeri 4 milyon dolar.
Fikir nereden çıktı derseniz...
Birkaç yıl önce Krimmel, Tayland’a seyahate gitmeye karar veriyor ve büyük bir sırt çantasına ihtiyacı var. Sırt çantasıyla gezen tiplerden değil, bir daha ne zaman sırt çantasıyla seyahate çıkar meçhul. O nedenle satın almak yerine arkadaşlarından bir sırt çantası ödünç alabilir mi diye bakıyor. Ama bulamıyor ve çantaya 200 dolar bayılıyor. Sonra biraz araştırma yapıyor. İnsanların, özellikle de gelişmiş ekonomilerde çok verimsiz tüketiciler oldukları sonucuna varıyor. Örneğin ABD’de insanların sahip olduğu şeylerin yüzde 80’i ayda birden az kere kullanılıyor.
Buradan ilham alıyor ve NeighborGoods’u kuruyor. “Sadece paradan tasarruf etmiyor, aynı zamanda komşularımızla yaşam kalitesini yükseltecek bir güven ilişkisi kuruyoruz” diyor.
Araştırmalara göre komşuların birbiriyle ilişkide olduğu mahalleler daha güvenli, oralarda yaşayan insanlar daha mutlu ve ekonomik refahları daha yüksek.
Krimmel’in sırt çantasına gelirsek... NeighborGoods’ta üç kez kiralamış. İlk kişinin ödünç alma nedeni, Haiti depreminde gönüllü çalışmak üzere giderken bir sırt çantasına ihtiyacı olmasıymış.
Krimmel, “Bu siteyi kurmamın nedeni buydu” diyor, “Dolabımda tozlanmaya bırakılmış sırt çantasından bir toplumsal değer yaratmak.”
Paylaştığınız her ürün, sisteme bir malın eksik girmesi demek.
Bir matkap ortalama 100 dolara satılıyor, üretimi ve kargosu çevreye 1 kilogram karbon salıyor. Bunu 10 kere paylaşırsanız komşularınızın 1000 dolar tasarruf etmesini ve çevreye daha az karbon salınmasını sağlıyorsunuz. Bunun yaygınlaştığını düşünün. Milyonlarca lira ve tonlarca karbondan tasarruf.