Yılın kelimesi gerçekten yılın kelimesi mi?

Oxford İngilizce Sözlüğü yılın kelimesini seçmiş. Seçilen kelime ‘vax’, yani aşının kısaltması. Bizde yeterince kısa olduğu için daha da kısaltmaya gerek kalmıyor. Geçen yıl yılın kelimesini seçmemiş, “Eşi görülmemiş bu yıl için uygun bir kelime olmadığına karar verdik” demişlerdi.

Bu yıla aşı kelimesini koyabiliyorsak geçen yıla da virüs, pandemi gibi bir kelimeyi koyabilirdik. Evden çalışınca rehavete kapılmış, işin kolayına kaçmışlar kanaatindeyim.

Oxford Sözlük ekibinden bir kere kıllandığım için şöyle son 10 yıla bir bakasım var...

2019’un kelimesi ‘İklim acil durumu’ seçilmişti. Bu niye seçilmiş? Muhtemelen o yıl Greta Thunberg’den biraz çekinmişler.

2018’de düzgün çalışılmıştı. O yılın kelimesi ‘toksik’. Yıl içinde sözlükte en çok aranan kelime olmuş. ‘Toksik kültür’, ‘toksik erkeklik’, ‘toksik ilişki’ gibi kullanımlardan hatırlıyoruz. Güzel seçim... O yıl listeye giren ama yarışı kazanamayan diğer kelimeler içinde de ilginç şeyler var. Mesela BDE (‘Big Dick Energy’ olarak İngilizce açıyor ve öyle bırakıyorum)... ‘Involuntary celibate’ yani istemsiz bekârın kısaltması olan ‘incel’... Bunu acaba Türkçeye ‘isbek’ olarak geçirsek uygun düşer mi?

2017’de seçilen kelime ‘youthquake’. Deprem kelimesinden ayarlanmış, ‘gençlik sarsıntısı’ anlamına geliyor. ‘Antifa’ kelimesiyle yarışıp kazanmış. O yıldan sonra bu kelimeyi bir daha duyan olmamış. Başakşehir’in şampiyonluğu gibi denebilir.

2016’da nabza ve konjonktüre göre şerbet vermemiş sevgili Oxford’umuz. ‘Post-truth’ (gerçeklik ötesi) kelimesini seçmiş. Beğendik, devam...

2015’te tamamen zırvalanmıştı. Hatırlayan, hatırlayacaktır. Gülmekten ağlayan surat emojisi yılın kelimesi seçildi. 2020’de de saçmaladıkları göz önüne alınırsa demek ki beş yılda bir zırvalıyor bu çocuklar. Uzun uzun da anlatmışlardı ‘Emojilerin de artık kelime sayılmasından hareketle’ falan diye. ‘Bu yıl uğraşamadık, bir uyanıklık yapalım, geçelim’ dedik demiyorlar da...

2014’teki kelimemiz ‘vape’. Elektronik sigara işindeki yükselişe atıfta bulunulmuş. İnsanın böyle şeyleri görünca Oxford’lu olmadığına çok üzülesi geliyor. Düşünsenize koca bir yıl geçiyorsunuz ve o yılın en çarpıcı olayı elektronik sigara satışlarının patlaması oluyor!

2013’ün kelimesi ‘selfie’. Papa’nın bile özçekimlere koşmaya başladığı dönemin başlangıcı olması sebebiyle mantıklı. Ama ne kadar uzak duruyor gibi değil mi? Selfie müessesesi 100 yıldır falan hayatımızda gibi. 

2012’de yılın kelimesi GIF. Neyse ki daha emojideki uyanıklığı yakalayıp buraya da spesifik bir GIF’i yapıştırmayı denememişlerdi.

ANLAMI BELLİ DEĞİL!

2011’deyse ortalık yine karışık. ‘Squeezed middle’ yani ‘sıkıştırılmış orta sınıf’ seçilmiş. Ne demek derseniz, kesin bir şey söylemek mümkün değil. Çünkü dönemin İngiltere İşçi Partisi lideri Ed Miliband’ın bir konuşmasından çıkma... Sorulduğunda Miliband da tam olarak ne demek istediğini düzgün açıklayamıyor. “Orta sınıf gibi ama orta sınıf olmak için biraz az kazananlar” falan gibi bir şey söylüyor.

Bu 10 yıllık kelime turunun sonunda da yazarların bu konuyu biraz salladığını ve muhtemelen son güne bıraktıklarını söyleyebiliriz. Seçimlere ve bu seçimlerin yapılmasındaki mantığa bakılınca sanki “Yarın yılın kelimesini açıklamamız lazım, ne desek acaba” gibi diyaloglar sonunda çıkıyor olmaları olası.