Hindi hanginiz?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan duyurdu, bir dönem sona erdi: “TURKEY değil ‘TÜRKİYE’ diyeceksiniz.” Haberin başlığında bunu diyor. Bu re-branding (yeniden markalaşma) işi bir süredir sürüyordu zaten. Cumhurbaşkanı duyurmuş ‘o iş bitti’ olmuş. Biz tabii alışığız, bizde cumhurbaşkanı bir konuda “O iş bitti” derse bitiyor. Dünyada “O iş bitti” denince biter mi, İngiltere’deki dayı ‘Turkey değil, Türkiye diyeceğim’ der mi onu göreceğiz.
Bu yeniden adlandırma sadece Turkey diyenleri bağlamıyor. Turquie, Turchia, Turkei diyenlere de ‘Türkiye denecek’ denmiş. Bu tantana aslında ‘hindi’ meselesinden çıkıyor. Halbuki bu diğer saydıklarımız hindi anlamına gelmiyordu.

Diğer yandan hindi kuşunun ülkeler arasında yarattığı problemin haddi hesabı yok. Bu kadar diplomatik sıkıntı çıkaran başka hayvan görülmemiştir. Gerçekten kendisi medeniyetin yumuşak karnı.

İşin enteresanı bu hindi kuşu Amerika çıkışlı bir hayvan. Yeni Dünya’dan Eski Dünya’ya getirildiğinde İngilizler bunu bir başka hayvana benzetiyorlar.
O da Afrika kökenli beç tavuğu. Bu kuş birey İngiltere’ye Osmanlı üzerinden gittiği için ona turkeycock denmiş. Hindiyi de görünce bu da o kasadan demişler. Adına ‘turkey’ deyip yürümüşler.

Biz niye ‘hindi’ demişiz? Çünkü Hint ülkesinden geliyor. Aslında Amerika’dan geliyor demiştik ama o dönem bize her yer Hint ülkesi. Ya da kuş Hindistan limanları üzerinden geliyor da olabilir, bilemiyoruz. Nitekim Fransızlar da ‘dinde’ demiş. O da Hindistan’dan gelen demek.

En orijinal isim Japonlardan Hindistan zaten hindi için popüler bir destinasyon. Ermenicede ‘hndkahav’ yani ‘Hint tavuğu’ adını almış. Benzer şekilde Katalanca (‘gall d’indi’), İbranice (‘tarnegol hodu’), Maltça (‘dundjan’) ve Lehçede de (‘Indyk’) Hindistan’a gönderme var. Keltçesiyse ‘cearc frangach’ imiş. Yani Fransız tavuğu. Haydi buyur buradan yak!

Araplar ‘Rumi tavuk’ diyorlar. Demek ki onlara Hindistan’dan gelmemiş, bizden tur atıp dönmüş kuş.

Malezyalılar Hollanda tavuğu diyorlar, niye diyorlar meçhul, Hollandalılar Malezya’ya “Biz artık ülkenin adını değiştirdik” demiyorlar galiba şimdilik.
Portekizliler hindiye ‘peru’ diyor. Yani hayvanın gerçekten geldiği kıtaya doğru en yakın isim atışını onlar yapmış. Denizci toplum işte. Neyin nereden geldiğini biliyorlar. Muhtemelen getiren de kendileridir zaten. Hırvatlar getirme işine karışmamıştır muhtemelen ama onlar da ‘peru’ diyenlerden.
Vietnamlılar ‘Batılı tavuk’ deyip yürümüş, detaylarda boğulmayalım kararı vermişler.

Pekiii Hindistan’da ne deniyor? Tarki ya da turki. Yani bize iade etmişler hayvanı.

En orijinal ismi de Japonlar yapıştırmış, ‘yedi yüzlü tavuk’ demişler. Ülke gibi ülke Japonya, yaratıcılıktan taviz vermemiş.
Bu esnada şöyle bir tatsızlık olmuş. Bazı mizahı kuvvetli Batılılar change.org’da kampanya başlatmışlar. “Kuşun adını da değiştirelim ‘Türkiye’ olsun” diye. Bakalım kimin kampanyası daha başarılı olacak.

Ben genel olarak teknelerin, ülkelerin, insanların ve evcil hayvanların isimlerinin değiştirilmesine sıcak bakan biri değilim. Hem hindi kötü bir hayvan değil hem de en büyük derdimiz bu olsun hayatta, yani nedir?