VELAYET

Davalı kadın da, yaşının küçük olmasından faydalanan davacı tarafından cinsel ilişkiye zorlandığını, hamileliğinin fark edilmesi ile aileler tarafından evlendirildiklerini ancak davacının ortak konut temin etmediği gibi evlilik birliğinin devamı süresince üzerine düşen hiçbir yükümlülüğü yerine getirmemesi nedeniyle evi terk ettiğini beyan ederek boşanmalarına karar verilmesini, çocuğun velayetinin kendisine verilmesini, maddi ve manevi tazminat ile nafakaya hükmedilmesini talep etti.

BAŞKA BİRİYLE KAÇMAK

Yerel mahkeme, davalı-karşı davacının evlilik birliği devam ederken başka bir kişi ile kaçmak suretiyle evi terk etmesi ağır kusuru nedeniyle evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı gerekçesiyle asıl davanın kabulü ile tarafların boşanmalarına ve annenin çocuğunu terk ederek evden ayrılması nedeniyle müşterek çocuğun velayetinin babaya bırakılmasına, davalı-karşı davacı kadının davasının reddine ilişkin karar verdi.

ÇOCUK KİMDE KALACAK

Davalı-karşı davacı kadının kararı temyiz etmesi üzerine Yargıtay 2. Hukuk Dairesi “Ana yanında kalmasının çocuğun bedeni, fikri, ahlaki gelişmesine engel olacağı yönünde ciddi ve inandırıcı deliller bulunmadığı ve hemen meydana gelecek tehlikelerin varlığı da ispat edilmediği halde ana bakım, şefkatine muhtaç 27.01.2004 doğumlu müşterek çocuğun Türk Medeni Kanununun 182. ve 336/2. maddeleri uyarınca babanın velayetine bırakılması usul ve kanuna aykırıdır” gerekçesi ile yerel mahkeme kararını kısmen bozdu.

Yerel mahkeme önceki gerekçesini tekrarlayarak, annenin çocuğunu terk ederek evden ayrılması nedeniyle müşterek çocuğun velayetinin davacı-karşı davalı babaya bırakılmasına karar vererek velayet yönünden önceki kararında direndi. Direnme kararına itiraz eden davalı-karşı davacı kadın davayı Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna taşıdı. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ise şu gerekçeyi göstererek yerel mahkeme kararını bozdu:

“Velayet, ana babanın velayeti altındaki çocukların kişiliklerine ve mallarına ilişkin hakları, ödevleri, yetkileri ve yükümlülükleri içerir. Ergin olmayan çocuk ana babasının velayeti altındadır. Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velayeti birlikte kullanırlar. Ancak boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte evlilik birliği sona erdiğinden velayetin beraberce kullanılma olanağı kalmamaktadır. Bu durumda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 336. maddesi uyarınca, ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hali gerçekleşmiş ise hakim, velayeti eşlerden birine verebilir. Velayet ana babadan birinin ölümü halinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir. Ayrılık ve boşanma durumunda velayetin düzenlenmesindeki amaç, küçüğün ileriye dönük yararlarıdır. Eş söyleyişle, velayetin düzenlenmesinde asıl olan, küçüğün yararını korumak ve geleceğini güvence altına almaktır. Bu nedenle, çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimini engelleyen ve süreklilik arz edeceği anlaşılan her olay, tehlikenin büyüklüğü, doğuracağı onarılması güç sonuçlar değerlendirilerek ele alınmalı ve neticeye varılmalı; velayetin belirlenmesi ve düzenlenmesinde öncelikle çocuğun yararı göz önünde tutulmalıdır. Bu kapsamda, tarafların çocuğunun cinsiyeti, doğum tarihi, eğitim durumu, kimin yanında okumakta olduğu, talepte bulunanın çocuğun eğitim durumu ile ilgilenip ilgilenmediği, sağlığı, sağlık durumuna göre tedavi olanaklarının kimin tarafından sağlanabileceği gibi özel durumuna ilişkin hususlar göz önünde tutulmalıdır. Velayetin belirlenmesi ve düzenlenmesinde ana babadan kaynaklanan özelliklerin de dikkate alınması kaçınılmazdır. Bu nedenle, mahkemece çocuğu başkasına bırakma, ihmal etme, kaçırma, iradi olarak terk etme, yönlendirme hususları ile tarafın velayet talebinin olup olmaması, şiddet uygulaması, sadakatsizliği, ekonomik durumu, mesleği, yaşadığı ortam, kötü davranışı, alkol bağımlılığı, sağlığı, dengesiz davranışları dikkate alınmalıdır. Mahkemece, açıklanan özellikler yanında mümkün oldukça çocuğun alıştığı ortamın değiştirilmemesine, kardeşlerin ayrılmamasına özen gösterilmeli, velayetin verileceği taraf yanında kalmasının çocuğun bedeni, fikri, ahlaki gelişmesine engel olup olmayacağı yönünde ciddi ve inandırıcı delil olup olmadığı veya hemen meydana gelecek tehlikenin varlığının ispat edilip edilemediği hususları da mutlaka değerlendirilmelidir.
Taraflar arasında evlilik birliğinin davalı-karşı davacı annenin ağır kusuru ile son bulduğu hususlarında uyuşmazlık bulunmadığı açıktır. Ne var ki, 27.01.2004 doğumlu T’nin yaşı dikkate alındığında annenin yakınlığına ve şefkatine muhtaç bir yaşta olduğu, benliğinin geliştiği bu yaşlarda ana yoksunluğunun derin izler bırakabileceği gözetilerek velayetin anneye bırakılması uygun olacaktır. Öte yandan davalı-karşı davacı annenin çocuğa karşı kötü davranışı ve istismarı da kanıtlanamamıştır. Hal böyle olunca; çocuğun ananın bakım ve şefkatine muhtaç olması yanında, ana ile kalmasının bedeni, fikri ve ahlaki gelişmelerine engel olacağı yönünde ciddi ve inandırıcı hiçbir delil bulunmadığı gibi hemen meydana gelecek bir tehlikenin varlığı da kanıtlanamadığından, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 182, 136/2.maddeleri uyarınca küçüğün babanın velayetine bırakılması çocuğun yararına olmadığına göre önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.”  

Boşanmış çiftler arasında ‘velayet’ kavgasına son
 
Adalet Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, boşanmış çiftler arasında hırpalanan çocuklar için taslak hazırladı. Düzenlemeye göre, velayetini aldığı çocuğunu karşı tarafa göstermeyen anne, babalara 2 bin liraya kadar para cezasından hapse uzanan rekor cezalar getirilecek. Cezaya rağmen çocuğu göstermeyen ebeveynlerin elinden velayet alınacak.
Çocuğunu boşandığı eşinden kaçırana üç aşamalı yaptırım geliyor. Çocuğunu saklayan ebeveynin icra müdürlüğü aracılığıyla kapısı ilk çalındığında, hem icra masrafları karşılanacak hem de bin-2 bin lira arasında para cezası uygulanabilecek. Ebeveynin suçu tekrarında bir haftaya kadar “zorlama hapsi” cezası karşısına çıkacak. Tüm bu yaptırımlara rağmen çocuğunu kaçıran anne ya da babanın elinden çocuğun velayeti alınacak.