Doğu Holding masalı yeniden canlanıyor mu?

Yıl 1996. Türkiye “faili meçhul cinayetlerin” kol gezdiği doğu ve güneydoğuda büyük bir şiddet sarmalından yeni yeni çıkmaya çalışıyor. Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı’nın “Doğu Raporu” yeni yayınlanmış...

Eski İstanbul Ticaret Odası Başkanı Mehmet Yıldırım aralarında Sabancı Koç, Eczacıbaşı gibi 200 ünlü sanayiciyi bir araya getirerek bir şirket kuruyor. Doğu Holding. Bölgede dondurulmuş meyve sebze ihracatı, seracılık, çiçekçilik ve turizm alanlarında faaliyet göstermek üzere kurulan holding, yıllar içinde tavukçuluk, otelcilik gibi alanlarda yatırımlar yapıyor. Ancak yıllar içinde iç çekişmeler, bölgedeki sorunlar sonucu girişim başarısız oluyor. Doğu Holding yöneticileri uzun yıllar sürecek davalarla boğuşuyor. İşte kurulduğunda büyük umut veren bu şirketin sesi uzun süredir çıkmıyordu. 2011’de yönetim kurulu değişen holdingte yönetim kurulu başkanlığına Ahmet Yüzbaşıoğlu’nun getirilmesiyle yeniden yapılanma gerçekleşti. Holdingin yeniden hareketlendiği bu günlerde Yüzbaşıoğlu ile sohbet imkânı buldum.

HÜKÜMETLE YAKIN TEMAS

Yüzbaşıoğlu, 2015’ten itibaren sadece doğu değil dar gelirli bölgelerde projeler oluşturmak için harekete geçtiklerini söylüyor. Holdingin ortak sayısı 200’den 60’a düşmüş. Ancak Koç ve Sabancı gibi gruplar hala ortak olarak duruyor. Yüzbaşıoğlu, Doğu Holding olarak hazırladıkları kalkınma projelerinin cazibe merkezleri projelerine de kaynak oluşturduğunu belirtiyor. Holdingin yeni yatırım projeleri oluşturduğunu bunu Ali Koç, Faruk Eczacıbaşı gibi isimlerle paylaştığını anlatan Yüzbaşıoğlu, hükümetle de yakın temas halinde olduklarını dile getiriyor. Holding Vakıf Emeklilikle çağrı merkezi yatırımı yapmış. Diyarbakır merkez seçilmiş. Tarım, cazibe merkezleri projeleri, lojistik projeleri de gündemde.  Yüzbaşıoğlu “Kamu kuruluşları, üniversiteler, STK’lar, proje firmaları yoğun işbirliği içinde çalışıyoruz. Hükümetin Türkiye’de oluşturduğu kapsamlı bir yatırım iklimi var. Holding bu yatırım hamlesi döneminde bir üst çatı örgütü olarak önemli görevler üstlenecek” diyor. Doğu Holding kurulduğu yıllarda bölge için adeta bir sihirli değnek olarak görülmüştü. Büyük hayal kırıklığı yaşandı. Yeni dönemde bölgede ve Türkiye ekonomisinde işler daha da zor. Yeni hikayeler heyecanlandırmıyor. Hayal kurmak ise artık imkansız! Umarım yanılırım.

BABALAR YÖNETİMİ ÇOCUKLARA DEVRETTİ

TÜRKİYE Müteahhitler Birliği, 65 yıldır faaliyette olan 136 üyeli bir meslek örgütü. Türkiye’nin en büyük müteahhitlik firmalarını bir araya getiren birliğin üyeleri, yurt içindeki altyapı ve  taahhüt işlerinin yüzde 70’ini gerçekleştiriyor. 115 ülkeye yönelik müteahhitlik faaliyetlerinin yüzde 90’ını da bu şirketler yapıyor.  Birlik geçen günlerde 32’inci genel kurulunu yaptı ve yeni yönetimini belirledi. Başkan yine Mithat Yenigün oldu ancak yönetim kuruluna ikinci kuşak damga vurdu. Nihat Özdemir’in kızı Ebru Özdemir, Erhan Boysanoğlu’nun oğlu Mert Boysanoğlu, Ali Üstay’ın oğlu Murat Üstay, kısa süre önce kaybettiğimiz Mete Bora’nın oğlu Selim Bora, Yılmaz Çebi’nin kızı Süheyla Çebi ve Ersin Arıoğlu’nun oğlu Başar Arıoğlu yeni yönetim kurulunu oluşturan isimler oldu. Şirketleri kuran ve uluslararası olmasında özellikle 1980’den sonra emek veren Nihat Özdemir, Hamdi Akın, İbrahim Çeçen, Erhan Boysanoğlu gibi isimlerden oluşan ilk kuşak ise Yüksek Danışma Kurulu’nu oluşturuyor artık.

DEVRETME ZAMANI GELDİ

Yenigün, ikinci kuşağın kendi şirketlerinde yönetimi devralmaya başladığını, bu gelişmenin birliğe de yansıdığını belirtiyor ve şunları söylüyor: “Şirketleri ikinci nesillere devretme zamanı geldi artık. Biz yıllarca çocuklarımıza haksızlık etmişiz. Sıfırdan başladık. Zor dönemler geçirdik. Onlar da çekmesin diye hatalar yaptık. Ama artık çocuklarımız her biri başarılı birer iş insanı oldu. Babalarından dolayı değil kendi nitelikleriyle yönetime girdiler. Her biri bir konuda uzman. Örneğin ilk yurtdışı müteahhitlerinden Ali Üstay’ın oğlu Murat Üstay Libya, Tevfik Öz Irak uzmanı. MESA’nın kurucusu Erhan Boysanoğlu’nun oğlu Mert konut konusunda uzman.” 

KADIN SAYISI ARTACAK

Yenigün, Türkiye nüfusunun yarısını oluşturan kadınların temsili konusuna da önem verdiklerini söylüyor ve “Limak’ın yönetiminde artık söz sahibi olan Ebru Özdemir ve Dorçe’den Süheyla Çebi yönetim kuruluna girdi. Kadın sayısını artıracağız” diyor. Yenigün, iyi eğitimli ikinci kuşakla hala olumsuz algıyla karşılaşan müteahhitlik sektörünün yeni bir vizyona kavuşacağını söylüyor. Irak, Libya, Rusya gibi bir zamanlar çok rahat iş alınan pazarların kalmadığını, yeni pazarlar bulmak gerektiğini bunun da gençlerle olacağını anlatıyor. Dünya pazarından yüzde 4.6 pay alan Türk müteahhitleri, bu kan değişimiyle uluslararası arenada markalar yaratacak mı?

 ‘BAĞDAT’TAN İSTANBUL’A’

IRAK, Ortadoğu’nun en karışık coğrafyalarından. Etnik ve dini çok farklı kesimlerin bir arada yaşadığı bu topraklar, 1990’larda başlayan savaşlarla bugün neredeyse parçalanmış durumda. Bugün size bu coğrafyadan çıkan bir işadamından sözedeceğim. Nezir Kırdar’dan... Kerkük kökenli Bağdat’ta doğmuş bir Iraklı. Dedesi Mehmet Ali Kırdar, 1908’de Meşrutiyet’ten sonra Meclis-i Mebusan’a Kerkük’ten seçilmiş. Babası Emir Kırdar, Irak Parlamentosu’nda milletvekilliği yapmış. Amcası Lütfi Kırdar İstanbul’un Atatürk dönemi valilerinden. Bilkent Üniversitesi’nin kurucusu Prof. Dr. İhsan Doğramacı ise teyzesinin oğlu. Karısı Nezhun Hanım ise krallık döneminde Basra Valisi’nin kızı. Kendisi de Kral Faysal dönemi meclisinin en genç milletvekili olmuş, ülkesinin ilk sanayicilerinden biri. 1958 darbesinde Saddam Hüseyin’le hücre arkadaşlığı yapmış. 50 yaşından itibaren ise ülkesini terk etmek zorunda kalarak Türkiye’ye yerleşmiş. 1990’larda bir Bakü ziyaretinde tanıştığım Kırdar, ilginç yaşam öyküsünden kesitleri bir kitapta topladı. “Bağdat’tan İstanbul’a Dünüm Bugünüm”isimli kitabı kısa süre önce yayınlandı. Bu kitap vesilesi ile bu renkli hayattan size bazı notlar vermek istedim. Kırdar mühendislik öğrenimini İstanbul’da, Robert Kolej’de tamamlıyor. Sınıf arkadaşları, Koç Holding Onursal Başkanı Rahmi Koç, İbrahim Bodur gibi isimler. Hapisten çıktıktan sonra kardeşleri gibi ABD ya da İngiltere’yi tercih etmek yerine yakın dostu Süleyman Demirel’in daveti üzerine Türkiye’ye geliyor ve Türk vatandaşı oluyor. ABD’den aldığı Eisenhover Fellowship nedeniyle yakın dost olduğu baba Bush’u seviyor ama Irak’ı ateşe atan oğlu George Bush’a çok kızgın. Bu işgalle Bağdat’taki  fabrikasını kapatan, ülkesine bir daha dönemeyen Kırdar, sohbetlerimizde hep “Irak’ın bütünlüğü korunmalı yoksa kaos olur” diyordu. Irak’ın ırk, din ve mezheplere parçalanarak yönetilmesine karşı çıkan Kırdar’ı, tarih ne yazık ki haklı çıkarıyor. Nezir Kırdar ve eşi Nezhun Hanım, bugünlerde biraz rahatsızlar. Moda’daki evinde ziyaret ettiğimizde yine müthiş anılarını dinledik ama bu kez biraz hüzünlüydü. Türkiye’de, Irak’ta ve Suriye’de yaşananlara yönelik yorumlarını sorduk. İçimizdeki Iraklı bir Türkiye sevdalısı olarak, bugüne kadar bize hep umut dolu sözler söyleyen Kırdar, ilk kez ümitsizdi. Umarım uluslararası gelişmeler bu kez onu haksız çıkarır...



İŞTE SON 24 SAATTE YAŞANANLAR