Türkiye’de adaletin hal-i pürmelali...

Ceza mahkemelerimiz bu 49 kişi veya suçu 210-260 gün yargıladıktan sonra bunlardan 20’sini mahkûm etti. Yargıtay’a giden bu 20 mahkûmiyetle ilgili karar da burada ortalama 328 gün durduktan sonra bunlardan 8’i tamamen, 6’sı ise kısmen onandı.
Türkiye’de adalet sistemini bu kadar tartışmalı ve eleştirilir kılan şey işte tam da bu.
Savcılıklar 100 vatandaşı soruşturur, bu 100 kişiden sadece 14’ü mahkûmiyet alır!
Geri kalan 84 vatandaş ya gereksiz yere soruşturuluyor, mağdur ediliyor, adliye koridorlarına, belki hapislerde gereksiz yere süründürülüyor. Bu 84 kişinin ilk ellisi için çile üç ay sürüyor, geri kalan 34 kişiye ise ortalama 550 gün, yani iki yıla yakın süre resmen analarından emdikleri süt burunlarından getiriliyor.
Darmaduman olan aile hayatlarının, işten güçten olmanın, harcanan paranın, kaybolan sağlığın haddi hesabı yok.

*

Bilen biliyor, her yıl Adalet Bakanlığı’nın açıkladığı adli istatistikleri konu alan, adalet sistemimizi rakamlarla anlatmaya çalışan yazılar yazıyorum. Bir süre önce bakanlık 2013 rakamlarını açıkladı.
Buna göre, savcılıklarımız 2013 yılında 3 milyon 313 bin 275 soruşturma yürütmüş. Bunlar ortalama 90 gün sürmüş. On yıl önceye göre savcılıklardaki (faili meçhul dosyalar hariç) soruşturma sayısı yüzde 159 artmış.
Bunlar dosyalar. Bir de o dosyalardaki gerçek kişiler var. 2013’te 6 milyon 251 bin 822 kişi veya suç soruşturulmuş. (Bazı kişiler birden fazla suçtan soruşturulmuş.) Savcılıklarımız bu kişiler veya suçlardan yüzde 48.6’sı için kamu davası açmış.
Bu açılan davalar, çeşitli kategorilerdeki ceza mahkemelerine gitmiş. Bizim ceza mahkemelerimiz her yıl kabaca 2.8 milyon ile 3.1 milyon davaya bakıyor. Ve bu davaların da 1.5 ile 2 milyon kadarını sonuçlandırıyor. Davalar ortalama 210-260 gün sürüyor.
2013’te ceza mahkemelerinde 4 milyon 291 bin 477 gerçek kişi yargılanmış. (11 bin 514 de tüzelkişi yargılanmış.) Buna göre erişkin nüfusta her 100 bin kişiden 6 bin 965’i ‘sanık’ olmuş 2013’te. Yüzde 7’miz ‘sanık’ yani.
Yine 2013’te 1 milyon 919 bin 232 gerçek kişi ‘mağdur/müşteki’ sıfatıyla mahkemeye çıkmış. (392 bin 924 de tüzelkişi mağdur/müşteki olmuş.) Buna göre erişkin nüfusta 100 bin kişiden 3 bin 16’sı da mağdur/müşteki, yani yüzde 3.
Ceza mahkemelerimizde açılan kamu davalarında mahkûmiyet oranları düşük. 2013’te davaların yüzde 37.3’ü mahkûmiyetle sonuçlanmış. Oysa toplam sanık sayısı 2003’te 2 milyon 239 bin 766’dan 2013’te 4 milyon 305 bin 32’ye çıkmış. Sanık sayısı artarken mahkûmiyet oranı düşüyor.
Ceza mahkeme-lerinden kararlar Yargıtay’a gidiyor. Yargıtay’daki ceza daireleri, 2003’te
251 bin 246 dosyaya bakıp bunların yüzde 47’sine tekabül eden 118 bin 221’ini sonuçlandırmışken, 2013’te toplam dosya sayısı üç kata yakın artıp 730 bin 385’e çıkmış, Yargıtay ceza daireleri bunların yüzde 51.4’ünü, yani 375 bin 257’sini karara bağlamış.
Yargıtay ceza daireleri 2003’te bitirdiği dosyalardan yüzde 41.6’sına tam, yüzde 2.5’ine kısmi onama verirken, 2013’te tam onama yüzde 42.1, kısmi onama yüzde 27 olmuş. Ceza mahkemelerinin kararlarının bozulma oranı bir hayli yüksek yani.

100 çocuktan 2.3’ü sanık!

ÇOCUK mahkemeleri, maalesef ülkemiz için çok yeni tanıştığımız bir mahkeme biçimi. Ve bu mahkemelerin baktığı dosya sayısında ciddi bir artış var son 10 yılda.
2003’te çocuk mahkemelerinde 29 bin 591 dosya varken 2013’te dava sayısı 117 bin 367’ye çıkmış. Aslında dava sayısının artması iyi bir şey, çünkü biz hâlâ çocukları TMK 10’la görevli ağır cezada, asliye cezada ve sulh cezada yargılamaya devam ediyoruz. Oysa çocuklar çocuk mahkemesinde yargılanmalı.
Çünkü baktığınızda mahkemelerde yargılanan çocuk sayısında dava sayısı kadar artış yok. 2003’te 124 bin 620 çocuğu yargılamışız, 2013’te 182 bin 308 çocuğu. Maalesef her 100 bin çocuktan 2 bin 315’i sanık.
Bir çarpıcı şey, 2003’te çocukların yüzde 51.3’ünü mahkûm etmişiz, 2013’te yüzde 29.4’ünü...
Ama buna karşılık 2003’te mahkûmiyetlerin yüzde 4.7’si hapis cezasıyken bugün yüzde 22.1’i hapis cezası.
2013 yılında 44 bin 352 çocuğu mahkûm etmişiz; çoğu hırsızlıktan.