Ayda 5 bin lira kazanıp zengin olmak!

Masayı paylaştığımız bazı arkadaşlarımız, kendilerinin ‘orta sınıf’a mensup olduklarını söylediler, lokanta fiyatlarından şikâyet ettiler.
Konuşmaların bir noktasında dayanamadım, ‘Siz, ben orta sınıf falan değiliz. Ama büyük ihtimalle masamıza servis yapan garson orta sınıf’ dedim.
Tartışmanın yönü değişti. Ertesi sabah evde oturup Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK’in rakamlarına baktım ve masadaki arkadaşlarıma rakamları yolladım; haklılığımı kanıtlıyordu çünkü rakamlar.
Fransız iktisatçı Thomas Piketty’nin özellikle Amerika’da büyük hadise yaratan kitabı ‘Capital’i okuduğumdan beri gelir ve servet dağılımı konusundaki merakım iyice kabarmış durumda. Piketty’nin Batı Avrupa, Britanya ve Amerika için yaptığı analizlerin Türkiye için de yapılmasını bekliyorum ama maalesef bizdeki sayılar aynı analizi aynı zaman serisi içinde yapmaya olanak tanımıyor.
Çünkü geçmişte bizim pek adam gibi gelir dağılımı araştırmalarımız yok. 30’lu, 40’lı, 50’li yıllarımızı bilmiyoruz bile. Bütün bu yetersizliğin yanında bir de TÜİK 2006’dan beri yaptığı hane halkı kullanılabilir gelir araştırmasında uyguladığı yöntemle 2006 sonrasının gelir dağılımı rakamlarının geçmişle olan ilgisini kopardı, yani zaten yetersiz olan süreklilik tamamen koptu.
Ama yine de, 2006’dan 2012’ye kadar nüfusun yüzde 10’luk dilimlerinin kullanılabilir gerçek gelirleriyle ilgili tutarlı bir serimiz var. Ben de lokanta masasındaki iddiayı kanıtlamak için bu rakamları kullandım zaten.
Başka türlü de yapmak elbette mümkün ama ben toplumu üçe böldüm: En az gelir elde eden yüzde 30; ‘orta gelir grubu’ diyebileceğimiz yüzde 40 ve en fazla gelir elde eden yüzde 30.
Tabloda da görüyorsunuz ama biraz izah etmem lazım. Burada yazılı rakamlar bireysel gelirler. Diyelim sizin yıllık kazancınız 25 bin lira, eşiniz de 18 bin lira kazanıyor ama okul çağında iki çocuğunuz da var. Bu durumda yıllık 43 bin liralık kazancı 4’e böleceğiz. Ve kişi başına çıkan yıllık 10 bin liradan biraz fazla gelirle sizin en fakir yüzde 30’luk nüfus diliminde olduğunuzu saptamış olacağız. Tablodaki rakamları böyle okumak gerek.
Bu durumda ailesindekilerin aylık ortalama geliri 1000 lira olanlar en fakir yüzde 30’luk dilimdeler.
‘Orta sınıf’ olmak için bunun iki katı ortalama gelire ihtiyaç var, 2 bin lira yani.
Ya ‘zengin’ olmak için? Ailedeki herkesin ayda ortalama 5 bin lira civarında kazanması yeterli!
Bu tablo hakkında daha çok konuşmamız lazım!

Herkes kendini enflasyona karşı korudu ama...

EN fakir yüzde 30’luk kesim, yani nüfusumuzu 75 milyon kabul etsek, 22.5 milyon kişi, 2006’da yılda ortalama 5 bin 273 lira gelire sahipken 2012’de 10 bin 136 liraya yükseltmiş bu geliri.
‘Orta gelir grubu’ndaki yüzde 40, yani 30 milyon insan, 2006’da yılda ortalama 11 bin 632 lira gelir elde ederken 2012’de 20 bin 965 lira elde eder olmuş.
Toplumun en fazla gelir elde eden 22.5 milyon kişilik grubu, yani üstteki yüzde 30 ise 2006’da 29 bin 559 liradan 2012’de 50 bin 501 lira ortalama gelire yükselmiş.
Ama 2006 ile 2012 arasında enflasyon da yaşandı. TÜİK verileriyle 2006 enflasyonunu 100 kabul ettiğimde 2012’de enflasyon endeksi 163.45’e gelmiş.
Buna karşılık en alt gelir grubunun gelir artışı, 2006’yı 100 kabul ettiğimizde 2012’de 192.22 olmuş, orta grubun endeksi 180.23’e, en zengin grubun endeksi ise 170.84’e gelmiş.
Yani aslında her kesim enflasyona göre daha yüksek bir gelir artışı sağlamış; en fakirlerin geliri daha fazla artmış, en zenginlerin geliri görece daha az artmış. Ama en fakirlerin gelirinin daha hızlı artmış olması bizim zaten adaletsiz olan gelir dağılımımızı yeterince düzeltememiş.

7.5 milyonun geliri 45 milyonun gelirine denk

GELİR dağılımı yeterince düzelmedi dedim. Bakın çarpıcı örnek şu: Toplumun en fazla gelir elde eden tepedeki yüzde 10’luk kesimi, 2012’de bütün gelirlerin yüzde 29.6’sını elde etmiş.
Bu 7.5 milyon insanın bu gelirine denk geliri ise en alttaki yüzde 60’lık kesim, yani 45 milyon kişi bir araya gelip ancak biraz geçebilmiş; bütün gelirlerin yüzde 33’ü toplumun yüzde 60’ınca elde edilebilmiş.
En tepedeki o en zengin yüzde 10’a mensup olmak için ailenizdeki bireylerin aylık ortalama gelirlerinin 7’şer bin lira olması gerekiyor. Bu konuya yarın da devam edeceğim.