Bu maçın kaderini hep son dakika golleri belirliyor

ABD ile Rusya arasında özellikle yılbaşından bu yana yapılan temaslar, Suriye'de bir ateşkesin sağlanması ihtimalini doğurmuştu.

Bu çatışmanın en önemli aktörlerinden İran, Batı ile yakınlaşmaya başlamış, nükleer programıyla ilgili varılan anlaşmaya imza atmıştı.

Dünyadan "aslında geçiş Esad'la olabilir" sesleri yükselmeye başlamıştı.

Suriye'de en derli toplu muhalif grup olan aşırı İslamcı Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) her geçen gün gücüne güç katarken, Irak'ta da Suriye sınırından Bağdat'a yarım saat mesafedeki bir noktaya kadar olan bölgeyi kontrolü altına almıştı.

İslamcısı ya da laiki fark etmeksizin Suriyeli muhalif gruplar, IŞİD'e karşı güçlerini birleştirmiş, ülkenin hemen her noktasında her gün yaşanan çatışmalar şiddetlenmişti.

Suriye lideri Beşar Esad da "halkım isterse yeniden aday olabilirim" mesajı vermişti.

EL KAİDE’YE DÜŞEN, ESAD’A SARILDI
Özetle, Suriye'de rejimi değiştirmek için yapılan yardımlar ve kaos ortamı Ortadoğu'nun göbeğinde ilk El Kaide devletinin ayak seslerinin duyulmasına neden olmuş ve bu da Batı'yı Esad'lı bir çözüme sıcak bakar hale getirmişti.

Sadece tarihinin belirlenmesi için bile aylarca diplomatik müzakerelerin yürütüldüğü Cenevre 2 işte böyle bir havada toplanacaktı.

Di'li geçmiş zaman kullanmamın esas nedeni toplantının yapılıp bitmiş olması değil. Toplantı vakti geldiğinde mevcut havanın yerinde yeller esmesi...

Toplantıya saatler kala iki çok kritik gelişme yaşandı.

Önce, BM Genel Sekreteri Ban ki Mun, bir süredir konuşulan iddiaları teyit edercesine, İran'ı Montrö'de düzenlenen Cenevre 2'ye davet etti.
İstanbul merkezli Suriyeli muhalifler, bu davetin geri çekilmesini, aksi halde Montrö'ye gitmeyeceklerini ilan etti.

Ve Pazartesi akşamı TSİ 21.00'e kadar süre verdi.

MUHALEFETİ BEKLERKEN, FOTOLAR GELDİ
Nefesler tutulmuş ne olacağı beklenirken, aynı saat için bir başka önemli gelişme yaşandı. Önce Anadolu Ajansı duyurdu, saat tam 21.00'de Suriye ile ilgili çok önemli bir haber yayınlayacağını.

Sonra CNN ve Guardian... Saat 21.00 olduğunda üçü aynı anda Suriye rejiminin "insanlığa karşı suç işlediğinin kanıtı olarak" sunulan bir rapor ve rejim tarafından öldürüldüğü söylenen muhaliflerin fotoğrafları yayınlandı.

Ve o andan itibaren, Cenevre 2 için aylardır oluşturulmaya çalışan hava bir anda dağıldı. Yine aynı gece BM’nin İran’a yaptığı daveti geri çekmesinin yankıları, bu raporun gölgesinde kaldı.

Haliyle, toplantı daha başlamadan ölü doğum olacağının işaretleri de belirmiş oldu.

Rapor, sadece toplantının değil, Suriye'deki sürecin çözümünü de değiştirecek nitelikte.

ESAD’I KÖŞEYE SIKIŞTIRACAK
Gerçekliği ve diğer soru işaretleriyle ilgili tartışmaları bir kenara bırakmak gerek. Zira, bu rapor sayesinde şimdi Esad'ın başının üzerinde "Lahey Savaş Suçları Mahkemesi" ihtimali Demokles'in Kılıcı gibi sallanmaya başladı.

Bununla birlikte, bu, hemen gerçekleşmesi pek de mümkün olmayan bir olasılık. Çünkü Esad'ın Lahey'de yargılanması için BM Güvenlik Konseyi kararı gerekiyor.

Ve Rusya'nın veto hakkının bulunduğu bir Güvenlik Konseyi'nden en azından yakın bir gelecekte böyle bir kararın çıkması ihtimali çok düşük.

Yine de Esad ve Suriye rejimini zorda bırakabilecek bir dizi hukuki süreci de başlatabilir, bu rapor.

Zaten raporu hazırlayan ve hazırlatanlara bakıldığında niyetin bu olduğunu da açıkça görmek mümkün.

RAPORUN HAZIRLANMA SÜRECİ
Öncelikle İngiltere'de muhaliflerin girişimleri sonucunda, savaş suçu ve insanlığa karşı işlenen suç iddialarını araştıracak uzmanlardan oluşan bir komisyon kuruldu.

İçinde önemli isimler var... Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç ve Sierra Leona için kurulan özel mahkemelerde görevlendirilmiş savcılar Sir Desmond de Silva, Sir Geoffrey Nice ve David Crane...

Tüm bu sürecin finansmanı Katar'dan. Yani Ortadoğu'nun en küçük ama en etkili ülkesinden.

Raporun hazırlanma sürecini organize edense Londra merkezli hukuk firması Carter-Ruck.

Bu firma önemli. Zira bugüne kadar hep tartışmalı davalarda yaptığı ilginç savunmalar ve hukukun açıklarını bularak birbirinden önemli kararların alınmasını sağlamış olmakla biliniyor.

Bunun en bilinen örneği Yasin el Kadı davası. Carter-Ruck, Avrupa'daki mahkemelerde el Kadı'nın teröre destek verdiği için yaptırım uygulanan kişiler listesine açtığı hukuk savaşından zaferle çıkmasını sağladı.

Yani uluslararası hukuku iyi bilen, farklı açıkları iyi değerlendirerek emsal kararlar çıkartan, işinin uzmanı ve uyguladığı taktiklerden dolayı da biraz tartışmalı bir hukuk firması.

Dolayısıyla Savaş Suçları Mahkemesi olmasa bile Esad ve Suriye rejimi için sıkıntı yaratabilecek yargı süreçleri başlayabilir.

Bu sürecin geleceğini ise hukuk değil, diplomasi belirleyecek.

Özetle, Cenevre 2 atılan son dakika gollerinin etkisiyle kadük oldu.

Çıkan tek somut sonuç ise rejim ile muhaliflerin görüşmelere başlama kararı alması.

Esasen bu da yeni bir adım değil. 2011 yılında, yani henüz sokak protestolarının iç savaşa dönüşmediği bir dönemde, Esad kurduğu milli çözüm komiteleri aracılığıyla muhaliflerle masaya oturmuştu. Ancak çatışmaların şiddetlenmesi ve muhaliflere yapılan silah desteğinin kesilmemesi nedeniyle bu görüşmeler sonuçsuz kalmıştı.

HER ÇÖZÜM UMUDUNDA SİL BAŞTAN
Artık, Suriye'de çözüm çabaları söz konusu olduğunda, sil baştan yapılmasına neden olan beklenmedik olayların yaşanması sürpriz olmaktan çıkmaya başladı. Yaz başında da yine Rusya ile ABD'nin Suriye konusunda diyalogunu artırdığı bir dönemde Ağustos ayındaki kimyasal silah saldırısı yaşanmıştı.

Bunun üzerine neredeyse ABD, Suriye'ye hava operasyonu düzenleyecek noktaya gelmişti. Ancak bu kriz Washington'ın bulduğu "kimyasal silah formülüyle" geçiştirilmişti.

Şimdi de yeni bir diplomatik hamle gerekiyor. Muhaliflerle rejimin görüşmesi de bu yeni hamle için zaman kazandıracak.

Ancak Arap Baharı'nın duvara çarptığı Suriye'de kısa vadede bir çözüm zor görünüyor. Ortadoğu denkleminde ABD güçlü bir Esad istemiyor, Rusya da Esad'ı bırakmak...

Bu karmaşık denklemde son dakikada attığı gollerle iç savaşı manipüle eden aktörleri de unutmamak gerek.

Ancak bir başka nokta daha var unutulmaması gereken: Diplomatik hamleler, taktik goller, müzakereler derken, her gün ama her gün insanlar ölmeye devam ettiği gerçeği...