Milli Mücadele’nin sosyal medyası kartpostallar

Halkı bilgilendirme, umut aşılama ve bir idealin altında birleştirme konusunda en etkili iletişim aracı olmuşlardı. Okuma yazması olmayanların da anlayabileceği şekilde özel olarak üretilen kartpostallar, zihinlerde yer edecek sembolik anlamlar yüklenmiş çarpıcı görselleri ile adeta döneminin sosyal medya görevini üstlenmişlerdi.

Murat Uğurluer’in hazırladığı ve Cumhuriyet’in 100’üncü yılında yayımlanan ‘Zor Günlerden Zafere, Mehmet Can İlkin Koleksiyonundan Kartpostallarla Milli Mücadele” kitabı, Anadolu topraklarının işgaliyle başlayan sürecin zaferle sonuçlanmasına kadar geçen süreci dönemin üretilen kartpostalları aracılığı ile farklı bir şekilde anlatıyor.

RUHLARI VE FİKİRLERİ AYDINLATMAK İÇİN

 Kartpostalların propaganda gücünün farkına 20. yüzyılın başlarında varılmış ve özellikle 1. Dünya Savaşı’nda etkin bir şekilde kullanılmaya başlanmıştı.

Propaganda faaliyetlerinin yerli ve yabancı kamuoyu üzerindeki etkisinin farkında olan Büyük Millet Meclisi’nin ilk yaptığı işlerden biri, açılışından sadece dört gün sonra 27 Nisan 1920’de bir propaganda heyeti kurulması kararı olur. Meclis kürsüsünden bizzat Mustafa Kemal Paşa tarafından dile getirilen ve Bursa Mebusu Şeyh Servet Efendi tarafından verilen önerge ile “aleyhimizdeki silah ile mukabele edilmesi lüzumuyla makul ve meşru bir şekilde hakikatleri yaymak, ruhları ve fikirleri aydınlatmak için bir İrşad Encümeni kurulması” istenmektedir.

Milli Mücadele kartpostalları bu tarihten sonra etkin bir şekilde kullanılmaya başlandı.

DÖRT AYRI SERİ

Kartpostallar kitapta Mefkûre Kartları, Mehmed’in Hikâyesi, Milli Serisi, Ay-Yıldız Serisi olmak üzere dört ana başlık altında toplanıyor.

Mefkure (Ülkü) Kartları, aynı zamanda bir harita subayı olan Selahaddin Ömer tarafından resmedilmiş ve onun tarafından bastırılarak dağıtılmış. Kartlar 1920-1923 yılları arasında üretilmiş.

Mehmed’in Hikayesi kartları, 1. Dünya Savaşı’ndan evine dönen bir Anadolu kahramanının gözünden Milli Mücadele’nin tüm önemli safhalarını anlatıyor.

Milli Serisi, özellikle İnönü Savaşları ve Sakarya Meydan Muharebesi gibi Büyük Taarruz öncesi ve sonrasının muharebeleriyle Milli Mücadele kadroları ve Türk süvarisinin kahramanlıklarını ele alıyor. Bu serideki kartpostalların bir diğer özelliği de savaş sahnelerinde Kara Fatma, Ayşe Kadın, Pembe Hatun gibi kadın Milli Mücadele kahramanlarına isimleriyle yer vermesi.

Ay-Yıldız serisini oluşturan kartpostalların tamamı Büyük Taarruz ve sonrasında yaşanan gelişmeleri konu alıyor. Kartpostalların önemli yanı kalabalık savaş sahnelerinin tasvir edilmesi.

EMEL

Kartpostalda güzel bir manzaranın önünde, sağ eliyle havaya kaldırdığı Türk bayrağını, sol eliyle de yere dayalı ve üzerinde “Yaşasın Cumhuriyet” yazan bir kalkanı tutan genç bir kız görülüyor. Üç farklı versiyonu bulunan kartpostalın Türk Milleti’nin ‘emelini’ yani kendi toprakları üzerinde özgürce yaşama isteğini ortaya koyuyor.

DAVETSİZ MİSAFİRLER

Bir zirvede Türk bayrağını üzerine üşüşen kargalardan koruyan bir aslan görülüyor. Aslanın bulunduğu zirvenin altında, deniz kıyısında İzmir silueti bulunuyor. İzmir’den bayrağı koruyan aslanın bulunduğu zirveye kadar uzanan karga sürüsü de aslında İzmir’i işgal ederek Anadolu içlerine doğru yayılmayı amaçlayan Yunan Ordusu’nu temsil eder. Kartpostalın alt tarafında ‘Davetsiz Misafir’ yazar. Anadolu’nun bir zirvesinde, Türk bayrağını kargalarla sembolleştirilen Yunan Ordusu’ndan koruyan aslan ise Türk Ordusu’nu ve Türk Milleti’ni simgelemektedir. Kartpostaldaki karga ve aslan sembolizmi, karganın aslana rakip olamayacağının ifadesidir.

İLK TAARRUZ

26 Ağustos 1922 sabahı, Türk topçusunun ateşinin ardından piyadelerin ilk taarruzunu resmeden kartpostalda yerdeki iki Yunan askerinden birinin elini kaldırarak aman dilediği görülmekte. Tınaztepe’ye yapılan taarruzun resmedildiği kartpostalın sol üst köşesinde Mustafa Kemal Paşa’nın resmi bulunuyor.

AFYONKARAHİSARI HATIRASI

Kartpostalda mizahi bir anlatımla Afyonkarahisar önlerinde Yunan bayrağını, silahını atarak kaçan Yunan askerin kafasını kıran Mehmed resmedilmiş.

HÜCUM

Bir elinde kılıcı, diğer elinde Türk bayrağı, başında da ay-yıldızlı bir zafer tacı bulunan, Türk Milleti’ni sembolize eden genç bir kadın siperdeki Mehmetçiklerin önünde ayakta durmakta ve hücumu başlatmak üzere ilk adımını atmaktadır.

TAARRUZ

Bir siperden çıkarak taarruza geçen Mehmetçiklerin görüldüğü kartpostalda, askerlerin arasında siperin üzerinde elinde kılıcı ile ayakta duran Mustafa Kemal Paşa fark edilmektedir.

TINAZTEPE’NİN İSTİRDADI

Büyük Taarruz sırasında Afyonkarahisar yakınlarında Tınaztepe Müstahkem Mevkii’ni düşmandan ele geçiren Türk askerleri tasvir edilmiş. Kartpostalın altında “Kahraman askerlerimizin Afyonkarahisar Muharebesinde Tınaztepe’yi istirdadı” yazıyor.